Quantcast
Channel: Ashok Dave's Blog
Viewing all 894 articles
Browse latest View live

'બીવી ઔર મકાન' ('૬૬)

$
0
0
ફિલ્મ : 'બીવી ઔર મકાન' ('૬૬)
નિર્માતા : હેમંત કુમાર
દિગ્દર્શક : ઋષિકેશ મુકર્જી
ગીતકાર : ગુલઝાર
રનિંગ ટાઇમ : ૧૪-રીલ્સ
થીયેટર : મૉડેલ ટૉકીઝ (અમદાવાદ)
કલાકારો : બિશ્વજીત, કલ્પના, મેહમુદ, શબનમ, આશિષ કુમાર, કેસ્ટો મુકર્જી, પદ્માદેવી, બિપીન ગુપ્તા, બદ્રીપ્રસાદ, કનુ રૉય, સરિતાદેવી, અજીત ,ચૅટર્જી, મોની ચૅટર્જી, જગદેવ, બ્રહ્મ ભારદ્વાજ, પદ્મા ખન્ના 

  

ગીતો
૧ ખુલ સિમસિમ ખુલ્લમ્ ખુલ્લા, ખિલખિલ ગાયે ગુલ્લા બુલા- મન્ના ડે, હેમંતકુમાર
૨ યાર કિસન યે હદ હો ગઇ હૈ... જબ દોસ્તી હોતી હૈ તો, - મન્ના ડે, હેમંત બલવીર
૩ રહેને કો ઘર દો, યા છત પે ફર્શ હો, યા ફર્શ પે છત હો.... ગુલામ મુહમ્મદ
૪ દુનિયા મેં દો સયાને, એક જૂઠ હૈ, એક સચ હૈ.... જયંત મુકર્જી, હેમંત, મન્ના ડે
૫ નહિ હોતા સુનો ઔર...''થા જબ જનમ લિયા થા.... મન્ના-મુકેશ-હેમંત
૬ દબે લબોં સે કભી જો કોઈ પયામ લે લે.... આશા ભોંસલે-લતા મંગેશકર
૭ જાને કહાઁ દેખા હૈ, કહાઁ દેખા હૈ તુમ્હેં..... મુહમ્મદ રફી
૮ સાવન મેં બરખા સતાયે, પલપલ છિનછિન બરસે.... હેમંત કુમાર
૯ અનહોની બાત થી હો ગઇ હૈ.... તલત-મન્ના-જોગિન્દર-મૂકેશ-હેમંત
૧૦ ઐસે દાંતોં મેં ઊંગલી દબાવો નહિ, રાત જાગી હો.... આશા-ઉષા મંગેશકર

કલકત્તાનું ન્યુ થીયેટર્સ છોડીને બિમલ રૉય હિંદી ફિલ્મોમાં કરિયર બનાવવા મુંબઈ આવ્યા ત્યારે પોતાની સાથે એમના આસિસ્ટન્ટ દિગ્દર્શક અસિત સેન, લેખક નબેન્દુ ઘોષ, ઍડિટર અને માનિતા શિષ્ય ઋષિકેશ મુકર્જી, અભિનેતા નઝીર હુસેન અને કૅમેરામૅન કમલ બૉઝને સાથે લેતા આવ્યા હતા, એ પાંચે ય પોતાને પાંચ પાંડવો તરીકે ઓળખાવતા હતા. એક તો મુંબઇમાં મકાન ભાડે લેવાની માથાકૂટ અને એમાં ય કૂવારા લડધાઓને કોઇ મકાન આપે નહિ.

એ સંજોગોમાં ઋષિ દા ને આ ફિલ્મ બનાવવાનો વિચાર આવ્યો હતો. વાસ્તવિકતામાં જરાક અમથી ગોલમાલ કરીને ફિલ્મને રંગબિરંગી બનાવવા એમણે, મકાન ભાડે મેળવવા એક પ્લોટ ઘડી કાઢ્યો, જેમાં પાંચમાંથી બે સ્ત્રીઓનો વેશ સજીને-બાકીના બે ની પત્ની બનીને મકાન-માલિક પાસે જાય અને એમ જ ગયા ને વાત બની ગઇ.

પોતાની ગંભીર છતાં અર્થપૂર્ણ ફિલ્મો 'સત્યકામ'કે 'આલાપ'બહુ ખરાબ રીતે પિટાઇ જવાને કારણે ઋષિકેશ મુકર્જીએ આત્મનિરીક્ષણ કર્યું અને અર્ક કાઢ્યો કે, ભારતીય પ્રેક્ષકોને હળવી ફિલ્મો જ વધારે ગમે છે. બહુ ભાષણબાજી કે ઉપદેશોવાળી ફિલ્મો જોવા રોજના કિંમતી ત્રણ કલાક કાઢવા આવતા નથી અને એ સત્ય લાધ્યા પછી ઋષિ દા એ કેવળ મનોરંજક-છતાં કંઇક મૅસેજવાળી ફિલ્મો બનાવવા માંડી, જેમાં હસતા હસાવતા કોઈ ગંભીર મૅસેજ આપી શકાય, એમાંની એક એટલે આજની ફિલ્મ 'બીવી ઔર મકાન.'ફિલ્મમાં હ્યુમરના પીસ છુટાછવાયા સુંદર ઢબે આવતા રહે છે. પાંચ પાંડવમાંના એક જગદેવ ચાવાળા છોકરાને જોઈને કહે છે, 'અગર તું લડકી હોતા, ન...! તો મેં તુમસે શાદી કર લેતા !'જવાબમાં ચાવાળો છોકરો કહે છે, ''આપ ભી ક્યા, સા'બ.....?'અગર મૈં લડકી હોતા, તો આપ સે શાદી થોડે હી કરતા ?''''તો ફિર....કિસ સે કરતે ?''જવાબમાં પૅઇન્ટિંગના શોખિન અને ભારે શરમાળ પાંડવ (આશિષકુમાર)ને બતાવીને કહે છે, ''ઇન સે....!''

આ આશિષ કુમાર એટલે ડાન્સર-અભિનેત્રી બેલા બૉઝનો સ્વર્ગસ્થ પતિ, જેણે બ્લૉક-બસ્ટર ફિલ્મ 'જય સંતોષી માં'બનાવ્યું હતું અને એમાં હીરો પણ હતો. એની સાથે મજાક કરતા કસરતબાજ જગદેવને તમે ફિલ્મ 'સોલહવા સાલ'માં વહિદા રહેમાન સાથે ભાગી જતા પ્રેમીના રોલમાં જોયો છે. મેહમુદે અહીં પૂરબી ભાષામાં બોલીને પાત્ર ભજવ્યું છે. આ એક જ ઍક્ટર એવો હતો, જેણે ફિલ્મે ફિલ્મે અલગ ડાયલૅક્ટ સફળતાપૂર્વક બોલીને એક ઍક્ટર તરીકે બાકીના બધાને પાછા પાડી દીધા હતા. જ્હૉની વૉકર હોય કે અન્ય કોઇ પણ કૉમેડિયન, એ તમામના પહેરવેશથી માંડીને બોલીમાં ભાગ્યે જ કોઇ ફરક પડતો. આ ફિલ્મ દરમ્યાન મેહમુદની પોતાની ફિલ્મ 'પડોસન'બની રહી હોવાથી એને માથે ટેકો કરાવવો પડયો હતો, પણ બીજી ફિલ્મોના શૂટિંગો તો ચાલુ હોય, એટલે એવી તમામ ફિલ્મોમાં મેહમુદે માથે વિગ પહેરીને અભિનય કર્યો હતો, તેમાંની આ એક.

હેમંત કુમારને એક નિર્માતા તરીકે બિશ્વજીત ભારે ગમી ગયો હોવો જોઇએ. પહેલા ફિલ્મ 'બીસ સાલ બાદ,'પછી 'કોહરા'અને છેવટે આ ફિલ્મમાં એને હીરોનો રોલ આપ્યો. એ વાત જુદી છે કે, કન્વૅન્શનલી આ ફિલ્મનો હીરો ભલે વિશ્વજીત રહ્યો (કારણ કે, હીરોઇન કલ્પનાના પ્રેમમાં એને પડવાનું છે !) પણ ફિલ્મની વાર્તા ઉપરાંત અભિનયના ધોરણો અનુસાર ફિલ્મનો અસલી હીરો મેહમુદ છે.

વિશ્વજીત અને કૅસ્ટોને સ્ત્રી-પાત્રો બનાવાયા છે, એમાં વિશ્વજીતને વધારાના મૅઈક-અપની જરૂર નહિ પડી હોય, છતાં કહેવું પડશે કે, સ્ત્રી-વેષમાં એ ઘણો સુંદર લાગે છે. કેસ્ટો તે પુરૂષ પાત્રમાં ય એના શારીરિક વ્યક્તિત્વથી આંજી દઇ શકે એવો નથી, છતાં કમાલ મૅક-અપ આર્ટિસ્ટની કે કેસ્ટ-દા પણ આંખને જોવામાં ભલે મનોહર-મનોહર નહિ, પણ ચાલી જાય એટલા તો સુંદર લાગે છે.

ફિલ્મની હીરોઇનો સ્વ. કલ્પના મોહન (શમ્મી કપૂર સાથેની ફિલ્મ 'પ્રોફેસર') આવી ત્યારે ભૌચાલ મચાવશે, એવી ગ્લૅમરસ અને સુંદર દેખાતી હતી. વળી એણે કિરદારો પણ દેવ આનંદ (તીન દેવીયાં) શશી કપૂરની ફિલ્મ 'પ્યાર કિયે જા), જેવી બ્લૉક-બસ્ટર ફિલ્મમાં કર્યા હતા... રામ જાણે છેવટે શું થયું કે, સાવ હોલવાઇ ગઇ. એનું લગ્નજીવન ખાડે ગયું અને આ જ ફિલ્મ 'બીવી ઔર મકાન''ના પટકથા લેખક સચિન ભૌમિક સાથે લગ્ન કરી લીધા. ના ચાલ્યા એટલે નૅવીના કોઇ ઑફિસર સાથે ફરી મૅરેજ કર્યા... એ ય ના ચાલ્યા.... છુટાછેડા, જેનાથી એટલો આઘાત લાગ્યો કે એણે ફિલ્મો અને આખેઆખું મુંબઈ છોડી દીધા પછી પૂણેમાં વસવાટ કર્યો અને તા. ૪થી જાન્યુઆરી, ૨૦૧૨ના રોજ એકલાં પણું જ નહિ, સારી દુનિયા છોડી દીધી. નહિ તો એ પંડિત જવાહરલાલ નેહરૂની લાડકી હતી. રાષ્ટ્રપતિ ભવનમાં કોઇ વિદેશી મહેમાનો આવે, ત્યારે પંડિતજી અચૂકપણે નાનકડી કલ્પનાના કથ્થકના શો રાખતા. કલ્પના (મૂળ નામ અર્ચના મોહન) કશ્મિરી બ્રાહ્મણ હતી. પંડીતજીની જેમ !

સૅકન્ડ હીરોઇન શબનમ મૂળ તો બંગાળી 'ઝરણા બાસક'હતી અને ત્યાંના જ કલાકાર રોબિન ઘોષને પરણી હતી. પણ રોબિનનું મૃત્યુ થયા પછી એ બીજી વાર ન પરણી. લતા મંગેશકરનું ફિલ્મ 'ફરાર'નું 'પ્યાર કી દાસ્તાં, તુમ સુનો તો કહે, ક્યા કહેગા સુનકે જહાં, તુમ સુનો તો કહે'આ શબ્બો ઉપર ફિલ્માયું હતું. આપણે ત્યાં એની નોંધ લેવાઇ નથી પણ બાંગ્લાદેશી ફિલ્મોમાં એનો જમાનો શરૂ થઇ ગયો હતો અને ૫૦-૭૦થી વધુ ફિલ્મોમાં કામ કર્યું હતું. હાલમાં એ બાંગ્લાદેશમાં જ રહે છે.

પચાસો ફિલ્મ બનાવવા છતાં ઋષિકેષ મુકર્જી પોતાની એકે ય ફિલ્મમાં મોંઢું બતાવવા દેખાયા નથી, સિવાય આ ફિલ્મના પહેલા ગીત, 'રહેને કો ઘર દો'માં મેહમુદ, કેષ્ટો અને જગદેવની સામે આપણને એ પીઠ બતાવીને દેખાય છે. નોર્મલી, ફિલ્મ પોતાની હોય એટલે આવી એકાદી લાલચ થઇ જાય, પણ ઋષિ દા ને નથી થઇ. અલબત્ત, આ ફિલ્મના આ કૅમિયો રોલમાં કોઇને ખબર પડે એમ નથી કે, આ ઋષિ દા છે. આલ્ફ્રેડ હિચકોકની આ પર્મેનૅન્ટ હૉબી હતી. એ પણ તમે બહુ ધ્યાનથી જોયું હોય તો જ પકડી શકો. રાજ કપૂરે ફિલ્મ 'બૂટ-પોલીશ'માં સંયમ તો બહુ રાખ્યો હતો, છતાં એ જમાનામાં એનો આવારા-લૂક વિખ્યાત બન્યો હતો, એટલે બૂટ-પાલિશ કરતા એ છોકરાઓને એક ટ્રેનમાં પોતાની સીટ પર બેઠેલો-સૂતો રાજ કપૂર જોવા મળે છે. નાની મુન્ની ખુશ થઇને એના થોડા નાનકડા ભાઈ (રતનકુમાર)ને કહે છે, ''ભૈયા... રાજ કપૂર !!!''ભૈયો જરા ય ઇમ્પ્રેસ થયા વિના મોંઢું બગાડીને કહે છે, ''મુન્ની, ઐસે રાજ કપૂર તો બમ્બઇ મેં હજારોં મિલેંગે !''

હેમંત કુમારની પોતાની ફિલ્મ હોય એટલે બીજા બંગાળી વિશ્વજીતનું આ ફિલ્મમાં હોવું લાઝમી હતું, પણ હેમંત કુમારના સંગીતમાં મુહમ્મદ રફી હોય, તલત મેહમુદ હોય કે... ના રે બાબા... મૂકેશ તો ક્યાંથી હોય....? પણ આ ફિલ્મના ગીતોમાં હેમંત દા એ ત્રણેને લઇ આવ્યા છે. અલબત્ત, તલત-મૂકેશનો તો થાય એટલો કચરો થયો છે, પણ રફી પાસે એમને પોતાને ય ગમી જાય, એવું સુમધુર ગીત, 'જાને કહાં દેખા હૈ, કહાં દેખા હૈ તુમ્હેં....'ગવડાવ્યું છે. આશા-લતાનું 'દબે લબોં સે કભી જો કોઇ સલામ લે લે રે...'તો આપણા જમાનામાં રેડિયો ઉપર ઘણું સાંભળવા મળતું હતું. એક વાત હેમંત દા ની અગૅઇન્સ્ટમાં જાય એવી છે કે, આ ફિલ્મ માટે જરૂરી મોટા ભાગના ગીતો કૉમિક બનાવવાના હતા, જે નથી બનાવી શક્યા. પ્રકૃતિથી જ ગંભીર માણસ પાસે આવી આશા રાખવી જ વ્યર્થ છે.

વિશ્વજીત નિહાયત હૅન્ડસમ ઍક્ટર હતો. હાવભાવમાં પ્રદીપ કુમાર કે મનોજ કુમાર જેવો બોદો ય નહિ. યસ. થોડો ગર્લિશ દેખાતો હતો ને એટલે જ આ ફિલ્મમાં ઋષી દા એ એની પાસે સ્ત્રી-પાત્ર ભજવાવ્યું છે. એ ચરીત્રનો ય સારો માણસ હતો. કમનસીબે સાવ છેક પાછલી ઉંમરે પત્નીને છોડીને બીજી એક સ્ત્રીના પ્રેમમાં પડી, પોતાના ફૅમિલીને જાકારો આપી દીધો. એનો દીકરો પ્રસન્નજીત આમે ય બાંગલા-ફિલ્મોનો સુપરસ્ટાર છે, જે પિતાનું નામ પણ લેવા માંગતો નથી.

ઋષિ દા એ યકીનન ઉત્તમ કૉમેડી ફિલ્મો બનાવી છે, પણ આ ફિલ્મમાં એમણે દર્શકોને વધુ પડતા બેવકૂફ માની લીધા છે. હિંદી કૉમિક ફિલ્મોમાં હાસ્યરસિક સંવાદો તો અમથા ય હોય નહિ, પણ સિચ્યુએશન કૉમેડીથી ફિલ્મોને જાન આપી શકાય છે, એ અહીં મિસિંગ છે. મારીમચડીને પ્રેક્ષકોને હસાવવાનો પ્રયાસ નિષ્ફળ ગયો છે.

પાંચ જીગરી દોસ્તોને શહેરમાં મકાન ભાડે મળતું નથી, એટલે પાંચમાંથી બે સ્ત્રીઓ બની જાય છે...આઇ મીન, પત્નીઓનો વેષ ધારણ કરી લે છે અને એક (વિશ્વજીત) આશિષ કુમારની પત્ની બને છે અને બીજો કેસ્ટો મુકર્જી મોટી બહુ બને છે. મેહમુદની તો એના ગામમાં પત્ની હોય છે જ. આ બહાના હેઠળ આ લોકોને બ્રહ્મ ભારદ્વાજનું મકાન ભાડે મળે છે, પણદિલ્હીમાં ભણતી બ્રહ્મની બન્ને દીકરીઓ (કલ્પના અને શબનમ) ઘેર પાછી આવતા સામાન્ય સ્તરની હાસ્યાસ્પદ કૉમેડીઓ ઊભી થાય છે અને જેમ તેમ કરીને ફિલ્મ પૂરી કરવામાં આવે છે.

ઍનકાઉન્ટર : 05-06-2016

$
0
0
* લાયબ્રેરીમાં સામે બેઠેલો મગજનું દહીં કરતો હોય તો શું કરવું ?
- એના બૉડીની સાઈઝ જોઈને નિર્ણય લેવો.
(ભાવિન સાવલીયા, દુધાળા-પાલિતાણા)

* પ્રણય રૉય (ઍનડીટીવી) દર વર્ષે 'ધી ઇન્ડિયન ઑફ ધ યર'ના ઍવૉર્ડ ઘોષિત કરે છે, એમાં કયાંય સગાવાદ, રાજકારણ કે ધર્મ વચમાં આવતો નથી.
- તમારી લાગણી સાચી છે, પણ ઍવૉર્ડ પ્રણય રૉય એકલા નક્કી નથી કરતા !
(અખ્તર વહોરા, સરે-યુ.કે.)

