પોતાના પિન્ટુ માટે સેકન્ડ-હેન્ડ સ્કૂલ-બેગ લેવા આવ્યા હોય એમ એ બન્ને મારી ખખડધજ ફિયાટ ખરીદવા આવ્યા હતા. મને ફિયાટો વેચવાનો ને એમને ખરીદવાનો કોઈ અનુભવ હોય એવું બન્ને પાર્ટીઓને લાગ્યું નહિ. જુવાનજોધ દીકરી વળાવતી વખતે બાપ કેવો લાગણીભીનો થઇ જાય, એવો ભીનો હું લગરીકે થયો નહતો.
મરે તો માલ વળગાડવાનોહતો... આઈ મીન,મારા સ્વર્ગસ્થ સસુરજી પાસેથી શીખેલું બધું અત્યારે કામે લગાવવાનું હતું.
એમણે કારનો દરવાજો ખેંચી જોયો. મજબુત હતો, એટલે બાકીના ત્રણ દરવાજા ખેંચી જોવા એ બન્ને ગાડીની ગોળગોળ ઘુમ્યા. ગાડીને બદલે એમના કમ્પાઉન્ડનો ઝાંપો ખરીદવાનો હોય એમ એક એક દરવાજો હલાવી જોયો.થોડો ઝૂલતો હતો. હરપળે એમનું મોઢું કટાણું થયે જતું હતું.
'રંગ ઊખડી ગયો લાગે છે...!'એક આંગળી કારની બોડી ઉપર ઘસીને આંગળીના ટેરવાને નજીકથી જોઇને એ બોલ્યા. મારે તો દીકરી પરણાવવાની હોય, એમ ગાડીના તો ગુણગાન જ ગાવા પડે, 'રંગ ઊખડી ગયો નથી...થોડી ધૂળ ચઢી છે. એ તો બીજા બે-ચાર હાથ મરાવશો એટલે ગાડી નવા જેવી થઇ જશે.'
'છેલ્લે... શું લેવાનું છે, એ બોલી નાંખો ને...!'
'જી...છેલ્લે નહિ... પહેલે જ પચાસ હજાર લેવાના છે... મેં અઢી લાખમાં લીધી'તી...'
'બહુ કે'વાય... આવી ઠાઠીયા જેવી ફિયાટના પચ્ચા હજાર તે હોતા હશે ?... ગાડી તો ચારેબાજુથી ખવાઈ ગઈ છે... આ ગાડી એમાં બેસીને ચલાવવાની કે ઉપર છાપરે બેસીને...? ગાડીની સાથે બીજું શું શું આપશો ?'મારી ફિયાટ ખરીદવા આવેલા ગુજરાતી પતિ-પત્નીએ ફિયાટ સામે તુચ્છકારથી જોઇને પૂછ્યું.
'બીજામાં તો...મારૂં આખું ફેમિલી લઇ જાઓ...!'એવું ચોપડાવી દેવાનો ગુસ્સો તો આવ્યો, પણ રતન પોળના વેપારીઓ પાસેથી શીખ્યો હતો કે, ઘરાક તો ગમે તે કહે, આપણે ગુસ્સે નહિ થવાનું. ઊભેલી કારમાં બેસી સ્ટીયરિંગ મચડતા પેલાનીવાઇફે બીજો પ્રસ્તાવ મૂકી જોયો, 'દસહજાર તો બહુ કે'વાય..પણ પેટ્રોલની ટાંકી તો ફૂલ કરાવીને આપશો ને ?'હું ભૂલમાં પહેલા પચાસને બદલે દસ હજાર બોલી ગયોહોઉં, એવી સ્માર્ટનૅસથી બેનજી બોલ્યા.
મેં હિમ્મતપૂર્વક કહ્યું, 'બેનજી... પચાસ હજારથી ઓછું કાંઈ નહિ થાય... દસ હજારમાં તો આજકાલ ગાડીના ટાયર-ટયુબે ય નથી મળતા.'
'નાંખી દેવાનો ભાવ ના કહો... દસ હજાર બરોબર છે... રાખો, હવે. અમે કાયમ અહીંથી જ ગાડીઓ લઇએ છીએ..'પેલો ઢાલગરવાડમાં કપડાનો તાકો લેવા આવ્યો હોય, એવી બેરૂખીથી બોલ્યો.
પાછો મનમાં ગુસ્સો આવ્યો,'બહેનજી, આ દસ હજારમાં ડ્રાયવરનો પગારે ય આવી ગયો... રોજ હું ટાઈમસર આવી જઈશ...'એવું પણ થોડું કહેવાય છે ? ધંધો લઇને બેઠા છીએ તો ! તો ય એમના સવાલનો જવાબ તો મેં આપ્યો, 'કાયમ અહીંથી ગાડીઓ તમે લેતા હશો, પણ મારે કાર વેચવાનો ધંધો નથી... દસ હજારમાં તો મને ઘરમાં ય નથી પડી...પચાસથી ઓછું તો નહિ થાય...!'
મારા કરતા મારી ગાડીને વધુ ઓળખનારા દોસ્તોએ સલાહ આપી કે, 'આ ગાડી વેચવી જ હોય તો સાથે કોઈ ભેટયોજના મૂક...
પંદર-વીસ જણાને ભેગા કરીને 'હાઉસી'રમાડ ને ફૂલ-હાઉસવાળાને આખી ગાડી ઈનામમાં આપી દેવાની... ૨૦-૨૫ હજાર તો રમતા રમતા મળી જશે... આમ તો કોઈ નહિ અડે !'