* પાકિસ્તાનમાં કોઇ ઘુસી ન જાય, એટલે એ કોઇને વિસા આપતું નથી અને બીજાના દેશમાં ઘુસવા (આતંકવાદીઓ) માટે વિસા લેતું નથી. શું કરવું ?
- પૂરા 'મૅચ્યૉર્ડ કવિ અને શાયર હર્ષ બ્રહ્મભટ્ટનો શે'ર કાફી છે :
'દ્વાર સુંદર જોઇને ઇર્ષા ન કર,
એના દરવાજાની પાછળ ઘર નથી.'
(મૂકેશ ધકાણ, પાલઘર-મહારાષ્ટ્ર)

* લોકો તો દુઃખતી નસ દબાવે છે... તમે હસતી નસ દબાવો છો. કળા શીખવશો ?
- અત્યારે સ્માઇલ આપો તો... !
(રજનીકાંત ઘુંટલા, મુંબઈ)

* 'યૂ ટયુબ'પર આપનો ઈન્ટરવ્યુ જોયો. આપ કહો છો, એવા વૃધ્ધ તમે લાગતા નથી!
- કૅમેરાની કમાલ !
(પ્રકાશ સી. ટેલર, વાપી)

* આપણા વડાપ્રધાન પાકિસ્તાનને જડબાતોડ જવાબ કેમ આપતા નથી ?
- એનો સમય આવશે, ત્યારે ખબર !
(દીપક પંડયા, બિલિમોરા)

* તમે બાયપાસ સર્જરી કરાવી, તે દરમ્યાન કે તે પછી તમારો એક પણ લેખ પડયો નથી કે આવી તબિયતમાં હ્યુમર જાળવી રાખવી, એ પણ એક સિધ્ધિ છે... સુઉં કિયો છો ?
- બીજાને ખુશ રાખતા પહેલા મારૂં ખુશ હોવું વધારે જરૂરી હતું.
(મનસ્વી વૈ. પટેલ, સુરત)

* 'બુધવારની બપોરે'માં તમે રાષ્ટ્રપ્રેમ ઉજાગર કરતી ફિલ્મ 'ઍરલિફ્ટ'વિશે સુંદર લેખ લખ્યો. એ ગમ્યું.
- છાતી ગજગજ તો એટલે ફૂલે છે કે, ફિલ્મમાં ભારતનો તિરંગો દેખાતા જ ઑડિયન્સમાં અનેક પ્રેક્ષકોને આદરથી ઊભા થતા જોઈને આંખો ભરાઇ આવી હતી.
(હરિશ શાહ, વડોદરા)

* ફિલ્મ 'ઍરલિફ્ટ'વિશેના લેખમાં અમે સની મૅથ્યૂસનો ઉલ્લેખ કર્યો છે, તો પછી ફિલ્મમાં રણજીત કત્યાલ છે, એ કોણ ?
- એ પણ દેશ માટે કુર્બાન થવા તૈયાર મારા-તમારા જેવો એક ઇન્ડિયન જ હતો.
(રાજેશ રાજપુરા, કમ્પાલા-યુગાન્ડા)

* 'દીકરી ને ગાય, દોરે ત્યાં જાય', પણ 'દીકરો ને બળદ'માટે કેમ કશું કહેવાયું નથી?
- એ બંને ફાવે ત્યાં જાય !
(શ્રી પાનસુરીયા, સુરત)

* સમાચાર હતા કે, જાપાનમાં એક છોકરીને લઇ જવા ટ્રેન આવે છે.. તો આપણા દેશમાં?
- એ છોકરી અહીં આવે તો ખબર પડે !
(હેતુ ટેલર, હિમ્મતનગર)

* સ્વામી રામદેવ વિશે શું માનો છો ?
- એ એક જ ભગવા વસ્ત્રધારી સંત છે, જે ભારતમાતા  વિશે વાત કરે છે.
(ધિમંત ભાવસાર, બડોલી)

* આખો દિવસ બીજાની પંચાતમાં સમય કાઢનારાઓને શું કહેવાય ?
- અશોક દવે
(કોમલ વામજા, જેતપુર)

* 'રૅર પર્સનાલિટી'ની 'રૅર'આવતી બર્થ-ડૅટ માટે પ્લાનિંગ શું હતું ?
- એકે ય 'રૅર'ગિફટ ના આવી.
(તૃપ્તિ ઠાકર, અમદાવાદ)

* મારો ત્રણ વર્ષનો બાબો અત્યારથી મને દબડાવે છે. શું કારણ હશે ?
-મમ્મી પાસેથી છોકરૂં કાંઇક તો શીખે ને ?
(બ્રિજેશ એસ. પારેખ, મુંબઈ)

* તમારા 'ઍનકાઉન્ટર'કરતા તમારૂં 'ફિલ્મ ઇન્ડિયા'વધારે સારૂં આવે છે...!
- હા... આ જરા અઘરૂં પડતું હશે !
(અતુલ પોથીવાલા, અમદાવાદ)

* ઘરમાં પત્ની અને ઑફિસમાં સાહેબ... બંને સુખે જીવવા દેતા નથી. કોઇ ઉપાય ?
- સાહેબ બદલી શકાય !
(ભરત વાળંદ, વડોદરા)

* મોરના ઈંડા ચીતરવા ન પડે. ટ્વિન્કલ ખન્નાએ પુસ્તક લખ્યું... પંખો ચાલુ કરાવું?
- વાંચ્યા પછી કરાવો.
(ભરત આર. માળવી, વડોદરા)

* તમારી મનપસંદ હીરોઇન કોણ છે ?
- નિમ્રત કૌર
(દિલીપ સુથાર, દેવકાપડી-ભાભર)

* તમારી પહેલી પ્રેમિકા કોણ હતી ?
- એક છોકરી.
(શૈલેષ આહિર, બામણાસા-ગીર)

* મૂળ તો પરદેસીઓને તગેડી મૂકવા કૉંગ્રેસની સ્થાપના થયેલી. આજના કૉંગ્રેસીઓને એક પોતાની સર્વેસર્વા બનાવવા વિદેશી સ્ત્રી સિવાય કોઇ ભારતીય ન મળ્યો ?
- ઓહ... તમને ય એ લોકોના ટેસ્ટની ખબર પડી ગઇ...!
(કરસન ભક્ત, સાન ઍન્ટોનિયો-ટૅક્સાસ, અમેરિકા)

* તમને પૂછાયેલો આજ સુધીનો સૌથી અઘરો સવાલ કયો હતો ?
- 'ઍનકાઉન્ટર'ના આવતા અંકમાં આવવાનો છે.
(ધૈવત છાયા, જૂનાગઢ)

* તમે બાબા રામદેવની મૅગી ખાવાનું પસંદ કરો ખરા ?
- એમ કાંઇ કોઇની પાસે મંગાય છે ?
(કેલી ઠાકર, વડોદરા)

* વધતી મોંઘવારી નાથવાનો કોઇ ઉપાય... ?
- તાબડતોબ ઉપાય છે. દેશના અબજો નાગરિકોની જેમ માની લો કે, મોંઘવારી છે જ નહિ !
(જયરાજસિંહ જેઠવા, પોરબંદર)

* જામનગર જાઓ ત્યારે ભાભી માટે બાંધણીનો મૅમેન્ટો લાવો છો ?
- બાંધણીઓના જમાના ગયા... હવે એના માટે જીન્સ લેતો જઉં છું. (થાય નહિ, એટલે બીજીને આપી દેવાય !)
 (પુરંજય જોશીપુરા, અમદાવાદ)

* શ્રેષ્ઠ અભિનેતા તરીકે તમે અક્ષયકુમાર, ઇરફાન ખાન અને નવાઝુદ્દીન સિદ્દીકીને ગણાવ્યા... અમારે કોને સમજવો ?
- કોઈપણ માપદંડથી ઇરફાન ખાન સર્વોત્તમ છે... એનો પહેલો નંબર આંચકી લઇ શકે, એવો નવાઝુદ્દીન છે.
(જે.ડી. મેહતા, રાજકોટ)

...ઔર ચાબી ખો જાય!

$
0
0
મસ્તુભ'ઇને આજે કાનમાં ડિસમીસની માફક ટચલી આંગળી ઘુમાવીને ચલાવી લેવું પડયું. રોજ તો આદત મુજબ એ હિંચકે બેઠા બેઠા ઘરની ચાવી કાનમાં ફેરવતા, કાન ખોલવા માટે નહિ... ખોતરવા માટે. હલ્લુ-હલ્લુ મજા પડતી રહે, એવી એક મીઠડી આદત પડી ગઈ હતી, જીવનક્રમ થઈ ગયો હતો. મુલાયમ ગલીપચીઓ થતી રહે. એ કૃષ્ણના કાનમાં રાધા મોરપિચ્છ ફેરવતી હોય એવું સુંદર લાગે. આદતની વાત છે એટલે તમે દલિલ ન કરી શકો કે, એમાં શું? ખોતરવા માટે ચાવી નહિ તો બીજો ગમે તે પદાર્થ કેમ ન ચાલે? પણ આ એક પર્સનલ પ્રોબ્લેમ હતો, એટલે, એને માટે ટીવી પર ચર્ચાસભાઓ ન રાખી શકાય!

આજે દિવસ જ અશુભ ઊગ્યો હતો કે, કાન તો ત્યાંનો ત્યાં હતો, પણ ચાવી મળતી નહોતી. મસ્તુભ'ઇ ઘાંઘા થઈ ગયા. ઘરમાં દોડાદોડ કરી મૂકી. ગાદલાં-ગોદડાંથી માંડીને ટેબલ-ખુરશીઓ ઊંધાચત્તા કરી જોયા. આખા ફેમિલીએ ચાવી શોધવા માટે શું શું નહોતું શોધ્યું...! એટલે સુધી કે, જે ચાવીનું તાળું હતું. એ ય તોડી જોયું કે, ભૂલમાં મહીં તો રહી ગઈ નથી ને! પરેસાન બધા હતા કે, આમ મસ્તુભ'ઇની ચાવી રોજેરોજ ખોવાઈ જાય, એ ના પોસાય! ઠીક છે, મહિને-બે મહિને ચાવી તો શું, ખુદ મસ્તુભ'ઇ ખોવાઈ જાય, એ પોસાય, પણ આ તો રોજનું થયું. એમની ચાવી ખોવાઈ ન હોય એવો એક દિવસ તો ઊગવો જોઈએ ને! આ તો સારું હતું કે, મસ્તુભ'ઇ ઘરવાળાઓ પાસે રોજ ચાવી જ શોધવાતા હતા, કાન ખંજવાળી આપવાનું નહોતા કહેતા, પણ ફફડાટ તો રહે ને કે, આમને આમ ચાવી ખોવાતી રહેશે તો કાલે એવી નૌબતે ય આવશે! એક તબક્કે તો છાપામાં ટચુકડી જા.ખ. આપવાનું ય વિચારી જોવાયું (કાન ખોતરવા માટે નહિ... ચાવી શોધી આપવા માટે!) ''પપ્પા... તમે ક્યાં મુકી'તી... કશું યાદ આવતું નથી?''પુત્રએ પૂછી જોયું

''જરા જોઇ તો જુઓ... કાનમાં જ રહી ગઈ નથી ને?''એની વાઇફે મશ્કરીમાં ચકાસણી કરી.

મસ્તુભ'ઇ ખીજાયા. ''આ શું ગાડા જેવા સવાલો પૂછો છો..! કાનમાં ચાવીઓ રહી જતી હશે? અરીસો આડો રાખીને કાનનો તો મેં ખૂણેખૂણો તપાસ્યો હતો... ત્યાં ય ચાવી નહોતી!''મસ્તુભ'ઇએ બચાવમાં કહ્યું. ''તારી બા દવાની ગોળીઓને બદલે ચાવી તો ગળી ગઈ નથી ને, એ પૂછો પહેલા!''

પછી તો અડોસપડોસમાં ઘણાના ઘર ખોલાવ્યા, એમની ચાવીઓથી એમના તાળા ખોલી જોયા અને શ્રધ્ધા બેઠી કે, પૉસિબલ છે, ભૂલમાં કોઇ આપણી ચાવી પોતાની સમજીને લઈ ગયું હોય ને આપણાવાળીથી એમનું તાળું ખૂલી ગયું હોય તો ચાવીના માલિકીહક્ક વિશે એમને ય શંકા ગઈ ન હોય!

ચાવી ન મળે એનો વાંધો નહિ, પણ વગર ચાવીએ કાન ખોતરવો શેનાથી? ઈમરજન્સી હથિયાર તરીકે ટચલી આંગળી ભલે વાપરીએ, પણ એ ય રોજેરોજ તો ન વપરાય ને! આમ પાછા એ ચોખલીયા બહુ. એમણે ઘરમાં બધાને કામે લગાડી દીધા. ઘરનો કોઇ ખૂણો બાકી રહી જવો ન જોઈએ... ડીપ-ફ્રીજમાં ય જોઈ લીધું!

ક્ષણેક્ષણે પરવશતા વધે જતી હતી. આમ અત્યારે ખંજવાળ નહોતી આવતી, છતાં વગર ચાવીએ બાકીની જીંદગી ખેંચી નાંખવાની હોય તો પ્રેક્ટીસ પાડવી સારી. એ ધોરણે મસ્તુભ'ઇએ વગર ખંજવાળે ટચલી આંગળી કાનમાં ખોસીને ફેરવી જોઈ. સરસ મજાની ગલીપચી થઈ. મોંઢું મુસ્કાયું. પણ જીવ ચાવીમાં હતો કે, ટચલી ગમે તેટલી મજા કરાવતી હોય, પણ રોજેરોજ તો કાનમાં ન ખોસાય ને! આમાં તો ચાવી જ જોઈએ! ચાવીને બદલે ટચલી વાપરો, એ પત્નીને બદલે સાસુને હસ્તમેળાપમાં બેસાડી દીધી હોય એવું લાગે. જગતમાં સૌથી વધુ ખોવાતી કોઈ ચીજ હોય તો તે ચાવી છે કારણ કે, ચાવી ફક્ત ઘરના દરવાજાની જ નથી હોતી. કબાટોની, ડ્રોઅરોની, સ્કૂટર-ગાડીની, બેન્કના લૉકરની, ફ્રીજની... પત્નીના મોંઢા સિવાય દરેક ચીજ બંધ કરવાની ચાવીઓ શોધાઈ છે.

એમને યાદ કરવાનો પૂરો પ્રયત્ન કર્યો કે, ઘરમાં નહિ તો ગાર્ડનમાં રહી ગઈ હશે ખરી? એ રોજ સાંજે ત્યાં બેસવા જાય. અહીં વગર ડિસ્ટર્બન્સે ઈચ્છો એટલી વાર કાન ખોતરી શકો. એ તરત ગાર્ડનમાં ગયા. રોજ જે બાંકડે બેસતા, ત્યાં જઈને જોયું તો એમની જ ઉંમરનું એક વૃધ્ધ કપલ સૂનમુન બેઠું હતું. ઘાંઘા થઈને મસ્તુભ'ઇએ પૂછી જોયું, ''એક નાનકડી ચાવી જેવું કાંઇ મળ્યું છે??''એ બન્ને ઑલમૉસ્ટ બહેરીયાં હતા. ડોહાએ પોતાના કાને આડો હાથ રાખીને બે-ત્રણ વખત ''હેંએએએ...?''પૂછ્યું. મસ્તુભ'ઇએ કાલ્પનિક ચાવી હાથમાં ફેરવી જોઈને એ બન્ને હવામાં ચાવી ચીતરી બતાવી. ડોહાએ જરા ખમવાનો ઇશારો કરીને ઝભ્ભાના ખિસ્સામાં હાથ નાંખ્યો. આશા બંધાઈ હતી કે, ચાવી નીકળી રહી છે...!

...અને નીકળી જ!

...પણ એ ડોહાની પોતાની... મસ્તુભ'ઇની નહિ! બહુ મોટું ગુપ્તદાન કરવાનું હોય, એમ ડોહાએ પોતાની ચાવી આપતા પૂછ્યું, ''સુઉં કામ જોઈએ છે...?''

મસ્તુભ'ઇ ફાટયા. બોલી ન શક્યા પણ સમસમી ગયા. ''હટ...''બોલ્યા વગર એવા જ ભાવથી, દુનિયા છોડીને જતા હોય એવા હાવભાવથી ઘટનાસ્થળ છોડી દીધું.

આમ કાંઈ મોટી વાત નહોતી. રોજ જે ચાવીથી કાન ખંજવાળતા હોઈએ, એમાં જ મજો પડે. મૂડલેસ થઈ જવાનું એ કારણ પણ ખરું કે, ચાવી જાય ક્યાં? જ્યોતિષીએ તો ગોળ-ભાત ખાઈને ૨૧-મંગળવાર કરવાની સલાહ આપી, પણ ત્યાં સુધી કાન ખંજવાળ્યા વિના શેં રહેવું? વાચકોને આ વાતમાં કાંઈ નવું તો નહિ, પણ બુદ્ધિ વગરનું લાગે, પણ એ તો 'કાન'બાણ વાગ્યા હોય એ જાણે! મસ્તુભ'ઇ એ પછી તો ઉદાસ રહેવા લાગ્યા. કાનમાં મીઠી ખંજવાળ આવે તો ય ખોતરવાનો સૉટો ન ચઢે. અને એ બહુ અઘરું છે કે, ખંજવાળ આવતી હોવા છતાં ખણવું નહિ... મોટું મન રાખીને બસ... જવા દેવું! રાત્રે અડધી ઊંઘમાં અને ભૂલમાં ટચલી કાન તરફ જૂના આકર્ષણને કારણે ખેંચાઈ જતી, તો એમને પોતાની ઉપર ક્રોધ ચઢતો, ''આટલો સંયમ કેમ ન રહે? ઠીક છે, આ વખતે ખણી લઉં છું, પણ રોજ તો નહિ ચાલે! એમણે બીજી ચાવીઓ પણ વાપરી જોઇ, પણ કોઇમાં રંગત ન આવે.

એમ કરતાં કરતાં આઠ મહિના વીતી ગયા. મસ્તુભ'ઇ એ ખોવાયેલી ચાવી ભૂલી ગયા હતા. હવે તો ટચલીને ય કામે વળગાડતા નહોતા. બહુ થયું હવે!

...અને એમ અચાનક એક દિવસ, જૂના સદરાના ખિસ્સામાંથી પેલી અસલી ચાવી મળી આવી. એ માની શકતા નહોતા. હાથમાં પકડીને આડીઅવળી-ઊંધીચત્તી ફેરવીને જોઈ લીધી...

...અને કાચી સેકન્ડમાં બારીની બહાર ફેંકી દીધી! હવે મસ્તુભ'ઇને એ ચાવી કે એ ખંજવાળવાનો કોઇ મોહ રહ્યો નહતો.

બહુ ગમતી ચીજ બહુ વધારે પડતી દૂર જતી રહે, તો તબક્કો એવો આવે છે કે, એનું કોઇ મૂલ્ય કે ઝૂરાપો ન રહે...

ભૂલાયેલા યારદોસ્તોનું ય એવું જ છે!

સિક્સર
- રોજ ખડખડાટ હસવા માટે હું રોજ યૂ-ટયૂબ પર 'ફની વિડીયોઝ'જોઉં છું... ને તો ય, રાહુલજી જેટલું એ હસાવી શકતા નથી!

'ઇશારા' ('૬૪)

$
0
0
મેં તો આ ફિલ્મ 'ઇશારા'૧૯૬૪માં ૧૨ વર્ષની ઉંમરે જોઈ હતી, એટલે બહુ યાદ ન હોય પણ ઉંમર ૧૨ વર્ષની હોય કે એનાથી ય ૪- ૫ વર્ષ આઘીપાછી, રેડિયો સિલોન તો કાને ચઢાવેલી જનોઈની પવિત્રતા અને ફરજ સમજીને સાંભળતા, છતાં યાદ નથી કે, 'દિલ બેકરાર સા હૈ...'લતાએ 'પણ'ગાયું હતું !

ફિલ્મઃ 'ઇશારા' ('૬૪)
નિર્માતા- દિગ્દર્શક : કે. અમરનાથ
સંગીત : કલ્યાણજી- આણંદજી
ગીતો : મજરૂહ સુલતાનપુરી
રનિંગ ટાઇમ : ૧૫ રીલ્સ
થીયેટર : લક્ષ્મી (અમદાવાદ)
કલાકારો : જોય મુકર્જી, વૈજયંતિમાલા, પ્રાણ, અઝરા, જયંત, સુબિરાજ, સજ્જન, મૃદુલા, સુલોચના (સિનિયર), મુરાદ, પરવિન પૉલ, હરિ શિવદાસાણી, કેસરી, આગા, પ્રતિમાદેવી, શમ્મી, બ્રહ્મ ભારદ્વાજ, રવિકાંત, પ્રેમ સાગર અને અમૃત રાણા.



ગીતો
૧. ચલ મેરે દિલ, લહેરા કે ચલ, મૌસમ ભી હૈ, વાદા... મૂકેશ
૨. દિલ બેકરાર સા હૈ, હમકો ખુમાર સા હૈ... મુહમ્મદ રફી
૩. દિલ બેકરાર સા હૈ, હમકો ખુમાર સા હૈ... લતા મંગેશકર
૪. હેએ અબ્દુલ્લા નાગિનવાલા આ ગયા, જાદુ બનકે લતા- રફી
૫. ચોરી હો ગઈ રાત નૈન કી નીંદિયા... લતા- મહેન્દ્ર કપૂર
૬. નહિ જહાન મેં નાદાન કોઈ હમ સા ભી... લતા- મહેન્દ્ર કપૂર
૭. તોસે નૈના લગા કે મૈં હારી, સારી રાત લતા મંગેશકર
ગીત નં. ૫ની સાખીમાં લતા- રફી બે ય નો કંઠ પણ છે.

લતા મંગેશકરના તમે પૂરબહાર 'ફૅન'હો, તો પણ ઓલમોસ્ટ, શરતની ભૂમિકા પર દાવો કરીશકાય કે, મુહમ્મદ રફીનું દોમદોમ સ્ફૂર્તિવાળું 'દિલ બેકરાર સા હૈ, હમકો ખુમાર સા હૈ...'લતાએ પણ આખું ગાયું છે, એની તમને ખબર નહિ હોય ! મને તો નહોતી જ.

....અને આવા રફી, મૂકેશ કે તલત મેહમૂદે ગાયેલા સોલો લતા મંગેશકરે પણ ગાયા હોય, એવા અનેક ગીતો છે, છતાં ય એક પણ ગીત લતાનું કેમ ઉપડયું જ નહિ ? દા.ત. 'એહસાન તેરા હોગા મુઝ પર...', 'ઓ મેરે શાહેખૂબા', 'મેરે મેહબૂબ તુઝે મેરી મુહબ્બત કી કસમ...'એ જમાનામાં જવલ્લે પણ રેડિયો પર સાંભળવા મળતા નહોતા. શું લતાની ગાયકીમાં ખરાબી હતી ?

સહેજ પણ નહિ.. એનાથી મોટા ગાયક તો થયા પણ નથી. સહુ પોતપોતાના સ્થાને પ્રણામયોગ્ય છે, પણ સંગીતની ઊંચાઈઓ માપવા જઈએ તો લતાની બરોબરીનું તો કોઈ નહિ !

છતાં આવું કેમ કે, જે ગીત મૂકેશ, કિશોર કે તલત મેહમુદે ગાયું હોય, એ પૂરબહારમાં ઉપડયું હોય ને લતાએ 'પણ'એ ગીત ગાયું છે, એની આજ સુધી કોઈને ખબર નહિ ? આ વાક્યના ત્રણ ગીતો યાદ કરો, 'મુઝ કો ઇસ રાત કી તન્હાઇ મેં આવાઝ ન દો,''મેરે નૈના સાવનભાદોં, ફિર ભી મેરા મન પ્યાસા...'અને 'જાયે તો જાયે કહાં, સમઝેગા કૌન યહાં'જેવા ગીતો સોલોમાં લતાએ પણ ગાયા છે, પણ આ વાંચતા જ ઘણાંને નાનકડું આંચકુ આવશે, હેં...? આ ગીત લતાએ પણ ગાયું હતું ? અને એવા તો સેંકડો ગીતોમાં લતા આટલી અમથી ય ઉપડી કેમ નહિ ?

મુંબઈના ફિલ્મ સંગીતની નજીક રહેલા વર્તુળો કહે છે, જે ફિલ્મમાં એને લાગે છે કે, આ સોલો જબરદસ્ત ઉપડવાનું છે, તો એ પોતે પણ ગાય એવી લતાની જીદ રહેતી અને ફિલ્મમાં જરૂરી હોય કે નહિ... પ્રોડયુસરે એ ગીત લેવું જ પડતું. મેં તો આ ફિલ્મ 'ઇશારા'૧૯૬૪માં ૧૨ વર્ષની ઉંમરે જોઈ હતી, એટલે બહુ યાદ ન હોય પણ ઉંમર ૧૨ વર્ષની હોય કે એનાથી ય ૪- ૫ વર્ષ આઘીપાછી, રેડિયો સિલોન તો કાને ચઢાવેલી જનોઈની પવિત્રતા અને ફરજ સમજીને સાંભળતા, છતાં યાદ નથી કે, 'દિલ બેકરાર સા હૈ...'લતાએ 'પણ'ગાયું હતું ! કલ્યાણજી- આણંદજીને નહોતું લતા સાથે બનતું કે નહિ રફી સાથે. પ્રારંભમાં એ લોકોના સંબંધો પૂરા હસમુખા અને લતા પણ ખાસ કરીને કલ્યાણજીભાઈની સેન્સ ઑફ હ્યુમરથી પૂરી ખુશ. પણ લતા સાથે એકવાર બગડયું, એ બધા ઘરભેગા થઈ ગયાના દાખલાઓ ફિલ્મી ગીતોની રેકર્ડ ઉપર લખ્યા છે. ખાસ કરીને અલકા યાજ્ઞિક પછી સાધના સરગમને પ્રમોટ કરવાના મોહમાં કલ્યાણજીભાઈએ લતાને કાયમી ધોરણે ખફા કરી દીધી.

એવું જ મુહમ્મદ રફી સાથે થયું. એકલા મુકેશ ઉપર તો કેટલુ જોર ચાલે ? '૬૯માં 'આરાધના'પછી કિશોર તોફાને ચઢ્યો ને કલ્યાણજીભાઈને ઑક્સિજન મળી ગયો, પણ એ ય બે-ચાર ફિલ્મોના ગીતોની અધકચરી સફળતાથી વિશેષ કંઈ નહિ ! એ જમાનામાં લક્ષ્મીકાંત- પ્યારેલાલ એમના આસિસ્ટન્ટ હતા અને સંગીતની પેટર્ન ઓળખતા ફાવતું હોય તો 'જોહર મેહમૂદ ઇન ગોવા', 'જબ જબ ફૂલ ખીલે'કે આ ફિલ્મ 'ઇશારા'માં કયા ગીતો ઉપર આસિસ્ટન્ટોનો સીધો પ્રભાવ છે એ ઓળખતા વાર નહિ લાગે !

યસ. મૂકેશ પાસે મધુરૂં કામ લેવામાં કલ્યાણજી- આણંદજીના ખભા થાબડવા પડે. આ ગુજરાતી કચ્છી જૈન ભાઈઓએ મૂકેશને વધુ મીઠો બનાવ્યો હતો એ ય સ્વીકારવું પડે, ખાસ કરીને ફિલ્મ 'સરસ્વતીચંદ્ર'ના ગીતોમાં નવાઈ એ વાતની પણ લાગી શકે કે, આ સંગીતકારો સાથે મજરૂહ સુલતાનપુરીએ કામ કર્યું હોય, એવા તો 'રૅર'કિસ્સા હશે. એ વાત જુદી છે કે, બન્ને પાર્ટીઓ સરખી ક્વોલિટીની હોવાથી શ્રોતાઓને ખાસ કોઈ ફરક પડતો નહોતો.

ફરક તો જો કે, જોય મુકર્જી સાથે વૈજયંતિમાલાને જોઈને બહુ મોટો પડી જાય. જોયમુકર્જી મારો મનગમતો ખરો પણ એ સમયની સુપરસ્ટાર વૈજયંતિમાલા સાથે એની જોડી ગળે ઉતરે નહિ. રાજ કપૂર, દિલીપ કુમાર અને દેવ આનંદની પેરેલલ જતી વૈજુએ તો બતૌર હિરોઇન કિશોર કુમાર, મનોજ, પ્રદીપ કુમારો સાથે ય કામ કર્યું છે. આ હીરોલોગોનો વાંધો નહિ, પણ આજની ફિલ્મ 'ઇશારા'જોયા પછી આંચકા ઉપર આંચકા લાગે કે, વૈજુમાં ય કંઈ ટેસ્ટ જેવું હશે કે નહિ ? જે મળી, એ બધી ફિલ્મોમાં કૂદી પડવાનું ?

જો કે, કલા એક તરફ છે અને પૈસો બીજી તરફ. એ જમાનામાં સારી ફિલ્મો કઈ આવતી હતી અને કેટલી આવતી હતી કે, કોઈ પણ નાનામોટા કલાકારને પસંદગીની જાહોજલાલી મળે ? એ કામ નહિ કરે તો બીજા કોઈને એ રોલ મળશે... પૈસા તો એના જ જવાના ને ?

અત્યારે ફરી યાદ આવતું નથી પણ, બહુ વર્ષો પહેલાના મારા લેખમાં એનું આખું નામ લખ્યું હતું. ફિલ્મનગરીમાં આજ સુધી વૈજયંતિમાલાને નામે એક રેકોર્ડ જેવું કંઈક છે, સૌથી લાંબુ નામ હોવાનો ! વૈજયંતિમાલા તો એના આખા નામનો દસમો ભાગ જ છે. ક્રિકેટમાં શ્રીલંકાના પૂર્વ ફાસ્ટ બોલર ચમિન્ડા વાસનું ય એની બૉલિંગના રન-અપ જેવું લાંબુ નામ છે.

નામ આપણા સર્વોત્તમ ખલનાયક પ્રાણનું કેવું ટૂંકુ છતાં વિરાટ છે ! આ 'ઇશારા'જેવી તો અનેક ફાલતુ ફિલ્મોમાં પ્રાણ માત્ર હોય, એ જોવી ગમે, કપડા એને બહુ શોભતા અને વિલન હોવા છતાં ઠાઠમાઠવાળા (અને ખાસ તો, શોભે એવા) કપડાં એ પહેરતો. શરીરનું પ્રમાણભાન (આટલો ચિક્કાર દારૂ અને સિગારેટો રોજેરોજ પીવા છતાં) એના જેટલું બહુ ઓછા અદાકારોએ જાળવ્યું હતું.

એવું પ્રમાણભાન આ ફિલ્મની વાર્તામાં જળવાયું હોત તો જોવી ગમત... પણ એવું ન થયું. આડેધડ પ્રસંગો એવી રીતે જોડી દેવામાં આવ્યા છે કે, તમે ધાર્મિકપણે આ ફિલ્મ જોવા બેસો, તો ય મોઢામાંથી ન નીકળવા જોઈએ, એવા શબ્દો નીકળી જ પડે. માલા (વૈજ્યંતિ)ને નાનપણથી એના ઓરમાન અને વૈભવશાળી પિતા ખેમચંદે (જયંત) બોર્ડિંગ સ્કૂલમાં મોકલી દીધાના વર્ષો પછી માલા પાછી ફરે છે. ઘરમાં એની માતા (પ્રતિમાદેવી), બહેન શશી (અઝરા), ભાઈ દીપ (સુબીરાજ) અને બીજા એક નાનાભાઈ મુન્ના સાથે મોટા બંગલામાં રહે છે.

જયંત વીમા (ઇન્સ્યોરન્સ)ના ગેરકાયદે ધંધો કરવા બદલ જેલમાં જાય છે. પ્રાણને જયંત પોતાનો જમાઈ બનાવવા માંગે છે. પ્રાણ એકની સાથે બીજી ફ્રીના ધોરણે બંને બહેનોને પ્રેમમાં ફસાવવાના વલખાં મારે છે. દરમ્યાન વૈજુ વિજય (જોય મુકરજી) નામના ગરીબના પ્રેમમાં પડી બેસે છે અને બેઠા પછી દર દસમી મિનિટે ઊભી થાય છે. જોય મુકર્જીની તો પછી વાત છે, પણ આપણે ય સમજી શકતા નથી કે બહેનનું વારેઘડીએ છટકી કેમ જાય છે ? ઘડીકમાં પ્રેમ અને ઘડીકમાં જાકારો ! ફિલ્મ ત્રણ કલાકમાં પૂરી કરવાની ન હોત તો આજે ય જોય વૈજુના દરવાજે ઊભો હોત !

યસ. ફિલ્મ જોવાનું એક જમા પાસું એ ય છે કે, સ્ટારકાસ્ટ જાણિતી હોવાથી આપણે લગભગ બધાને ઓળખીએ. અમજદખાનના પિતા જયંત વૈજુના પિતા છે. પ્રતિમા દેવી એટલે 'જ્વેલથીફ'માં દેવ આનંદની મા. સુબિરાજ થોડા વર્ષો પહેલા ગુજરી ગયો, ત્યારે ટી.વી. સિરિયલોમાં આવતો. એક જમાનાની ચાઇલ્ટ આર્ટિસ્ટ બેબી નાઝ સાથે એ પરણ્યો હતો. થોડીઘણી હિન્દી ફિલ્મોમાં એ હીરો તરીકે ય આવ્યો હતો. અઝરા ફિલ્મ 'ગંગા-જમુના'અને 'મધર ઇન્ડિયા'માં હતી.

જોય મુકર્જી- સાધનાની પહેલી ફિલ્મ 'લવ ઇન સિમલા'માં એ સેકન્ડ લીડમાં હતી. હિંદી ફિલ્મોના ગુજરાતી નિર્માતા નાનુભાઈ વકીલના એ પુત્રી થાય. અલબત્ત, માતા મુસ્લિમ હોવાથી અઝરાએ પણ ઇસ્લામ અપનાવ્યો હતો. સજ્જનનો રોલ હંમેશની જેમ અહીં પણ ટૂંકો અને ન હોવા બરાબરનો છે. એ રામુચાચાના કિરદારમાં છે. બબિતાના પિતા હરિ શિવદાસાણી અને બટકો કેસરી પણ નગણ્ય રોલમાં છે. એક જમાનામાં ફિલ્મ 'મલ્હાર'ની જે હિરોઇન હતી, તે પારસી ચરિત્ર અભિનેત્રી શમ્મીએ જીંદગીભર ફાલતુ રોલ જ કર્યા. અહીં એ આગાની પત્નીના રોલમાં છે. શમ્મીનું સાચું નામ તો'નરગીસ રબાડી'છે અને હિંદી ફિલ્મો જોતા ડ્રેસ-ડિઝાઇનર 'મણી રબાડી'નું નામ તમે વાંચ્યું હશે, એ મણી આ શમ્મીની સગ્ગી બહેન થાય. આગાને નામ પૂરતો લેવાયો છે ચરિત્ર અભિનેતા મુરાદ રઝા મુરાદના પિતા હતા અને ઈ.સ. ૧૯૦૪માં જન્મ્યા પછી ૯૩ વર્ષ જીવીને ૧૯૯૭માં ગૂજરી ગયા. ફિલ્મ 'મુગલ-એ-આઝમ'માં એનો પ્રભાવ દેખાય છે અને સંભળાય પણ છે. આ ફિલ્મ જોવામાંથી તમે બચી જાવ એવી શુભેચ્છા.