'હા, પણ ઈનામમાં ગાડી લઇ ગયાપછી તો એ મરવાનો થાય ને ? ઠેઠ ઘેર મારવા આવે તો...?'
જમાનો એ હતો કે, પૂરા શહેરમાં માંડ કોઈ ૨૫-૫૦ ગાડીઓ (કાર) હતી. સ્કૂટરવાળા સામે અહોભાવથી જોવાતું કે, 'પૈસો બૈસો સારો કમાયો લાગે છે.. .
જમાનો એ હતો કે, પૂરા શહેરમાં માંડ કોઈ ૨૫-૫૦ ગાડીઓ (કાર) હતી. સ્કૂટરવાળા સામે અહોભાવથી જોવાતું કે, 'પૈસો બૈસો સારો કમાયો લાગે છે.. .
સ્કૂટર પોસાય છે તે...!'સાલ હશે કોઈ સિત્તેર-બિત્તેરની... અમે કૉલેજમાં હજી તો આવું-આવું કરતા હતા ને ફાધરે નવી નક્કોર સાયકલ રૂ. ૨૧૬/-માં અપાવી હતી.
બ્રાન્ડ ન્યુ વૅસ્પા સ્કૂટર પાંચ હજારમાં મળતું. નોંધાયા પછી છ વર્ષે આવતું એટલે જેની પાસે વધારાના હજાર-બે હજાર પડયા હોય, એ પૈસા કમાવા માટે વૅસ્પા નિયમિત બૂક કરાવી રાખતા.. પાંચના સીધા છ-સાડા છ હજાર આરામથી મળી જતા.
બે-અઢી હજારનો નફો એ જમાનામાં ફાલતુ નહોતો ગણાતો... (ફાલતુ તો આજે ય નથી ગણાતો !) સૉરી, પણ લેમ્બ્રેટાનો કોઈ ભાવ નહોતું પૂછતું.
અમે પહેલું સ્કૂટર સેકન્ડ-હૅન્ડ અઢી હજારમાં લીધું હતું. એ પછી મારા માટે કન્યા જોવાની ઘરવાળાઓમાં હિંમત આવી હતી, કે હવે તો છોકરાને કોઈ આપશે...! છોકરીવાળાઓએ પણ હવે હિંમત બતાવવા માંડી હતી.
મને જોવા આવનારાઓ પહેલા મારૂં સ્કૂટર જોવા માંગતા, ઊભેલા સ્કૂટરનું ગીયર બદલી જોતા, બ્રેકો મારી જોતા અને ખાસ તો પાછલી સીટની મજબુતાઈ જોઈ લેતા. એ જમાનો એવો હતો કે, કન્યાઓને સ્કૂટરવાળા છોકરાઓ જવલ્લે જ મળતા.
'સર-જી, આપને આ ફિયાટ શેને માટે જોઇએ છે ? આઈ મીન...ગાડી તો રોડ ઉપર ચલાવવા જ જોઇએ છે ને ?'મેં ઘણી નમ્રતાથી પૂછ્યું, એમાં એ ખીજાયા. 'શેને માટે એટલે...?'બાળમેળામાં મોતના કૂવામાં લાકડાના ખપાટીયા ઉપર ગોળગોળ ચક્કરો મારવા તો ગાડી નહિ જોઇતી હોય ને !'
'આપ ખોટું સમજ્યા. જો લગ્નના પર્પઝ માટે દીકરો પરણાવવા (આઈ મીન, દીકરાનું માર્કેટ ઊભુંકરવા) ગાડી જોઇતી હોય તો હું તમને દસ હજારમાં ય આ ગાડી આપી દેવા તૈયાર છું, સર-જી...! ગાડી જોઇને તો તો ભલભલી કન્યાઓ તમારા દીકરા માટે દોડી આવશે...
આજકાલની છોકરીઓને ગાડી વિનાનો તો મહારાજે ય જોઇતો નથી.'પહેલી વખત એની વાઇફને લાગ્યું કે, હું કોઈ સૅન્સની વાત કરી રહ્યો છું. એણે જમીન તરફ જોઇને કરૂણ સ્વરે કીધું, 'જોવા તો બધીઓ બહુ આવે છે, પણ પહેલો સવાલ એ પૂછે છે કે, 'કાર કઇ છે ?
... આ તો મેં 'કુ... આવી ઠાચરા જેવી લઇ લઇએ તો બે-ત્રણ મહિનામાં ભંગારમાં વેચીય દેવાય...બાર માસના પેટ્રોલનો ખર્ચો ના પોસાય, ભ'ઇ... એટલે મેં...'કુ...પાંચ હજારમાં આપી દો તો અબ ઘડી પૈસા આલી દઉં...'
* * *
આમ તો ટૅમ્પો મંગાવીને માલની ડીલિવરી એમના ઘર સુધી કરી આપી. ઘેર ગયા પછી એ લોકોને તો છેતરાયાનો ભાવ લાગ્યો કારણ કે, મારી ફિયાટ હજી પોતાના પૈડાં ઉપર ઊભી થઇ નહોતી. એને રોડ ઉપર ચલાવવા માટે આવા ટેમ્પા જેવા વાહનની જરૂર પડતી, જેની ઉપર મૂકીને ફિયાટની બારીમાં અડધો હાથ બહાર રાખીને ફરવા નીકળી શકાય !
અમે લોકોએ મકાન તો ફૅમિલી સાથે તાત્કાલિક બદલી નાંખ્યું હતું... પેલો ગાડીના છુટા પડેલા સ્ટીયરિંગ સાથે મને મારવા નીકળ્યો છે.
સિક્સર
- ગઠબંધન ?
- ગઠબંધન ?
- ઠગબંધન !