ઍનકાઉન્ટર : 12-06-2016

$
0
0
* ઉંમર થાય એમ પુરૂષોના માથે ટાલ પડવા માંડે છેપણ સ્ત્રીઓના માથે કેમ પડતી નથી ?
નહિ પડતી હોય... પણ માથામાં ખચાખચ તેલો નાંખેલી સ્ત્રીઓ કરતા ટાલવાળા પુરૂષો વધુ સુંદર લાગે છે.
(રમીલાબેન બી. મહિડાઆણંદ)

* હવે ઑટોગ્રાફનો જમાનો ગયો... સૅલ્ફીનો આવ્યો. સુઉં કિયો છો ?
હા. હમણાં એક ફંકશન પછી એક ચાહકે મને પોતાનો મોબાઈલ આપીને કહ્યું, 'પ્લીઝ.... મારો સૅલ્ફી પાડી આપો ને !'
(જીતેન્દ્ર કેલામોરબી)

*  હું શિક્ષિત છુંછતાં મને નોકરી મળતી નથી. આને શું સીસ્ટમનો વાંક કહી શકાય?
મેળવેલી ડીગ્રી મુજબની નોકરી સહુને જોઇતી હોય છે. એ મળે નહિ ત્યાં સુધી બીજી કોઇ નોકરી કેમ ન કરી શકાય ?
(પ્રતિક બકરાણીયાવડોદરા)

* સમય કોઇની રાહ જોતો નથીછતાં લોકો ઘડિયાળ કેમ પહેરે છે ?
ટાવર બાંધીને નીકળવું ન ફાવે માટે.
 (ધવલ સોનીગોધરા)

* સુગમ સંગીતના ગાયકો ગાતી વખતે હાથ ઊંચો નીચો કેમ કરે છે ?
હાર્મોનિયમની આખી પેટી એમ ઊંચી-નીચી કરતા ના ફાવે માટે.
 (નયના માંકડભુજ-કચ્છ)

* એક સાચા ભક્ત અને ભગવાન વચ્ચે કેટલું અંતર હોય છે ?
આપણા બે વચ્ચે છેએટલું પ્રભુ !
(વિનય પટેલપ્રેમપુર-હિંમતનગર)

* અમારી સોસાયટીમાં ૯૫-ટકા ગુજરાતીઓ છે. દશેરાજન્માષ્ટમી કે નવરાત્રી ધૂમધામથી ઉજવાય છેપણ ૨૬-જાન્યુ. કે ૧૫-ઑગસ્ટની નોંધ પણ લેવાતી નથી...
તમે બાકીના ૫-ટકા રહીશોએ આ બંને રાષ્ટ્રીય તહેવારોએ એવા ગુજરાતીઓના ઘેરઘેર જઈને ભારતનો રાષ્ટ્રધ્વજ ભેટમાં આપવો.
(નરેન્દ્ર નિશરમુંબઇ)

* તમે આવે એટલા બધા સવાલોના જવાબો આપો છો ?
સૉરીના ! આ જમણા ખૂણામાં સહુને સમજાય એવી ગુજરાતી ભાષામાં બૉક્સ મૂક્યું છે છતાંએમાંની સૂચનાઓ જે લોકો ધ્યાનમાં લેતા નથીએમને અહીં સ્થાન મળતું નથી.
(કલ્પના દી. મહેતાઅમદાવાદ)

* સ્વિસ-બૅન્કમાં તમારા કેટલા રૂપિયા છે ?
- ...ત્યારે આ વિજય માલ્યો કોના રૂપિયા દબાવીને બેઠો છે ?
(મુસ્તુફા કુત્બુદ્દીન દાહોદવાલાઅમદાવાદ)

* રાહુલ ગાંધી વડાપ્રધાન બનશે ?
એમના મનમાં જે ઘુસી ગયું છે કેપત્ની વગરના રહોતો વડાપ્રધાન બની શકાયએ બહાર નીકળશેપછી ખબર પડે !
(કિશન આહિરઘંટીયા પ્રાચી-ગીરસોમનાથ)

* તમારી ૨૯ ફેબ્રૂઆરીની પાર્ટીમાં મારે ક્યાં અને કેટલા વાગે આવવાનું છે ?
બસ... મારી જેમ તમે ય બીજા પોણા ચાર વર્ષ ખેંચી નાખો.
(જીતેન્દ્ર પંચોલીઅમદાવાદ)

* તમને ક્યારેય બગાસું ખાતા પતાસું મળ્યું છે ?
કોઇના લગ્ન વિશે આમ ઉઘાડેછોગ ન પૂછાય !
(વિદુર પંડયાગાંધીનગર)

* દિલ અને દિમાગની લડાઇમાં કાયમ દિલ કેમ જીતી જાય છે ?
દિમાગ સુધી લોહી પહોંચતું હોયએ લોકોમાં ઊલટું હોય !
(શિવાંગ પંચાલપાટણ)

* ભારત કરતા પાકિસ્તાનની સ્થિતિ વધુ ખરાબ છેછતાં કેટલાક કાશ્મિરી લોકો પાકિસ્તાન જવાની વાતો કેમ કરે છે ?
આપણા સારા શાયર-લેખક જાવેદ અખ્તરે પાકિસ્તાનથી આવેલા પત્રકારનો ઉઘડો લઈ લેતા કહ્યું હતું કેતમારા પાકિસ્તાન કરતા ભારતનો મુસલમાન વધુ સલામત અને સુખી છે.
(જગદીશ પટેલમેસાણ-ઈડર)

* બુલેટ-ટ્રેન વિશે શું માનો છો ?
પ્લેનના ભાડાં કરતા ઝાઝો ફેર પડતો ન હોય તો શું કામ કોઇ ટ્રેનમાં જાય ?
(નાનુભાઈ બી. પટેલચીખલી)

* પ્રભુ પાસે કોઈ એક વરદાન માંગવાનું હોય તો શું માંગો ?
બસ કેસરહદ પર જીવના જોખમે આપણા સહુનું રક્ષણ કરતા એકે ય ભારતીય સૈનિકને શહીદ થવા ન દઈશ.
(નિરવ ડી. મોઢપેથાપુર)

* તમે વધારે સુંદર છો કે તમારા પત્ની ?
સાથે ન નીકળ્યા હોઇએત્યારે જવાબ જુદો જુદો આવે છે.
(ચેતન ત્રિવેદીઅમદાવાદ)

* હું તમારો બેહદ ચાહક છુંપણ તમે ચાહકોને મળતા નથી. મને એક મોકો આપશો?
એક મોકો જ આપવામાં આજે ૪૦-વર્ષથી ઢીલો પડી ગયો છું.
(ગૌરાંગ કાંકોટીયાસુરત)

* તમે ૨૦-વર્ષની ઉંમરે ૬૦-વર્ષની દેવીઓને મિત્રો રાખતા હતા... હવે ૬૦-ની ઉંમરે કોને રાખશો ?
લાચાર છું.. પેલી બધીઓ હજી હયાત છે !
  (હસમુખ પૂજારાધ્રાંગધ્રા)

કાળાને કાળો કહેવાય...?

$
0
0
એવો ડર આદ્યકવિ દયારામે એમના પદમાં વ્યક્ત કર્યો હતો. સ્કૂલમાં ભણવામાં આ પદ આવતું, ત્યારે દયારામ જેટલી વિદ્વત્તા અમારામાં નહિ, (એમનામાં અમારા જેટલી નહિ!) એટલે માની લીધુ હતું કે, તેઓશ્રી રહેતા હશે, તેની આજુબાજુ કોલસાની ફેક્ટરી-બેક્ટરી હશે ને કાળો રંગ લાગી ન જાય તે માટે રસ્તો બદલીને ઘરે જતા જતા આ પદ સૂઝી આવ્યું હોય કે, 'મરી જાઉં તો ય શ્યામ રંગ સમીપે ન જાઉં...' એ તો પછી ખબર પડી કે, પ્રભુ શ્રીકૃષ્ણની ભક્તિના રંગે રંગાઈને દયારામે આવું મધુરૂં પદ કૃષ્ણની છેડછાડ કરતા ભક્તિસ્વરૂપે લખ્યું હતું.

'દયા'ના પ્રીતમને મુખે નિમ લીધો, પણ મન કહે કદી ન નિભાવું.' એવું દયારામ કબુલે છે. અર્થાત, આ શ્યામ રંગ છે એવો કે એની સમીપે ન જવાય અને એનાથી દૂર પણ ન રહેવાય! બિલકુલ પોલીસ-ખાતાં જેવી વાત થઈ. દેવ આનંદ કહે છે ને, ''યે પુલીસવાલેં હૈં, ન ઈનકી દોસ્તી અચ્છી, ન દુશ્મની!'' જેમને પોતાને ભોગવવાનો આવ્યો છે, એ બધાની હાલત 'ન આ બાજુ પ્રેમ કરાય, ન આ બાજુ.' અહીં મારી દશા ઉપરથી આવા શ્યામરંગીઓ તથા એમની હડફેટમાં આવેલાઓએ શીખવા જેવું છે.

મારા-તમારામાં ઘણાની હાલત આવી હશે... જે રંગ આવ્યો જ છે, તો પછી ગુલાબી સમજીને વાપરો! રંગે શ્યામ હો ને તમને ગોરો કહી જાય, એ વધુ અપમાનજનક છે કે શ્યામને શ્યામ કહેવામાં ખીજાવું પડે? યસ, પેલાના ખીજવવા પાછળનો ભાવ કે ઈરાદો જોવો પડે કે, તમને ઉતારી પાડવા-સહુની વચ્ચે નીચા બતાવવા કાળા કીધા છે? એ સહન ન થાય, પણ સહન ન થાય તો ય મારામારી કરવા થોડું ઉતરી પડાય છે? ચામડીના રંગ કરતા તમારી પર્સનાલિટી, ઈજ્જત અને સ્વભાવનો રંગ વધુ ગોરો છે ને?

અમારી આજુબાજુમાં નહિ નહિ તો ય ૪૦૦-૫૦૦ આવા ડામરછાપ કૃષ્ણો અને કૃષ્ણીઓ રહે છે. રાધા તો ગોરી હતી, એટલે એને મોંઘા સાબુઓ વાપરવાની જરૂર નહોતી, પણ અમારા આ કૃષ્ણ-કૃષ્ણીઓના લૉટને જોયા પછી ડઘાઈ જવાય એમ છે કે, કૃષ્ણ તો કેવા ગોરા હશે? એમને શ્યામ કહેવાય નહિ!

રંગો ઉપર તો આખી દુનિયાની શકલ-ઓ-સૂરત બગડતી સુધરતી રહી છે. કાળા રંગના માણસોને સેકન્ડ-ક્લાસ સિટીઝન્સનું લેબલ મારી દીધું, પછી ગોરાઓએ આ દુનિયા એમના બાપની હોય, એમ માની લીધું. થૅન્ક ગૉડ, મહાત્મા ગાંધી ઉપરાંત નીગ્રો લોકોએ રંગભેદની નીતિને નેસ્તનાબૂદ કરવાની કસમ ખાધી અને આજે કોઈ કાળાને કાળો કહી તો જુઓ... કાયદેસર તો જે થવાનું હશે તે થશે, બાકી સંબંધોની ભેગેભેગા હાડકાં ય તૂટે!

હજી તો હું ન્યુયૉર્કના જ્હૉન એફ. કેનેડી ઈન્ટરનેશનલ એરપાર્ટ પર ઉતરીને ઈમિગ્રેશનની લાંબી લાઈનમાં ઊભો જ છું. આજુબાજુનો નજારો જોઈને કોઈ નવી દુનિયામાં આવી ગયો હોઉં, એવી મસ્તી ચઢી હતી. એકબાજુ, માની ન શકાય એવા ગોરા અમેરિકનો અને બીજી બાજુ, તરત માની જવાય એવા નીગ્રો અને એ બન્નેની વચ્ચેવાળો હું, કબુલ કે, પેલી બન્ને પાર્ટીઓને મારી કોઈ પડી જ નહોતી કે, 'દવે સાહેબ પહેલી વખત અમેરિકા આવ્યા છે, તો સાઇડમાં લઈ જઈને ચા-કૉફી પિવડાવીએ.''મેહમાં જો હમારા હોતા હૈ, વો જાન સે પ્યારા હોતા હૈ...' જેવી કોઈ વૃતિ જ નહિ. હું ય બાઘો બનીને આજુબાજુ ઊભેલા સેંકડો લોકોને જોયા કરતો હતો. જાતે ગોરો નથી, એટલે ગોરાઓને જોઈને રાજી થતો હતો અને નીગ્રોને જોઈને ઈશ્વરને પ્રાર્થના કરતો તો 'કમસે કમ... આ લોકોને મારા જેવી સ્કિન તો આપી દે, પ્રભો!'

...અને અચાનક એક ભોચાલ આવ્યો... આવ્યો નહિ, 'આવી'! લાઈનમાં મારાથી ૮-૧૦ પેસેન્જર દૂર એક નીગ્રો યુવતીઓનું ટોળું ઊભું હતું, એમાંની સૌથી લાંબી અને ઊંચી-મને લાગે છે કે, સાતેક ફૂટ ઊંચી કાયળી હશે. મારે તો એના કાનમાં ય કાંઈ કહેવા જતા માટે એની બેગ ઉપર ચઢવું પડે. મારી નજર એની ઉપર નહિ, એના માથા ઉપર અટકી ગઈ. એણે ભગવાન શ્રી ગણપતિબાપાના આકારનો અંબોડો માથે બંધાવ્યો હતો. લાંબી સૂંઢ, પહોળા કાન અને મોટા પેટ સાથે બનાવેલી હેરસ્ટાઈલમાં ખચાખચ સ્પ્રે માર્યું હતું. જોઈને ચીતરી ચઢે. મારે કુતુહલતા ઉપરાંત ચોંકાવનારું વધારે હતું. આવી હેરસ્ટાઈલ લઈને એ મુંબઇના એરપોર્ટ પર ઉતરી હોત, તો શિવસેનાવાળા કાચી સેકન્ડમાં કાઢી મૂકત.

પણ હું હજી કાંઇ આગળ વિચાર કરું, એ પહેલાં તો એણે મારી સામે જોઈને ચીસાચીસ કરવા માંડી અને તે પણ મશ્કરીમાં. એની સાથેની સખીઓ મશ્કરીમાં મારા તરફ હાથ કરીને હસતા હસતા આખા શરીરે વળી જતી હતી. સ્વાભાવિક છે, હું ડઘાઈ ગયો એના કરતા ગભરાઈ વધારે ગયો. પારકા દેશમાં પહેલો જ પાણો (પાણો એટલે પથરો)?

બાકીના પેસેન્જરો એની નહિ, મારી સામે જોવા માંડયા. પેલી સ્ત્રીઓ અમેરિકન ઇંગ્લિશમાં જેને ગાળો કહેવાતી હશે એવા એમના ગળાની સાઇઝ કરતા આઠેકગણા મોટા અવાજો કાઢી રહી હતી. મારી જેમ બાકીના પેસેન્જરો ય સમજી શકતા નહોતા કે થયું છે શું? અલબત્ત, બધાના મોંઢા ઉપર એવી શંકા બેશક જતી હતી કે, આ ઈન્ડિયન હખણો રહ્યો લાગતો નથી... કંઈક અડપલું કર્યું હશે!

તકદીર એટલે સુધી સારું હતું કે, એ યુવતીઓ પોતાના સ્થાનેથી જ ગાલીપ્રવાહ વહેવડાવતી હતી-ઘટનાસ્થળ છોડતી નહોતી, પણ હું તો છોડી શકું ને? જાણે કાંઈ બન્યું જ નથી, એવા હાવભાવ સાથે મહાબાણાવળી અર્જુન કુરુક્ષેત્ર છોડે એમ, હું મારા સ્થાનેથી આઘોપાછો થઈ ગયો... (સત્યઘટના)

એ પછી હું સળંગ બે મહિના રહ્યો... માં કસમ... એકે ય વાર એકે ય નીગ્રો સામે જોવાની હિમ્મત કરી નથી. ૧૦૨-માળ ઊંચા 'ધી એમ્પાયર સ્ટેટ બીલ્ડિંગ' નીચે સીક્યોરિટીના સ્ટાફમાં મોટા ભાગના નીગ્રો છે. આપણે ઈન્ડિયનો તરત જ ઓળખાઈ તો જઈએ. એમાંના એકે મને જોઈને હસતા મોંઢે એકે ગુજરાતીમાં કહ્યું, ''કેમ છો? આવો.'' હું રાજી થયો કે ભલે છે નીગ્રો, પણ હશે મારા જામનગરબાજુનો કોક સીદ્દી... અલબત્ત, પહેલા ઘાણમાં હું એટલો ઘવાયો હતો કે, બીજી વાર એકની એક ભૂલ કરવી નહોતી, એટલે હવે હું (ભલે ધોળીયો નહિ પણ) મૂળથી અમેરિકન હોઉં, એમ અમેરિકન ઈંગ્લિશમાં સ્માઈલ સાથે કહી દીધું, ''ઓ ય્યા..!'' નવાઈઓ એને એકલાને નહિ, એના સાથીઓને પણ એટલી જ લાગી. મારા અડધો ફૂટ દૂર ગયા પછી એમનું આખું ટોળું કોઇ બોકડાંની સામે આખા બૉડી વાળી નાંખીને ખડખડાટ હસતું હોય, એમ હસ્યું.

ફ્રેન્કલી કહું, મને એમાં ય આનંદ આવ્યો. એ લોકો તો 'બુધવારની બપોરે' વાંચવાના નહોતા, પણ વગર 'બુધવારની બપોરે' હું એમને ખડખડાટ હસાવી શક્યો, એ કાંઈ નાની ઉપલબ્ધિ છે?

હું કબુલ કરું છું કે, હું સહેજ પણ ગોરો નથી... ગુલાબી હોવાનો તો સવાલ જ ઊભો થતો નથી. એક એવરેજ ઈન્ડિયન જેવી મારી સ્કીન છે, એનો અર્થ એ કે હું ય શ્યામળામાં જ આવું. મને એવો અફસોસ તો દૂરની વાત છે, હું તો ખુશ છું, જે કલર વાપરવાનો આવ્યો છે તેનાથી. ઈવન મારી પત્નીની સરખામણીમાં કોઈ મને કાળો કહે તો, બાય ગૉડ... દુઃખ થતું નથી. એ મારા કરતા ગોરી છે. ૪૦-વર્ષ પહેલા લોકો ખાનગીમાં કહેતા હતા, હવે એ જાહેરમાં ય બોલે છે, 'કાગડો દહીથરૂં લઈ ગયો'.

ઈન ફેક્ટ, કાળા માણસોની એ એક્સ્ટ્રા ઓળખાણ છે. કોઈનો રેફરન્સ નીકળે તો કાળાને ઓળખી કાઢવો ઈઝી છે, ''કોણ..! પેલો કાળીયો છે, ?''

મને આશ્ચર્ય એ વાતનું થાય છે કે, રંગે શ્યામ હોય એને કોઈ કાળીયો કહે તો ખોટું લાગે છે. અરે ભાઈ, આ તારી સીધીસટ્ટ અને તદ્દન સહેલી ઓળખાણ છે અને તારી સામે નહિ કહેનારા તારી ગેરહાજરીમાં-ઇચ્છે તો ય તારા રંગનો મહિમા ગાયા વિના રહેવાના નથી. નાના પાટેકર કેવી ભવ્યતાથી પોતાના પરિચયમાં ખૂબ આસાનીથી કહે છે, ''લંબાઈ ૬ ફૂટ, વજન ૭૫-કીલો, રંગ કાલા...!'' પરમેશ્વરે જે કાંઈ આપ્યું છે, એનો તો વૈભવ જ કરવાનો હોય. ઈવન એની ખુદની શક્તિ નથી કે, જન્મજાત કાળાને ગોરો બનાવી શકે કે હોય એનાથી ચેહરો વધુ સુંદર બનાવી શકે, તો પછી જલસા કરો ને, જેન્તીલાલ!

કમનસીબે, તમે ધૂમધામ જાડીયા હો, તો હવે અનંત અંબાણીનો કેસ જોયા પછી દુનિયાભરના જાડાઓને એક આશ્વાસન રહે છે કે, અંબાણી જેવી મેહનત કરીશું તો આપણે ય સ્લીમ થઈ શકીશું. પણ કાળા રંગને નાથવો કોઈ કાળા માથાના માનવીના ગજાં બહારની વાત છે. ઢમઢોલ જાડા અને કાળા માણસ વચ્ચે આટલો ફરક છે. જાડીયાઓ મૂળભૂત રીતે હસમુખા હોય છે ને એમના સ્થૂળ દેહને જોઈને લોકો રાજી થાય છે, એનો એમને ગુસ્સો આવતો નથી. એ ય હસી કાઢે છે. આજ નહિ તો કાલે, એમના પાતળા થવાની શક્યતા છે, જ્યારે શ્યામરંગ ચઢ્યો એ ચઢ્યો... ચૂનાવાળી ભીંતે ગાલ ઘસો તો ય ગોરા ના થવાય.

'જો મિલ ગયા ઉસી કો મુકદ્દર સમજ લિયા...' આટલી લાઈન ગાય પછી સરસ મજાનું સ્માઈલ આપવાનું હોય છે, કૂંવરજી.

સિક્સર
હવે તો હૉસ્પિટલમાં ય ઓપરેશન પહેલા હૉટલની માફક પૂછે છે, ''સા'બ... ઇન્જેક્શનમાં ડિસ્ટિલ્ડ-વૉટર વાપરુ કે નળનું?''

‘દીદાર’ (’૫૧)

$
0
0
ફિલ્મ : ‘દીદાર’ (’૫૧)
નિર્માતા: રાજેન્દ્ર જૈન
દિગ્દર્શન: નીતિન બૉઝ
સંગીત: નૌશાદ
ગીતો: શકીલ બદાયૂની
રનિંગ ટાઈમ: ૧૪-રીલ્સ: ૧૩૦-મિનિટ્સ
થીયેટર: સૅન્ટ્રલ ટોકીઝ (અમદાવાદ)
કલાકારો: અશોક કુમાર, નરગીસ, દિલીપ કુમાર, નિમ્મી, યાકુબ, પરિક્ષિત (અજય) સાહની, બૅબી તબસ્સુમ, મુરાદ, જાલ મર્ચન્ટ, બૅબી અનવરી, નિહારિકા દેવી, ઉમા દેવી, આગા મહેરાજ, સુરેન્દ્ર, હારૂન, મૂલચંદ અને મોતીલાલ.





ગીતો
૧. બચપન કે દિન ભૂલા ન દેના, આજ હંસે... લતા-શમશાદ
૨. ચમન મેં રહે કે વીરાના, મેરા દિલ હોતા... શમશાદ બેગમ
૩. હુએ હમ જીનકે લિયે બર્બાદ વો હમકો ચાહે... મુહમ્મદ રફી
૪. મેરી કહાની ભૂલનેવાલે, તેરા જહાં આબાદ... મુહમ્મદ રફી
૫. દેખ લિયા મૈંને કિસ્મત કા તમાશા દેખ લિયા... લતા-રફી
૬. નઝર ફેરો ન હમસે, કે હમ હૈ... શમશાદ-જી.એમ. દુરાણી
૭. લેજા મૈરી દુઆએં લેજા, પરદેસ જાનેવાલે... લતા મંગેશકર
૮. દુનિયા ને તેરી દુનિયાવાલે... લતા મંગેશકર
૯. તુ કૌન હૈ મેરા કહે દે બાલમ, પડું મૈં તોરે... લતા મંગેશકર
૧૦. બચપન કે દિન ભૂલા ન દેના, આજ હંસે... મુહમ્મદ રફી
૧૧. નસીબ દર પે તેરે આઝમાને આયા હૂં... મુહમ્મદ રફી

પૂરો ફખ્ર થાય આવી સુંદર ફિલ્મ જોઈને! આ ફખ્ર આ ફિલ્મના કલાકારો માટે થાય, દિગ્દર્શક માટે થાય, ગાયકો-સંગીતકાર-ગીતકાર માટે થાય કે.... આપણી પોતાની ઉપર થાય કે, આપણને આવી ફિલ્મો અસર કરે છે, ગમે છે એ ખાસ તો, ફિલ્મના ૬૫-વર્ષો પછી ય આ ફિલ્મ 'દીદાર'આજે રીલિઝ થઈ હોય એવી નવી લાગે છે. ભાવાત્મક ફિલ્મો જોઈને પસંદ કરનારાઓ એટલા કમનસીબ કે એ જમાનામાં વર્ષે-બે વર્ષે આવી તો એકાદ ફિલ્મ જવલ્લે આવતી. એમાં ય દિલીપ કુમાર માટે પૂરા સાષ્ટાંગ પ્રણામ કરવા પડે, આવી ભૂમિકા સ્વીકારીને એને પૂરતી ખીલવવા માટે. દાદામોની તો સર્વકાલીન સર્વોત્તમ હતા, તેમ છતાં આવી ફિલ્મોમાં દિલીપ કુમારને જોયા પછી ગર્વ થાય કે, આવો સર્વોકૃષ્ટ અભિનેતા આપણા દેશનો છે. અને આ જ લેવલની પ્રશંસા ફિલ્મના દિગ્દર્શક નીતિન બૉઝ કે સંગીતકાર નૌશાદઅલી માટે કરવી પડે... ચીરંજીવ ગીતો આપવા બદલ!

ફિલ્મ 'દીદાર'મારા ય જન્મ પહેલાં આવી હતી અને મેં એ રીપિટમાં આવી ત્યારે જોઈ હતી. આજની અને એ વખતની બંન્ને ઉંમરોએ એકસરખો ઉમળકો થયો, એ જ બતાવે છે કે, આ કૉલમમાં લગભગ તો ૮૦-ટકા ફિલ્મોને બુરી અને બહોત બુરી કહેવી પડે છે, ત્યારે 'દીદાર'જેવી એક ફિલ્મ હિંદી ફિલ્મો માટે ગર્વ કરાવી શકે છે.

એવું કેમ થતું હશે કે, દિલીપ કુમારે જે કોઈ ફિલ્મમાં કામ કર્યું, એમાંની મોટા ભાગની ફિલ્મોમાં આપણને દિલીપ જ છવાઈ ગયેલો લાગે? ફિલ્મ તમને ગમી હોય કે ન ગમી હોય, એ બનવાજોગ છે, પણ એના અભિનય માટે તો કોઈ ફરિયાદ ન હોય! અલબત્ત, એના માટે આપણે પ્રેક્ષકો નહિ, પણ એની ફિલ્મો સાથે સંકલાયેલા લોકો ફરિયાદ ચોક્કસ કરતા કે, ફિલ્મના દરેક વિભાગમાં એનો ચંચુપાત અકળાવનારો હતો. દિગ્દર્શક ગમે તે હોય, દિગ્દર્શન દિલીપ કુમારનું જ રહેતું. એક હવા એવી પણ ચાલી હતી કે, દિલીપ હોય ત્યાં ફિલ્મના તમામ ડીપાર્ટમેન્ટ્સમાં એની દખલગીરી હોય અને એ જ કારણ હતું કે, દિલીપની પોતાની ફિલ્મ 'ગંગા જમુના'માં દિગ્દર્શન નીતિન બૉઝનું હોવા છતાં બધા ઝંડા પોતે જ ફરકાવવાના દિલીપના સ્વભાવને કારણે નીતિન બાબુ અડધી ફિલ્મ છોડીને જતા રહ્યા હતા, એટલે ફિલ્મનું દિગ્દર્શન દિલીપે પોતે કર્યું હતું.

આ આક્ષેપને પૂરો સાચો માનવા છતાં ફિલ્મનગરીના શહેનશાહો ખુદ કબુલે છે કે, દિલીપ જે કરતો હતો, તે બરોબર કરતો હતો. આ ફિલ્મ 'દીદાર'માં દિલીપની સાથે કામ કરી રહેલા દાદામોની (અશોક કુમારે) કીધેલી વાત છે, ''યુસુફ જે ફિલ્મમાં કામ કરે, એને પોતાની સમજતો. એની સફળતા માટે એ ખૂબ મહેનત કરતો. પોતે જેમાં કામ કરે છે, એ બધી ફિલ્મો એક ઈતિહાસ બનવી જોઈએ. અને અનેકવાર એ નીતિનબાબુ સાથે આ ફિલ્મની ઝીણીઝીણી વિગતોની ચર્ચા કરતો.''

ફિલ્મ 'નયા દૌર'બનાવનાર બી.આર. ચોપરાએ કીધેલી વાત પણ આ વાતની સાહેદી પૂરે છે. ''મેં યુસુફને 'નયા દૌર'માં કામ કરવા સમજાવ્યો, તો એણે તરત ના પાડી દીધી, ''કૌન સી... વો ટાંગેવાલે કી કહાની...?''ચોપરા પાસે બીજી કોઈ દલિલ નહતી, કારણ કે, ફિલ્મ 'નયા દૌર'ની સ્ક્રીપ્ટ રાજ કપુર, મેહબૂબખાન અને શશધર મુકર્જી પણ રીજેક્ટ કરી ચૂક્યા હતા. છેવટે દાદામોનીએ મને કહ્યું, ''હું યુસુફને સમજાવીશ.''ચોપરા તો દાદામોની આ રોલ કરે, એટલા માટે ગયા હતા, પણ એમણે નિખાલસતાથી કીધું કે, હું આ રોલમાં વધુ પડતો શહેરી લાગીશ... બેસ્ટ રસ્તો એ છે કે, યુસુફ એકલો જ આ કિરદાર નિભાવી શકશે.''અને એ પછી દાદામોનીએ દિલીપ કુમારને સમજાવ્યો અને દિલીપે 'નયા દૌર'સ્વીકારી.

દિલીપ કુમાર પોતાના સંવાદો ઘેરથી તૈયાર કરીને સ્ટુડિયો જતો અને એમાંય, પોતાને બોલવાના સંવાદો પહેલા ઊર્દુમાં, પછી ઈંગ્લિશમાં અને પછી હિંદીમાં બોલીને તૈયારી કરતો, જેથી ત્રણે ભાષાનો ભાવ પેદા કરી શકાય. ફિલ્મના કેટલાક સંવાદો સાહિત્યિક ઊંચાઈઓને અડી ગયા છે. અશોક કુમાર દિલીપ કુમારને પૂછે છે, ''અરે કવિરાજ... તુમ્હારી આંખે નહિ હૈ..?'' જવાબમાં સ્માઈલ સાથે દિલીપ કહે છે, ''આંખે રહે ગઇ હૈ સરકાર... રોશની જા ચૂકી હૈ.''

અલબત્ત, નવાઇઓ તો લાગે કે, દિલીપ આટઆટલું ધ્યાન રાખતો હતો છતાં ફિલ્મમાં પ્રજ્ઞાચક્ષુનો રોલ કરવામાં અધિકૃતતા કેમ લાવી ન શક્યો? અંધ વ્યક્તિ વાત કરતી વખતે બીજાની સામે આંખમાં આંખ મિલાવીને વાત કરી શકતો નથી. મોટા ભાગે તો એની આંખો છત તરફ ઝપકતી રહે. અહીં તો, દિલીપ નામનો જ પ્રજ્ઞાચક્ષુ લાગે છે. એ તમામ પાત્રોની સાથે નોર્મલ વાતો કરી શકે છે. અલબત્ત, એના બચાવમાં એમ કહી શકાય કે, વાર્તા મુજબ એ અંધ છે, એટલું પૂરતું છે. વાસ્તવિકતા લાવવામાં એનો ચેહરો કદરૂપો લાગી શકે... અને કોઇ હીરોને એવા દેખાવવું તો કેમ પોસાય?

દિલીપ-નરગીસ અનુક્રમે તદ્દન ગરીબ અને વિરાટ સંપત્તિવાનના સંતાનો નાનપણથી એકબીજાને ચાહે છે, પણ દિલીપની ગરીબી એનું મકાન છોડાવે છે. ઘર છોડીને જતા જંગલમાં ગરીબ મા મૃત્યુ પામે છે અને આજુબાજુની 'બસ્તીવાલે'નાના દિલીપને બચાવી તો લે છે, પણ એક નાનકડા અકસ્માતે એ પોતાની આંખો ગૂમાવી બેસે છે. બસ્તીવાલોંમાં ગરીબ પરંતુ ચબરાક અને સુંદર નિમ્મી એની સંભાળ રાખતા દિલીપના વન-સાઈડેડ પ્રેમમાં પડી જાય છે. પૈસા કમાવવા અંધ દિલીપ હાર્મોનિયમના સૂરોથી ગીતો ગાઇને બે પૈસા રળે છે. આ બાજુ નાનપણની એની સખી નરગીસનું સગપણ આંખોના ડૉક્ટર બનેલા અશોક કુમાર સાથે થાય છે. જે ફરવા માટે હિલસ્ટેશન જાય છે, ત્યાં ગીત ગાતા દિલીપનો ભેટો થાય છે અને એનામાં દિલચસ્પી લે છે. પોતાની વાગ્દત્તા નરગીસને પણ અશોક ત્યાં બોલાવી લઈ આ ગીત ગાતા કવિરાજની ઓળખાણ કરાવે છે. નરગીસને દિલીપના દર્દભર્યા ગીતો કોકની યાદ અપાવે છે.

સરખામણી કરવા જઈએ તો નિમ્મી અને અશોક કુમારને જીવનભરની ફિલ્મોમાં કુરબાનીઓ જ આપવાની આવી છે. નિમ્મી માટે તો દરેક ફિલ્મમાં એક ગીત નક્કી હોય કે, એને છોડીને જતા હીરો માટે દર્દભર્યું ગીત ગાવા એ દોડતી મોટી ટેકરી ઉપર ચઢી જાય, જ્યાંથી હીરોની પૂરપાટ જતી ગાડી દેખાતી હોય ને ભારે કરૂણકંઠે નિમ્મી ગીતનો પોતાનો ક્વૉટા પૂરો કરે. એકવાર તો આપણને ય ડાઉટ પડે કે, ભારતભરની આવી ટેકરીઓ કેવળ નિમ્મીને કરૂણ ગીતો ગાવા જ બની હશે! એવું અશોક કુમારનું છે. મોટા ભાગની ફિલ્મોમાં હીરોઇન ફિલ્મના બીજા હીરોને મળતી હોય... ને આ ભ'ઈને એન્ટી-હીરો બનીને હોલવાઈ જવું પડે.

જલ્દી સમજ આ હિંદી ફિલ્મોમાં એટલે ન પડે કે, અમીરી અને ગરીબીના યુધ્ધમાં ગરીબો ઘર... આઇ મીન, ઝૂંપડી છોડીને મુંબઇ જેવા ભરચક શહેરોમાંથી નીકળી જાય, પછી એમની વાટમાં બિહામણા જંગલો કે ઊંચા પહાડો ચઢવાના શેના આવે? પાછા એવા થાક્યા પાક્યા અને દયામણે મોંઢે એ લોકો જતા હોય કે સિનેમા હૉલમાં બેઠા બેઠા આપણને લેવાદેવા વગરનું રડવું આવી જાય... હા ભઇ, આ મામલે હું બહુ ઢીલો!

એ સમજાય છે કે, પ્રેક્ષકોમાં દર્દ પેદા કરવા દિગ્દર્શકો આવી સીચ્યૂએશનો ઊભી કરતા હોય છે. (આજની ફિલ્મોમાં એવા દ્રષ્યો જોવા મળતા નથી... પ્રેક્ષકોને ઢીલા કરવા હોય તો ટીવી પરના બ્રેકિંગ-ન્યૂસ બતાવી દેખાય છે... ભલે ઘરે જઈને ઢીલા થાય!

લતા-રફી-શમશાદના ચાહકો માટે આ ફિલ્મના ગીતો જલસા છે. આપણને સમજો ને... બધા ગીતોકંઠસ્થ છે. 'ઓ બચપન કે દિન ભૂલા ન દેના...'જેવા આજપર્યંત લોકપ્રિય ગીતનો સ્થાયી તદ્દન ધીમા લયમાં શમશાદ બેગમ અને મુહમ્મદ રફીએ પણ ગાયો છે. એ જોઈ-સાંભળીને લાલચ એવી વધી જાય કે, રફી સાહેબના આપણે પડોસી હોત તો છેવટે ગયા બુધવારનું છાપું માંગવાને બહાને એમના ઘેર જઇને યાચના જેવી વિનંતીઓ કરત કે... ''સર-જી... કમ-સે-કમ, એક લાઇન ગુનગુનાવો ને...!''અને એ તો સ્વભાવના હતા ય એવા કે, ના ન પાડત... પણ આપણા માટે તો જીવનભરનો એ યાદગાર પ્રસંગ થઇ જાત ને? (''ઓકે મેન... રફી સાહેબ નથી રહ્યા તો આવ મારા ડ્રોઈંગરૂમમાં... હું તને એ લાઈન સંભળાવું!''એવી લાલચ કોઈ બતાવવા જાય તો ફૂલનું કૂંડુ એના ઘરનું, ફ્લૉર એનો અને ઊચકવાનું ય આપણે... બસ, પછાડીને આવતા રહીએ! સુઉં કિયો છો?

સિગારેટના ઍટ લીસ્ટ ત્રણ ચેઇન-સ્મોકરોને તો આપણે ઓળખીએ છીએ, જેઓ ૯૦-પ્લસની ઉંમર સુધી જીવ્યા. ખલનાયક પ્રાણ, ચરીત્ર અભિનેતા મુરાદ અને નૂતન-તનૂજાની મમ્મી શોભના સમર્થ. રાજ કપૂર કે મોતીલાલ જેવા દિગ્ગજોએ શરાબ, સિગારેટ અને સુંદરી... કદી પોતાનાથી દોઢેક ફૂટે ય આઘા રહેવા દીધા નહોતા. આ લખવાનો ઈરાદો ધૂમ્રપાનનો પ્રચાર કરવાનો નથી અને એવું કહેવાનો ય નથી કે, પેલા લોકોએ સિગારેટો ના પીધી હોત તો ૯૦-ને બદલે સવા સો વર્ષ જીવ્યા હોત! મને એટલી ખબર છે કે, હું પણ ક્રોનિક-સ્મોકર હતો, પણ બાયપાસ સર્જરી પછી સિગારેટ છોડી દીધી અને પહેલા કરતા વધુ સ્ફૂર્તિલો અને તંદુરસ્ત હોવાનું અનુભવું છું. દાદામોની એમની મોટાભાગની ફિલ્મોની જેમ અહીં પણ ચેઇન-સ્મોકર છે. આનંદ અને ગુસ્સો વ્યક્ત કરવા એ તો સિગારેટ પાસે ય અભિનય કરાવી શકતા.

આ ફિલ્મના એડિટર છે, બિમલ રૉય. ફિલ્મના નિર્દેષક નીતિન બૉઝની જેમ બિમલ દા પણ મૂળ તો કલકત્તાના ન્યુ થીયેટર્સનું ફરજંદ. સાયગલ સાહેબની ફિલ્મોના ય એ તો દિગ્દર્શક હતા. (ફિલ્મ 'દેવદાસ') આપણી હિંદી ફિલ્મોમાં પ્લેબેક-સીસ્ટમ રજુ કરવાનો પૂરો યશ નીતિન બાબુને આપવો પડે... સંગીતકાર રાયચંદ બોરાલ કે પંકજકુમાર મલિકે નીતિનબાબુનું માત્ર સૂચન માથે ચઢાવ્યું હતું. આજ સુધી પ્લેબેક શરૂ કરવાનો યશ બોરાલ બાબુને આપવામાં આવતો હતો, તે ગલત છે. આ ફિલ્મ 'દીદાર'ના સિનેટોગ્રાફર પણ ખુદ એ જ છે. મૂંગી ફિલ્મોના જમાનાથી એમણે કેમેરા અને દિગ્દર્શન સંભાળ્યા હતા, એમાં પંકજ મલિક અને સાયગલ અને કે.સી.ડે.ની કેવી ભવ્યતમ ફિલ્મો એમણે દિગ્દર્શિત કરેલી? ડાકૂ મનસૂર, ચંડીદાસ, ધૂપછાંવ (જેમાં હિંદી ફિલ્મોમાં પ્લેબેકની શરૂઆત થઇ) પ્રેસિડેન્ટ, જીવન-મરણ, દુશ્મન, કપાલ કુંડલા, લગન, નર્તકી... લિસ્ટ તો લાંબુ છે પણ એમની લગભગ છેલ્લી ફિલ્મ 'હમ કહાં જા રહે હૈ'ભલે બેકાર નીકળી, પણ એમાં આશા ભોંસલે-મહેન્દ્ર કપૂરનું 'રફ્તા રફ્તા વો મેરી, તસ્કીં કા સામાન હો ગયે, પહેલે દિલ, ફિર દિલરૂબા, ફિર દિલ કે મેહમાં હો ગયે...'

ઍનકાઉન્ટર : 19-06-2016

$
0
0
*  નરેન્દ્ર મોદીએ અમેરિકાની પાર્લામેન્ટના સભ્યો પાસે દિલધડક ભાષણ કર્યું. આવું અસ્ખલિત ડૉ. મનમોહનસિંઘ કેમ નહોતા બોલી શક્યા ?
-એમણે તો પહેલી વાર વાઇફને 'પ્રપોઝ'પણ વાંચીને કર્યું હશે, એવું ડૉ. અશ્વિન હી. પટેલ કહે છે.
(પૂર્વિત પટેલ, કૅટ્સકીલ-ન્યુયૉર્ક)

*  આ દેશમાં ૩-જી રીચાર્જ ૨૯૯/- અને ૩-જી મોબાઇલ ૨૫૧/- માં !
-થોડી રાહ જુઓ. ૫૦/-માં વાત કરવા પાર્ટી તમારે ઘેર આવશે.
(મોહસિનખાન ઘાસુરા, ગણદેવી-નવસારી)

*  ગુજરાતી ભાષા પર તમને કેટલો પ્રેમ ?
-હું તો ગાળો ય ગુજરાતીમાં બોલું છું.
(અશોક વોરા, ભાવનગર)

*  અમેરિકા જેએનયૂ-માં ય દખલગીરી કરે, તે યોગ્ય છે ?
-છાપા-ટીવીવાળા તો ઠીક છે... ભારતીય તરીકે આપણે જ એના અસ્તિત્વનો સ્વીકાર કરવો ન જોઇએ.
(મધુકર મેહતા, વિસનગર)

*  ઘરડાં વગર ગાડાં ન ચાલે,તો યુવાનો વગર શું ન ચાલે ?
-ઘરડાં.
(ધવલ સોની, ગોધરા)

*  શિક્ષકો પાસે સોટી મૂકાવીને આપણે શું યોગ્ય કર્યું છે ?
-હવેની સોટીઓ વિદ્યાર્થીના માં-બાપને લાખો રૂપિયામાં પડે, એવી મારે છે!
(જયેશ અંતાણી, ભાવનગર)

*  મોબાઇલ સ્મરણશક્તિ ઘટાડે છે, એ વાત સાથે સહમત છો ?
-કઇ સ્મરણશક્તિ ?
(પ્રતિક અંતાણી, ભાવનગર)

*  આટલી નાની ઉંમરમાં બાયપાસ...? હજી હમણાં તો ૧૬મી વર્ષગાંઠ ઉજવી !
-એવી બીજી ૧૬મી વર્ષગાંઠો સુધી રાહો જોવાય એવું નહોતું !
(તૃપ્તિ ઠાકર, અમદાવાદ)

*  નિર્દોષ સવાલ એટલે કેવો સવાલ ?
-જેનો જવાબ બદમાશીથી આપી શકાય.
(દિવ્યા સાણંદીયા, સુરત)

*  અર્જુન શ્રેષ્ઠ બાણાવળી કેમ બની શક્યા ?
-દ્રોણ-સરના ટયુશન-ક્લાસ નહિ...?
(વાહિદ સૈયદ, ધંધૂકા)

*  તમારી ગર્લફ્રેન્ડના લગ્ન થવાના હોય ને એની તૈયારીઓ કરવા તમારે જવાનું હોય તો શું કરો ?
-એમ કાંઇ રીસેપ્શનના સ્ટેજ પર કન્યાના ભાઇ તરીકે મોંઢા હસતા રાખીને બધાને આવકારવા ઊભું થોડું રહેવાય છે !
(સંદીપ બગુલ, વડોદરા)

*  તમે સૅલ્ફી લો છો ?
-પાસે કોઇ ઊભું હોય એને મારો મોબાઇલ આપીને મારી સૅલ્ફી લઉં છું.
(ધીમંત ભાવસાર, બડોલી)

*  મારી પત્ની મારા બદલે મોદીના મન કી બાત સાંભળે છે. શું કરવું ?
-મોદીના રસ્તે ચાલો. એમણે પત્નીને પોતાની પાસે રાખી છે ?
(લલિત આઇ. દોશી, કરજણ)

*  ઑલવૅયઝ હૅપી રહેવા શું કરવું ?
-સમટાઇમ્સ... અનહૅપી હો, એની મઝા પકડો.
(નીલેશ સી. શાહ, મુંબઇ)

*  'અચ્છે દિન જાયેંગે'. આ વાક્ય ક્યાં સુધી સફળ થયું ?
-આવી ચિંતા કોંગ્રેસ પોતાના માટે કરે છે.
(ડૉ. જાવેદ અલવાની, જામનગર)

*  આપશ્રી રાજકોટમાં 'ફર્માઇશ ક્લબ'ની સ્થાપના કરવાના છો ?
-ના.
(રશ્મિ પંડયા, રાજકોટ)

*  તમારો પરિચય એક વાક્યમાં આપવાનો હોય તો શું આપો ?
-એક ભારતીય.
(જયદીપ ગઢવી, બોખીરા-પોરબંદર)

*  સૌથી વધુ આનંદ આવ્યો હોય, એવો મારી લાઇફનો શ્રેષ્ઠ દિવસ કયો ?
-કારગિલ પર ભારતનો તિરંગો લહેરાયો એ.
(મૂકેશ ભટ્ટ, ભાવનગર)

*  તમારા મતે હૉલીવૂૂડ અને બૉલીવૂડ વચ્ચે શું ફરક છે ?
-એ લોકો આઇટમ-સૉન્ગ ઘુસાડતા નથી.
(ધવલ મેહતા, પોરબંદર)

*  તમે બાયપાસ કરાવ્યું, ત્યારે ભાભીની હાલત શું હતી ?
- 'સાલું... હૃદય હતું એના કરતા ય વધુ થનગનતું થઇ જશે !'એવી એને ચિંતા હતી!
(બાલેન્દુ વૈદ્ય, વડોદરા)

*  ચરીત્ર શુધ્ધ કરવા માટે કોઇ ઉપાય ?
-મહાત્મા ગાંધીની આત્મકથા 'સત્યના પ્રયોગો'અવશ્ય વાંચો.
(રામ ઓડેદરા, પોરબંદર)

*  ફાની દુનિયા એટલે શું ?
-ખાસ તો, એ છોડી જવાય માટે વપરાય છે.
(જીયા પટેલ, ભાવનગર)

*  સારા માણસો રાજકારણમાં કેમ આવતા નથી ? તમે જોડાશો ?
-એક બાજુ તમે સારા માણસોનું પૂછો છો ને બીજી બાજુ મને જોડાવવાનું કહો છો!
(ધવલ સોની, ગોધરા)

*  'ઍટેચમેન્ટ'માં સવાલ ન કેમ પૂછાય ?
-વાચકો સાથે ડીટૅચમેન્ટ થઇ ન જાય માટે.
(નીયતિ શાહ, અમદાવાદ)

*  ૨૬. ભગવાન શ્રીકૃષ્ણે ગીતામાં કહ્યું છે, 'ધર્મો રક્ષતિ રક્ષિતઃ'ને તમે ધર્મોને દૂર કરવા માંગો છો. શું તમે શ્રીકૃષ્ણ કરતા વધુ સ્માર્ટ છો ?
-બે-ત્રણ વર્ષ સુધી દેશની સરહદો ઉપર ખતરા વધુ છે. એટલો સમય ભગવાનને બદલે દેશની સેવામાં લગાવવાથી શ્રીકૃષ્ણ નારાજ નહિ થાય. યાદ કરો, 'યદા યદા હિ ધર્મસ્ય...'
(ગીરિશ લખતરીયા, સુરત)

બોટલ શૅમ્પેઇનની

$
0
0
તાબડતોબ ઘરે પહોંચવાનો ફોન આવ્યો. ઝડપથી બોલાયેલો એટલો જ સંદેશો હતો કેવાઈફને કંઇક થઇ ગયું છે. હું થોડો ખુશ થઇને ચમક્યો. 'ઓહ નો... આ ઉંમરે... ?' આપણે તો હંમેશા શુભશુભ જ વિચારીએ ને હું હિંદી ફિલ્મના હીરોની જેમ ભીંતના ટેકે કપાળ ઉપર હાથ મૂકીને, '... નહિઇઇઇ.... યે નહિ હો સક્તા... !એવી ચીસ થોડી પાડી શકવાનો હતો કોઈ જુએ તો ય કેવું ખરાબ લાગે અને આમાં તો બા પહેલા ખીજાય... !

પણ એવા કોઈ ખુશખબર નહોતા.

ઘેર પહોંચ્યો તો ચીસાચીસ ને રાડારાડું ઠેઠ ગ્રાઉન્ડ-ફ્લોર પર સંભળાતી હતી. ઉપર જઇને અધ્ધર શ્વાસે જોયું તોઆખો દિવસ રથ ખેંચીને રથયાત્રાનો ગજરાજ ખૂણામાં શ્વાસભેર પડયો હોયએમ વાઈફ સોફા ઉપર હાંફતી આડી પડી હતી. માત્ર પડી નહોતી રહીત્યાંને ત્યાં એટલા જ વર્તુળમાં વેદનાથી અધગોળ-અધગોળ ઘુમે રાખતી હતી. એની આંગળી બૉટલમાં ભરાઈ ગઈ હતીતે નીકળતી નહોતી એની આ બધી બૂમાબૂમ હતી ! ઘર આખુંપ્લસ પડોસીઓ ભેગા થઇ ગયેલા. દર્દ બહુ થતું હશેએટલે એ ભીંત ફાડી નાંખેએવા દેકારા બોલાવતી હતી. મને જોઇને ચીસોનું પ્રમાણ અને બુલંદી વધી, 'અસોક... હું તો મરી ગઈ રે... આ જુવો... ઓય માંબચાવો !'

મદદ માટે એ એની માં ને બોલાવતી હતી કે મનેએ તાત્કાલિક તો નક્કી કરી ન શક્યો કારણ કેબીજાના કામમાં માથું મારવાની આપણને આદત નહિ. ભલે ખુશીથી એની માં આંગળી કાઢી આપેપણ સાચો પુરૂષ એને કહેવાય જે આવે સમયે બીજું બધું ભૂલીને તાત્કાલિક મદદમાં આવે. મેં તરત મારી સાસુને ફોન કર્યો. અલબત્તએવા ટેન્શનમાં ઝટ યાદ પણ ન આવ્યું કેએને તો ગુજરી ગયે છ વર્ષ થયા છે... ! (અમારામાં સાસુઓ બહુ મોડી મરે... !!)

મેં પૂછ્યું, 'આ કેવી રીતે થયું ?'

'અસોક... ભાઈએ લનડનથી તમારા હાટું ચમ્પાગ્નેની બૉટલ મોકલાવી હતીતે મેં 'કુ... લાવખોલી દઉં-''

'ચમ્પાગ્ને...એ વળી શું ?'

'અરેઓલું બાટલો હલાવી હલાવીને જોરથી ફુવારા ઊડાડીને ચારે કોર નથી છાંટતા... ઇ બૉટલ-'

'ઓહયૂ મીનશૅમ્પેઇન... ?' ઇંગ્લિશમાં સ્પેલિંગ મુજબ, 'ચમ્પાગ્નેવંચાયએટલે એ ભોળીનો વાંકે ય નહતો. (સ્પેલિંગમાં ભલે Cognac 'કોગ્નેકવંચાતું હોયફ્રાન્સની બહુ ઊંચી ક્વૉલિટી અને બહુ મોંઘી બ્રાન્ડીનો ઉચ્ચાર 'કોન્યેકથાય છે.) વાંક એટલો જરૂર હતો કેમારી રાહ જોયા વિના એ ચમ્પાગ્ને-આઈ મીનશેમ્પેઇનની બૉટલ ખોલવા ગઇ... બધું ઊડાડી તો માર્યું પણ ઊભરો મોટો આવ્યોએ દાબવા બૉટલના મોંઢામાં પોતાની આંગળી નાંખી કે જેટલું બચ્યું એટલું સાચું ! અમારા પરિવારનો એ પહેલો સિધ્ધાંત છે કેજીવ નહિ તો આંગળી ભલે નાંખી દઇએપણ કાંઈ પણ ઢોળાવું ન જોઇએદુધની કોથળી ફાડતી વખતે અમને જોવા જેવા છે... એક ટીપું ય બહાર ન પડેબૉસ ! આખી કોથળી પડી જાય એનો વાંધો નહિ !

'અસોક... જોઇ સુઉં રિયા છો... મારી આંગળી કાઢો... બવ દુઃખે છે... ઓય મા રે !'

ઘટના ગંભીર હતી. પડોસીઓ બધા મારી સામે એ રીતે જોતા હતા કેકેવો જલ્લાદ ગોરધન છે કેવાઇફની આંગળી ભરાઇ ગઇ છેતો ય નથી બૉટલ કાપતો નથીઆંગળી કાપતો ! મને તો બૉટલમાંથી આંગળીઓ કાઢવાનો રોજનો અનુભવ હશેએવા અહોભાવથી મને જોનારા ય ઉભા હતા. આ બાજુ મને ચિંતા એ પણ ખરી કેઆંગળી તો ભલે એકાદ-બે દહાડામાં નીકળી ય જશે. પણ મોંઘા ભાવની શૅમ્પેઇનની બૉટલ રોજ રોજ તો કોણ લંડનથી મોકલાવે વળીઆંગળી કાઢવામાં જેટલું રિસ્ક હતું એટલું નહિ કાઢવામાં નહોતું. કાઢવા જતા ક્યાંક કાચ બાચ ફૂટી જાય કે આપણને ય વાગી-બાગી જાય એ તો ન પોસાય ને છતાંહું એક સારો પતિ છુંએટલે બૉટલવાળો હાથ મારા હાથમાં લઇને જોયું તો મહીં ફસાયેલી આંગળી ડટ્ટા જેવી ફૂલી ગઇ હતી. આ કોઈ મનુષ્યની આંગળી લાગતી જ નહોતી સહાનુભૂતિપૂર્વક મેં એની ઉપર ફૂંક મારી તો એ ખીજાણી. 'ફૂંયકું અંદર થોડી જાવાની છેતી ઘેલા કાઢો છો... ઓય વૉય... આમ ખેંચોમા ! બવ દુઃખે છે... !'

એને થતી વેદના હું સમજી શક્તો હતોપણ શૅ'ર કરી શક્તો નહતોએનું મને દુઃખ હતું. શાસ્ત્રોમાં લખ્યું છે કેપતિ-પત્નીએ સુખદુઃખના સરખા ભાગીદાર થવું જોઇએ. પણ શાસ્ત્રોમાં એ નહોતું લખ્યું કેજસ્ટ બીકૉઝ... એના દુઃખમાં ભાગ પડાવવા મારે એવી બીજી બૉટલમાં આંગળી નાંખી દેવી ! દુઃખ વધારવાનું ન હોય. ઘણીવાર તો આપણા શાસ્ત્રો ય હાવ ફેંકતા હોય છે... !

હું ઉપાય શોધવામાં ઘાંઘો થઇ ગયો કેઆંગળી બહાર કેમ કાઢવી એક વિચાર તો એવો ય આવ્યો કેબૉટલને નીચેથી ભમ્મ દઇને પછાડીને તોડી નાંખવી અને પછી બાકીનો ભાગ વૈજ્ઞાનિક ઢબે બહાર કાઢવો. આ બાજુપળેપળે એનો દુખાવો વધતો જતો હતોતો બીજી બાજુ હસવું ય આવે રાખે અને ત્રીજી બાજુ દુઃખ પણ થાય કેબિચારીને કેવો દુખાવો થતો હશે ! (ચોથી બાજુપસ્તાવો ય થતો હતો કેહવે એનો ભાઈ શૅમ્પેઇનની બૉટલ ક્યારે મોકલશે ! આ તો ભાઈ... વખત વખતના વાજાં છે ! બાકી તો એનો ભાઈ કપાળે ચોપડવાના બામની શીશી ય મોકલતો નથી. આ વખતે વળી એના રૂદીયામાં રામ વસ્યા ને ચમ્પાગ્ને-સૉરી. શૅમ્પેઇનની બૉટલ મોકલાવી... એ ય એની બેને ફોડી નાંખી !)

બૉટલમાં ફસાયેલી આંગળી બહાર કાઢવાના ઉપાયો જોવા માટે મેં ઇન્ટરનેટ પર યૂ-ટયૂબ જોયું. એક અછડતો ઉપાય દેખાણો કેબૉટલના ગળા નીચે મીણબત્તી સળગાવી તપાવવી અને પછી વૉશ-બૅસિનના નળ નીચે ધાર કરવી. ફટ્ટ દઇને એટલો ભાગ છૂટો પડી જશે. પણ એમાં એવું નહોતું બતાવ્યું કેઆંગળી છુટી પડશે કે નહિ ! ભગવદ-ગીતામાં શ્રીકૃષ્ણે કીધું છે કે... નાસૉરીબૉટલમાં ભરાયેલી આંગળી બહાર કાઢવા માટે તો એમણે ય કાંઈ કીધું નથી.

'એક કામ કરોઅશોકભાઈ... બેનની આંગળી ઉપર ધીમે ધીમે તેલ રેડો. રેડતા રેડતા બૉટલ ગોળ ગોળ ફેરવતા રહેવાનું. ચામડી લિસ્સી થશેએટલે ઢીલી પડીને નીકળી જશે... ! ન્યૂટને ગુરૂત્વાકર્ષણનો નિયમ શોધ્યા પછીની આ સૌથી મોટી બીજા નંબરની શોધ હતીપણ આ શોધ ન્યૂટને નહોતી કરીએટલે તેલ રેડયું. એ બધું આંગળીની આજુબાજુમાંથી સરકી ગયું. દેખાવમાં સાયકલ-મીકેનિક જેવા લાગતા આયુર્વેદના એક શોખિન પડોશીએ કહ્યું, 'બૂનને રોજ હવારે નયણા કોઠે ગંઠોડા નાંખેલું દૂધ પીવડાવો. એ પીધા પછી કાળી જીરી અને સફેદ તલનો ફાકડો મરાવો... અઠવાડીયામોં ઓંગરી નેકરે નહિતો આપડું નોમ બદલી નાંખજો.કોઈ અન્ડરવર્લ્ડનો કેસ પતાવવાનો હોયએમ બાજુવાળાના યુવાન પુત્રે કહ્યું, 'આન્કલ... શીશીના મોંઢા ઉપર હળવે હળવે હથોડી મારી તોડી નાંખો. ધીમે ધીમે મારશો તો આંગળીમાં કાચ નહિ ઘુસે... બે મિનિટનું કામ છે...ઓ ભાઇઓમારે છુટાછેડા લેવાના હશેદસના છુટા નહિ એમ સમજીનેકદાચ આવી સલાહો અપાઇ હશે !

વાત વધતી જતી હતી. આંગળી જલ્દી નીકળે નહિ તો બહાર જવામાં ય તકલીફ. આમને આમ તો બૉટલ સાથે કેટલા દિફરે રાખવું એક સારા હસબન્ડ તરીકે મારી છાપ પણ બગડે જતી હતી... બીજી વાર પોતાની છોકરી મારી સાથે પરણાવતા કોઈ વિચાર કરે ! આપણે તો સમાજમાં મોઢું બતાવવા જેવું ન રહે. આ તો એક વાત થાય છે !

અંતેતો જેનો પ્રારંભ સારોએનો અંતે ય સારો. ભલે ચાર-પાંચ કલાક થયા ને મન ભરીને એણે રડી પણ લીધુંપણ ધીમે ધીમે સોજો ઉતરી ગયોએમ આંગળી આસાનીથી બહાર આવી ગઈ. પરમેશ્વરે મારી પ્રાર્થના સાંભળી લીધી... એના ભાઈએ તાત્કાલિક શૅમ્પેઇનની બીજી બૉટલ મોકલી આપી...

આજકાલ આવા સાળાઓ ક્યાં થાય છે... ! આ ચમ્પાગ્ને-આઈ મીનશૅમ્પેઇન તો પીવાઈ પણ ગઈ... હવે તોબીજી વાર એની આંગળી ભરાય ત્યારે વાત... !

સિક્સર
સૅલ્ફી-સ્ટિક તો જૂની થઇ ગઈ... કહે છે કેહવે તો પગ લંબાવીને પકડીને સેલ્ફી લેવાયએવા મોબાઇલ ફોનો માર્કેટમાં આવી રહ્યા છે. જો કેબીજો કોઈ આપણો સેલ્ફી લઇ આપેએવા ફોનોને માર્કેટમાં આવતા વાર લાગશે.

'ઝીદ્દી' ('૬૪)

$
0
0
ફિલ્મ :'ઝીદ્દી' ('૬૪)
નિર્માતા-દિગ્દર્શક : પ્રમોદ ચક્રવર્તી
સંગીત : સચિનદેવ બર્મન
ગીતો : હસરત જયપુરી
રનિંગ ટાઇમ : ૧૬-રીલ્સ
થીયેટર : મૉડેલ ટૉકીઝ (અમદાવાદ)
કલાકારો : જૉય મુકર્જીઆશા પારેખમેહમુદશોભા ખોટેધૂમલઉલ્હાસરાજ મેહરામદન પુરીનાઝીમામોહન ચોટીસુલોચનાબેલા બૉઝલતા સિન્હામહેન્દ્રઅસિત સેનમુમતાઝ-બેગમમોહિની અને મજનૂ (હાથી)

ગીતો
૧ તેરી સૂરત સેનહિ મિલતીકિસી કી સૂરત મુહમ્મદ રફી
૨ જાનુ ક્યા મેરા દિલ અબ કહાં ખો ગયા... મુહમ્મદ રફી
૩ પ્યાર કી મંઝિલ મસ્ત સફરતુમ હો હંસિ.... મુહમ્મદ રફી
૪ ચંપાકલી દેખો ઝૂકી ગઇ રેજાદુ કિયા આશા ભોંસલે-રફી
૫ રાત કા સમાઝૂમે ચંદ્રમાતન મોરા નાચે રે... લતા મંગેશકર
૬ યે મેરી ઝીંદગીએક પાગલ હવાઆજ ઇધર લતા મંગેશકર
૭ મૈં તેરે પ્યાર મેં ક્યા ક્યા ન બના દિલબર... ગીતા દત્ત-મન્ના ડે
૮ પ્યાર કી આગ મેં તનબદન જલ ગયાજાને ક્યું સતાતી....મન્ના ડે

ફિલ્મ બિલકુલ બકવાસ હતી.

ઉફ...આટલું વાંચીને ફિલ્મ જોવાનો કે આ લેખ વાંચવાનું માંડી ન વાળશો. અનેક બકવાસ હિંદી-ફિલ્મોએ આપણને અનેક રીતે બહુ ખુશ કર્યા છે. મેં તો 'કન્વેન્શનલીઆ ફિલ્મ 'ઝીદ્દી'ને હૉપલૅસ કીધી છે અને હૉપલૅસ હતી ય ખરીપણ બીજી ૪-૫ સિધ્ધિઓ આ ફિલ્મની એવી હતી કેડીવીડી-મંગાવીને ફરીથી જોવી પડેતો ય પૈસા વસૂલ છે...ચાલોજોઇ લઇએએવી તે કઇ કઇ સિદ્ધિઓ હતી !

(૧) સચિનદેવ બર્મનદાદાના પગમાં આળોટીને પ્રણામ કરવા પડેએવા એક એકથી વધુ મીઠા લાગેએવા ગીતોએ આ ફિલ્મને આજ સુધી જીવંત રાખી છે. તત્સમયના લગભગ બધા ગાયકો પાસેથી દાદાએ મધુરીયું કામ લીધું છે. મુહમ્મદ રફીના ત્રણ અને લતા મંગેશકરના બે સોલોની એકએક લાઈન આપણે આજ સુધી ક્યાં ભૂલ્યા છીએ ! એમાં યરફીની હરકત ઊડીને કાને વળગે એવી છે. 'બોલો બોલો...ગાઇ લીધા પછી 'રફી હી બ્બોલોશબ્દો ગાઈને જે હરકત કરે છેએ માટે જ્યારે આ ગીત સાંભળીએ ત્યારે રાહ જોવી પડે કેક્યારે ફરીથી રફી આ 'હી બ્બોલોગાય ! એ જ ઢબેલતા મંગેશકરના બન્ને સોલોમાં બર્મન દાદાએ રૅકૉર્ડિંગ પહેલા લતાને શું પીવડાવી દીધું હશે કેબન્ને ગીતો સાંભળતી વખતે નશો આપણને ચઢે ! એ વાત તો આ કૉલમમાં પચ્ચાસ વખત લખી ચૂક્યા છીએ કેદાદા બર્મનની એક ખૂબી એક શંકર-જયકિશન સિવાય ભાગ્યે જ કોઇ સંગીતકારમાં નિરંતર જોવા મળતી હતી કેગીતના બધા અંતરાના ઇન્ટરલ્યૂડ મ્યુઝિકલ પીસ એકબીજાથી અલગ અલગ હોય. આ વાતને સિધ્ધિમાં ફેરવીને વાંચવાનું કારણ એ કેખુદ ઓપી નૈયરે કહ્યું હતું કે, 'હું કાંઇ પાગલ નથી કે ગીતના બે અંતરા વચ્ચે જુદી જુદી ધૂનો બનાવીને બે નવા ગીતોની ધૂન વેડફી નાંખુ !'

(૨) વળી આપણે એ ય ભૂલવાનું નથી કેદાદા બર્મને એ જમાનાથી એમના ગીતોમાં વૅસ્ટર્ન વાદ્યોનો ભારતીય સંગીતમાં અનુવાદ કરીને આપણને ડોલાવ્યા છે. એ.આર.રહેમાન જે હવે કરે છેએ ખૂબીઓ તો દાદાએ '૫૦-ના દાયકાથી બતાવવા માંડી હતી. એટલો તો વિચાર કરો કેકહેવાય કૉમેડી ગીતોછતાં મન્ના ડે ના આ ફિલ્મના બન્ને ગીતોમાં શાસ્ત્રોક્તતાનો પૂરો ઉપયોગ થયો છે. મેહમુદને મુહમ્મદ રફી કરતા મન્ના ડે વધુ માફક આવતા હતાપણ દાદાએ એ વાત હસવા હસાવવામાં કાઢી નહોતી નાંખી. મન્ના દા એ પણ પૂરી શાસ્ત્રોક્ત ઢબે બન્ને ગીતો ગાયા છે. ગીતા દત્તને પણ મન્ના દા સાથે એક યુગલ ગીતમાં સ્થાન મળ્યું છેએનું એક વધારાનું કારણ એ પણ હોય કેફિલ્મના નિર્માતા-નિર્દેશક ચક્કી દા (પ્રમોદ ચક્રવર્તી) ગીતા દત્તના બનેવીલાલ થાય ! આ પછીની એમની ફિલ્મ 'લવ ઇન ટોક્યો'માં પણ ગીતા-મન્નાનું યુગલ ગીત હતું જ ! સચિનદેવ બર્મને આસિસ્ટન્ટ તરીકે સુપુત્ર રાહુલદેવ બર્મનને લીધા છેજેનો તોફાની ગીતોના વાદ્યસંગીતમાં સીધો સ્પર્શ જોવા મળે છે.

(૩) મેહમુદ-શોભા ખોટે-ધૂમલની ત્રિપુટીએ કેટકેટલી ધૂમ અનેક ફિલ્મોમાં મચાવી છે. મને તો સ્થૂળ કૉમેડી પણ એટલી જ ગમેજેટલી સૂક્ષ્મ ! હસવું હોય તો આવા બધા ભાગ ન પાડવાના હોય કેઆ તો બફૂનરી છે. હું આ ફિલ્મ 'ઝીદ્દીજોતા જોતા મન મૂકીને હસ્યો છું. આ ત્રિપુટીના નામો ય લગભગ બધી ફિલ્મોમાં નક્કી જ હોય...મેહમુદનું મહેશશોભાનું 'શીલાઅને શીલાના પિતામાં ધૂમલ. હિંદી ફિલ્મોમાં એક ધૂમલ અને બીજા પોપટલાલ (રાજેન્દ્રનાથ) બન્ને એવા સ્થૂળ કૉમેડિયનો હતા કેહું એમને જોઉંત્યાં જ હસવાનું શરૂ થઇ જાય. ધૂમલ મહારાષ્ટ્રીયન હતો અને પોપટલાલની જેમ અંગત જીવનમાં વધારે પડતો સીરિયસ માણસ હતો. ધૂમલની દીકરીના કહેવા મુજબએ બહુ શિસ્તબધ્ધ પિતા હતા અને દીકરીઓને ઘરની બહાર આવવા-જવામાં લશ્કરી શિસ્તના આગ્રહી હતા.

આ ફિલ્મની '૬૪ની સાલ એટલે મેહમુદ તો હિંદી ફિલ્મોમાં હીરો તરીકે ય આવતો હતો અને આ 'ઝીદ્દીજેવી અનેક ફિલ્મોમાં ભલે એ હીરો ન હોયએનું મહત્ત્વ હીરોથી એક દોરો ય કમ નહોતું. ફિલ્મ 'દિલ તેરા દીવાના'માં એની કૉમેડીની સફળતા પછી એ સાતમા આસમાને ચઢી ગયો હતો અને જીદ કરતો કેએ જે ફિલ્મમાં હોયએના હીરો કરતા એને એક રૂપિયો વધારે મળવો જોઇએ. એની સારી સાથે એક બિગડેલ ક્વૉલિટી પણ આવી ગઇ હતી કેએ અત્યંત તોછડો બની ગયો હતો. સ્ત્રીઓનો શોખિન તો એ જમાનો હોય કે આજનોહરકોઇ ફિલ્મવાળો હોય જપણ મેહમુદ તો ફિલ્મમાં એના નૃત્ય-ગીતમાં પાછળ ડાન્સ કરતી કોરસની છોકરીઓને ય સૅક્સ માટે સીધું જ પૂછી લેતો (અને મોટા ભાગની તૈયાર પણ હતી !) અલબત્તજે પરિવાર અને ખાસ તો ભાઇ-બહેનો માટે એ જીવનભર પૈસેટકે ખૂબ ઘસાયોએ બધાએ પાછલી જિંદગીમાં એને ભારે ખાંગો કરી નાંખ્યો હતો !

(૪) ગુરૂદત્તના કાયમી કૅમેરામૅન વી.કે. મૂર્તિની રંગીન ફોટોગ્રાફી '૬૪-ની સાલમાં તો હરકોઇને પાગલ-પાગલ કરી દે એવી મનોરમ્યહતી. ખાસ કરીનેબાહરી દ્રષ્યો (આઉટડૉર)માં તો આંખો ઠરે એવા રંગોથી છમછમાછમ દ્રષ્યો ઝડપવામાં આવ્યા છે. કૅમેરાના જાણકારો આજે ય માને છે કેહિંદી ફિલ્મોમાં વી.કે. મૂર્તિથી વધુ કાબેલ બીજો કોઈ સિનેમેટોગ્રાફર નહતો.

(૫) જૉય મુકર્જી પાછળ હું પહેલેથી પાગલ. એ મારો ખૂબ માનીતો હીરો હતો. અઢળક વાચકોને મારી આ વાત નહિ ગમેપણ હું મારી વાત કરી રહ્યો છું...એમને કોણ ગમે છેએની નહિ ! ઑલમોસ્ટ પરફૅક્ટ ફિગર સાથે જૉયના હાઇટ-બૉડીએની બિફિકરી હૅરસ્ટાઇલઅમિતાભ બચ્ચન જેવો મર્દાના અવાજ અને ખૂબસુરત ચેહરો મને ખૂબ ગમતો માલસામાન હતો. યસ. ઍક્ટિંગમાં એને માટે ગૌરવ લેવાય એવો અભિનેતા નહતો. અશોક કુમારનો સગો ભાણો હોવાને નાતે એના ચેહરામાં અનેકવાર દાદામોનીની છાંટ દેખાય-ખાસ કરીને ત્રિકોણ હડપચી અને અણીયારી દાઢીમાં ! જૉય મુકર્જીને મળવાની મને બહુ ખેવના હતી.... કમનસીબેએકવાર ફોન પર જ એની સાથે વાત થઇ શકી હતી. એનો સૌથી નાનો ભાઈ શુબિર મુકર્જી અમદાવાદ આવ્યો ત્યારે મારી સાથે જૉયની વાત કરાવી હતી. શુબિરની પત્નીએ મારી પત્નીને 'ઘરની વાતકીધા મુજબઆખા મુકર્જી-પરિવારમાં 'જૉય ભાઈસા'બ જેવો ઉત્તમ સ્વભાવ અન્ય કોઇનો નહતો. એ નસીબવાન પણ ખરો કેએ જમાનામાં 'આખીરંગીન હિંદી ફિલ્મ ભાગ્યે જ ઉતરતી.

(આખીનો મતલબહોમી વાડીયા જેવા સ્ટંટ ફિલ્મોના નિર્માતાઓ ક્યારેક આખી બ્લૅક-ઍન્ડ-વ્હાઇટ ફિલ્મના ટોટલ બે રીલ્સ રંગીત બનાવતા. એ પત્યા પછી ફરીથી ફિલ્મ કાળી-ધોળી થઇ જાય. ફિલ્મ 'મુગલ-એ-આઝમ'માં પણ મધુબાલાના નૃત્યગીત 'પ્યાર કિયા તો ડરના ક્યા....કે.આસીફે રંગીન બનાવ્યું હતું.) રંગીન ફિલ્મમાં ચમકવાનું સદ્ભાગ્ય હરકોઇના નસીબમાં નહોતું. ખુદ રાજ કપૂરને ફિલ્મ 'સંગમસુધી અને દેવ આનંદને ફિલ્મ 'ગાઇડસુધી રાહ જોવી પડી હતી.) દિલીપકુમાર વધુ નસીબદાર કે મેહબૂબ ખાને ૧૯૫૨-માં ફિલ્મ 'આનરંગીન તો બનાવીપણ ફિલ્મને પ્રોસેસ કરાવવા લંડન મોકલી હતી. જૉય વધારે નસીબદાર કે સાધનાના પતિ આર.કે. નૈયરે જૉયની સાથે સાયરા બાનુને લઇને બનાવેલી ફિલ્મ 'આઓ પ્યાર કરે'ના બે રીલ્સ રંગીન બનાવ્યા હતા. જૉયનો પ્રવેશ જ કલર ફિલ્મ 'હમ હિંદુસ્તાની'થી થયો હતો.)

ફિલ્મ 'ઝીદ્દીનૉનસૅન્સ હતીએના મુખ્ય કારણમાં એની બેવકૂફીભરી વાર્તા ય ખરી. અશોક (જૉય) પૈસાદાર માતા-પિતા (ઉલ્હાસ અને મુમતાઝ બેગમ)નો પુત્ર નોકરીની તલાશમાં અચાનક આશા (આશા પારેખ)નો ફોટો જોઈને જ મોહિત થઇ જાય છે અને ગમે તેમ કરીને (મેહમુદ-શોભા ખોટેની મદદથી) આશાના ટી-ઍસ્ટેટના માલિક રાય સાહેબ (રાજ મેહરા અને સુલોચના લટકાર)ને ત્યાં મૅનેજરની નોકરી લે છે. પણ આશા અત્યંત ગુસ્સાવાળી અને ઝીદ્દી કિસ્મની મૉડર્ન છોકરી હોય છેજે લપટાતી ન હોવાથી અશોક આશાની નાની બહેન સીમા (નાઝિમા)ને પ્રેમજાળમાં ફસાવવાનું નાટક કરે છેએ જોઇને આશા જૉયના પ્રેમમાં પડી જાય છે. આ તો બન્નેના લગ્ન માટે એકે ય મમ્મી-પાપાને વાંધો હોતો નથીપણ ફિલ્મના અંત ભાગમાં ખબર પડે છે કેરાય સાહેબના જૂના દોસ્ત મદન પૂરી પોતાની તવાયફ પત્નીનું ખૂન કરીને ભાગ્યો હોય છે અને આશા એની પુત્રી હોવા છતાં રાય સાહેબ એને પોતાની દીકરીની જેમ ઉછેરે છે. તવાયફ અને ખૂનીની પુત્રી હોવાને કારણે જસ્ટિસ ઉલ્હાસ પોતાના દીકરા અશોકને આશા સાથે પરણાવવાની ના પાડી દે છે. થોડી નાટકબાજીને અંતે ફિલ્મનો સુખદ અંત આવે છે.

ફિલ્મમાં કેટલીક ગરબડો ઉઘાડી આંખે દેખાય છે. જૉયના ગીત 'પ્યાર કી મંઝિલ મસ્ત સફરદરમ્યાન આશા પારેખ આખા અંતરા સુધી બે હાથ પકડીને ઝાડની ડાળી ઉપર લટકતી દેખાય છે. પોતાના શરીરનો ભાર ઉંચકીને આટલી વાર સુધી લટકતા રહેવું પુરૂષ માણસ માટે ય લગભગ અશક્ય છે. એવી જ રીતેમોહન ચોટી ચાલુ ટ્રેનમાંથી જૉય મુકર્જીની બે બૅગો લઇને ભાગે છે એ બન્ને બૅગો તદ્દન ખાલીખમ હોય છેએ તો સામાન્ય પ્રેક્ષકે ય પકડી શકે એવી ભૂલ છે. જૉય મુકર્જીએ આખી ફિલ્મમાં અનેકવાર લાલ રંગની જુદી જુદી જર્સીઓ પહેરે રાખી છે. કારણ કદાચ એ હોય કેરંગીન ફિલ્મો નવી નવી આવી હતી અને લાલ રંગ ઊડીને આંખે વળગે એવો હોવાથી દિગ્દર્શકે આવું પરાક્રમ કરાવ્યું હોય. મને યાદ છેઅમે નાના હતા ત્યારે પ્રતાપ સિનેમા અને અશોક ટૉકીઝની ગલીમાં ફિલ્મી ગીતોની ચોપડી કે ફોટા મળતાએમાં ફિલ્મની કૅમેરાની પટ્ટીના એક એક ટુકડા પણ દસ-દસ પૈસામાં મળતા. ઝીણી આંખે જોઈને અમે રાજી થતા કેજોઆ લાલ જર્સીવાળો જોય મુકર્જી આંખ ઝીણી કરવી ન પડેએટલે સાયન્સમાં ભણેલો એક પ્રયોગ પણ અમે લાઇટનો ઊડી ગયેલો બલ્બ લાવીને એના મોંઢાનો સીસમ જેવો કાળો ભાગ ખોતરી ખોતરીને બલ્બ ખાલી કરી નાંખતા. એમાં ચોખ્ખું પાણી ભરીને દર્પણ વડે સૂર્યપ્રકાશ એ બલ્બ ઉપર ફેંકતા અને બલ્બને અડીને ફિલ્મની આ પટ્ટી ઊંધી મૂકતાજેથી સામે ભીંત ઉપર મોટી સાઇઝનું પિક્ચર રીફ્લૅક્ટ થઇને દેખાય. એમ કહેવાય ને કેએ જમાનામાં ફિલ્મનો શોખ આ હદનો હતો.

ચક્કી દા ને આ ફિલ્મમાં ગંજાવર સફળતા મળી, (આ વર્ષમાં સૌથી વધુ નફો કરનારી 'ઝીદ્દીચોથા નંબરની ફિલ્મ બની હતી. એટલે એણે આ જ સ્ટારકાસ્ટ સાથેની બીજી ફિલ્મ 'લવ ઈન ટોક્યોઉતારીતે એટલે સુધી કે એમાં ય તમામ પાત્રોના નામ આ જ બધા... અશોકઆશામહેશ અને શીલા ઉપરાંત ધૂમલઉલ્હાસમદન પૂરીમોહન ચોટીઅસિત સેન અને મુરાદ. ચક્કી દા એ અગાઉ નોંધપાત્ર ફિલ્મો બનાવી હતી. પ્રદીપ કુમારની ફિલ્મ 'સંજોગ' (ભૂલી હુઇ યાદોંમુઝે ઇતના ન સતાઓ) અને 'પાસપૉર્ટ' (સાઝે દિલ છેડ દેક્યા હંસિ રાત હૈ), 'તુમ સે અચ્છા કૌન હૈ,''નયા ઝમાના,''જુગનુ,''વૉરન્ટ', 'બારૂદ', 'ડ્રીમ ગર્લ,''આઝાદ,''જ્યૉતિઅને 'નાસ્તિક'. પણ 'ઝીદ્દી'નું સંગીત આટલું મધુરિમ હોવા છતાં 'લવ ઇન ટોક્યો'માં બર્મન દા ને રીપિટ કરવાને બદલે 'લવ ઈન ટોક્યો'માં શંકર-જયકિશનને કેમ લીધાએ સવાલનો જવાબ એ છે કેદાદાએ પોતે ફિલ્મની આવી ફાલતુ વાર્તા સાંભળીને એમાં સંગીત આપવાની ના પાડી હતી. શમ્મી કપૂરની 'તુમ સે અચ્છા કૌન હૈપણ ના સ્વીકારીપણ કાકા પાછા ધર્મેન્દ્રની ફિલ્મ 'નયા ઝમાનાઅને 'જૂગનુ'માં આવી ગયા હતાત્યારે પ્રમોદ ચક્રવર્તીએ ના પાડવી પડેએવું બન્ને ફિલ્મોનું સામાન્ય સ્તરનું સંગીત આપ્યું હતું.

એક નવાઇ લાગે ખરી કેફિલ્મમાં મેહમુદ અને શોભા ખોટેના લગ્નસમારંભ વખતે બર્મન દાદાએ કલ્યાણજી-આણંદજીએ બનાવેલી ધૂન 'મેંહદી લગી મેરે હાથ રે...વગાડી છે. ટૂંકમાંફિલ્મ બિલકુલ બકવાસ હોવા છતાં ખડખડાટ હસવું ગમતું હોય તો સીડી મંગાવવામાં જોખમ નથી.

ઍનકાઉન્ટર : 26-06-2016

$
0
0
* બસમાં બેઠેલા બાળકે મને પૂછી જ લીધું, 'તમે બસમાં સુઇ કેમ જાઓ છો ?'મારે શું જવાબ આપવો ?
- એ તો બસ તમે ચલાવતા હો, તો જવાબ આપવાનો હોય !
(અફરોઝબેન મીરાણી, મહુવા)

* ડિમ્પલ કાપડીયાના ગળે હવે કરચલીઓ બહુ દેખાય છે...!
- તે તમારે ક્યાં એની ઉપર ઈસ્ત્રી ફેરવવા જવાનું છે !
(મધુરી ડી. પટેલ, વડોદરા) 

* શું દેશને વ્યવસ્થિત ચલાવી શકે, એવી સરકાર મળશે કે નહિ ?
- એ તો દેશને રીક્ષા સમજીને ચલાવવાનો છે કે ઘરડાનું ઘર સમજીને, એની ઉપર આધાર છે.
(ધરતી પટેલ, અંકલેશ્વર) 

* મોદી એમની સરકારમાં તમને જોડાવવા બોલાવે તો કયું ખાતું માંગો અને કેમ ?
- એમણે 'અચ્છે દિન 'આયેંગે'કીધું છે.. 'જાયેંગે'નહિ !
(જુઝેર અબ્બાસ પેઢીવાલા, મુંબઈ) અને (મિતુલ પ્રજાપતિ, અરોડા-ઈડર) 

* અમારૂં સરનામું અને ફોન નંબર તો લો છો... કોક દિવસ ફોન તો કરો !
- હું તો સારો માણસ છું.
(રોહિત દરજી, હિંમતનગર) 

* દેશ માટે ફાવે તેમ બોલનારાઓને પબ્લિકે શું સજા કરવી જોઈએ ?
- સજા આવું ચલાવી લેનારાઓને કરવાની હોય !
(મધુકર મેહતા વિસનગર) 

* તમે જ્યોતિષમાં માનો છો ?
- મને એમને એમે ય હસવું આવે છે..!
(ધવલ સોની, ગોધરા) 

* તમે ટ્રાફિક-પૉલીસથી બચવા શું કરો છો ?
- ધ્યાન ટ્રાફિકમાં રાખું છું, પોલીસમાં નહિ !
(સાગર ભટ્ટ, ભાવનગર) 
* આજકાલ ફિલ્મો સારી કેમ બનતી નથી ?
- ફિલ્મો જ...?
(શશીકાંત દેસલે, સુરત) 

* માણસ અને વાહનોની જેમ સરકાર પ્રાણીઓનું રજીસ્ટ્રેશન ફરજીયાત કેમ બનાવતી નથી ?
- પ્રાણીઓ દસની નોટ સરકાવી ન શકે ને !
(મુહમ્મદ હનિફ મહુડાવાલા, ડભોઇ) 

* આપણે બહારથી ભય રાખવાની જરૂર નથી. આપણી ભારતીયતા તોડવા આપણા જ કેટલાક લોકો કાફી છે...
- બોલો, જયહિંદ.
(વાહિદ સૈયદ, ધંધૂકા) 

* જેઍનયુના દેશવિરોધી સૂત્રો અને વિપક્ષોનો સાથ. આપનો શું અભિપ્રાય છે ?
- આપણા દેશપ્રેમીઓ કાફી છે, આવા હલકટોના છેદ ઊડાવવા !
(દિશા શાહ, મુંબઈ) 

* તમે કોઇની સાથે બેવફાઇ કરી છે, જેમાં તમારૂં દિલ દુભાયું હોય ?
- મારે બેવફાઈ કરવી પડે, એટલું મહત્ત્વ કોઇને આપતો નથી.
(શૈલેષ આહિર, બામણાસા-ગીર) 

* તમે ગુજરાતમાંથી પૂછાયેલા સવાલોના જવાબો પહેલા આપો છો. મુંબઇના પ્રશ્નો ભાગ્યે જ આવે છે !
- મુંબઇવાળાઓને પ્રશ્નો ઊભા કરવાની ટેવ જ નથી.
(જીજ્ઞા ગેવરીયા, મુંબઈ) 

* હું તમને શું સવાલ પૂછું, એ જ ખબર પડતી નથી !
- ....પડે ત્યારે પૂછજો !
(વૃંદા વાઘેલા, વડોદરા) 

* શું મોદી કામ કરી રહ્યા છે ?
- આ સવાલ તમે ભાજપને પૂછી રહ્યા છો કે કૉંગ્રેસને, એના ઉપર જવાબનો આધાર છે.
(મોબિન બ્લોચ, જામનગર) 

* છોકરીઓના ૩૬-ગુણ કયા હોઇ શકે ?
- એ લોકો કામ પૂરતું બોલે, એમાં ૩૫-ગુણ તો આવી ગયા... પછી બાકીનો એક શોધવાની જરૂર નથી.
(ઉદિત જગતાપ, વડોદરા) 

* ફિલ્મ 'આદમી ઔર ઈન્સાન'મુજબ, બંને વચ્ચે ફરક શું ?
- મને લાગે છે, ઈન્સાનમાં અડધો અક્ષર વધારે છે.
(બાલેન્દુ વૈદ્ય, વડોદરા) 

* ડિમ્પલની જન્મ તારીખ જણાવશો ?
- હું એ વખતે હાજર નહોતો.
(હિતેશ પરમાર, મુંબઈ) 

* લેખક બનતા પહેલા, 'ઘર કેવી રીતે ચાલશે ?'એનો વિચાર તમને નહોતો આવ્યો ?
- વિચારી-વિચારીને લખે, એ બીજા !
(ધીરેન જોગીદાસ, ભરૂચ) 

* તમને નથી લાગતું હિંદુ, મુસ્લિમ કે સીખ્ખ- એમ જુદા જુદા ધર્મોને બદલે એક માત્ર 'ભારતીય'ધર્મ હોવો જોઈએ ?
- ના. ધર્મો તો બધા પવિત્ર છે... એમાંનો કયો ધર્મ ભારતીયતા શીખવે છે, એની ઉપર બધો આધાર છે.
(નાગરાજ ગીડા, સુરત) 

* લગ્ન કરવા સારા કે પ્રેમ ?
- પ્રેમ એકની સામે એક ફ્રી મળી શકે..
(સંકેત વ્યાસ, રાલીસણા-વિસનગર) 

* યુવાનોમાં મહાત્મા ગાંધીને બદનામ કરવાનો ટ્રૅન્ડ શરૂ થયો છે... આવા લોકો કેવા કહેવાય ?
- બાપુનું નામ એટલું નબળું નથી કે કોઇ પણ આલીયા-માલીયા બગાડી જાય !
(રવિ રસિકભાઈ શાહ, અમદાવાદ) 

* ફિલ્મ 'ઍરલિફ્ટ'માટે અક્ષય કુમારને નૅશનલ ઍવોર્ડ મળવો જોઈએ કે નહિ ?
- જે લોકોને આવા ઍવૉડર્સ મળી ચૂકયા છે.. એમાંના ઘણાનું સ્તર જોતા, અક્ષય આવા ઍવૉર્ડ કરતા ઘણો આગળ નીકળી ચૂક્યો છે.
(મયૂર વાળંદ, ભૂજ-માધાપર હાઈવે) 

* સાંભળ્યું છે, તમે ડિમ્પલના ફૅન છો...? બાય ધ વે, હું પણ ડિમ્પલ છું.
- તમારા ફોઇનો ટેસ્ટ ઊંચો કહેવાય !
(ડિમ્પલ વ્યાસ, સુરત) 

* હમણાં જ 'વૂમન્સ-ડે'ગયો. સ્ત્રીઓ માટે આપ શું માનો છો?
- બસ... પ્રભુ એક દિવસ તો 'મેન્સ-ડે'આપશે..!
(દેવાંગી દેત્રોજા, જામનગર) 

* શું આપણા દેશમાં 'રામરાજ્ય'આવશે?
- અત્યારે તો રામ(દેવ) રાજ્ય ચાલે છે... કહે છે કે, હવે તો આયુર્વેદિક પાણી-પુરીઓ ય આવી રહી છે.
(મુગ્ધા ઉલ્લાસ વોરા, જૂનાગઢ) 

* વિશ્વમાં ક્રૂડ ઑઈલના ભાવો અડધા થઈ ગયા, છતાં આપણે ત્યાં પેટ્રોલ-ડીઝલના ભાવોમાં મામૂલી ઘટાડો...?
- પણ એટલે કાંઈ આપણી બહેનો માથામાં તેલને બદલે પેટ્રોલ-ડીઝલ તો ના છાંટે ને?
(વાહિદ સૈયદ, ધંધૂકા) 

* કેજરીવાલ જેવાઓને મીડિયા આટલું મહત્વ કેમ આપે છે?
- ન્યૂઝમાં ચમકતા રહેવા માટે બેવકૂફીભર્યા નિવેદનો આપતા રહો... બેવકૂફ મીડિયા તૈયાર જ છે.
(કૈલાશ હરિનારાયણ ભટ્ટ, અમદાવાદ) 

* ઘણા નેતાઓ હિંદીને બદલે ઈંગ્લિશમાં કેમ ભાષણો આપે છે?
- ઈંગ્લિશમાં બીજું શું આપે?
(સંજય ઓડ, વાલેવડાઃદસાડા)

ખાડીયા ૧૯૬૦નું

$
0
0
બરોબર ઇ.સ. ૧૯૬૦ની સાલ. ખાડીયા દેસાઇની પોળને નાકે રા.બ. રણછોડ ગર્લ્સ સ્કૂલ. પોળની બાજુમાં દ્વારકાદાસ પરમાનંદ ગુજરાતી શાળા અને પોળની બરોબર સામે મ્યુનિસિપાલિટી શાળા… છતાં આખી દેસાઇની પોળમાં કોઇને પણ ભણતર ચઢ્યું હોય, એના પુરાવા આજ સુધી નથી મળ્યા. તમે જોઇ શકો છો, આખી પોળે ભણતરને પોળની બહાર કાઢ્યું હતું.

હું એ મ્યુનિ. શાળામાં ત્રીજા ધોરણમાં ભણતો. અમારે ભદ્રિકાબેન નામના ટીચર હતા, જે બાળકોને ખૂબ પ્રેમ કરતા પણ ચંદુલાલ ત્રિવેદી નામના મોંઢે શીળીના ચાઠાવાળા બારેમાસ ગુસ્સાવાળા એક માસ્તર અંગત રીતે મને જરા ઉંચા લેવલનો પ્રેમ કરતા. કાળી ટોપી, સફેદ ઝભ્ભો અને ધોતીયું એમનો બારમાસી પહેરવેશ. આખા કલાસમાં પહેલી પાટલી પર, બરોબર એમના પગની નીચે મારે બેસવાનું. આ પાટલીઓ એટલે, લાકડાના છ-સાત ફૂટ લાંબા પાટીયાઓ. હું તો ત્યારે પણ કાંઇ હોંશિયાર-બોશિયાર ન હતો, પણ ચંદુલાલ માસ્તરના બન્ને પગના આંગળાઓની વચ્ચેની જગ્યાઓ ફૂગાઈ ગઈ હતી. એમાં મીઠી ચળ આવતી… (અમને નહિ… એમને!) માસ્તર એ આંગળાઓ ખણી આલવા મને બેસાડે. ચામડીના રોગોના ડૉક્ટરો (ડર્મેટોલોજીસ્ટ્સ)ની ભાષામાં એને  Cutaneuos Blastomycosis Interdigitalis કહેવાય. આ કોઈ વેસ્ટ ઇન્ડીઝના કાળીયા ક્રિકેટરનું નામ નથી, પગમાં થતા ફંગસનું દાક્તરી નામ છે.

મેં કબુલ તો કર્યું કે, ઇવન એ જમાનામાં ય, કલાસના બીજા છોકરાઓ જેટલી શાણપટ્ટી આપણામાં નહિ. એ લોકો ચંદુલાલ માસ્તરના હાથમાં ન આવે, પણ હું તો પગમાં ય આવી ગયો હતો. મારે એક હાથે એમનો અંગૂઠો ખેંચેલો રાખીને, સુથાર કરવત ઘસે, એમ મારી આંગળી એમના પગના આંગળાઓની ગપોલીઓમાં ઘસવાની. એમને ખૂબ મઝા પડતી… મોંઢું હસુહસુ થાય. ‘હજી ઘસ… હજી ઘસ…’ નામના એ ઝીણકા ઓર્ડરો આજે મને ૫૦-વર્ષ પછી ય યાદ છે. મને આદત પડી ગઈ હતી, એટલે રવિવારે રજાના દિવસે ઘરમાં વિના મૂલ્યે કોઈનો બી અંગૂઠો ઘસી આલતો.

પણ આ હાળું રોજનું થઈ ગયું એટલે ગમે તો નહિ ને ? અમારી સ્કુલની સામે આંબોળીયાની લારી લઈને ઊભો રહેતો ‘વાડીયો’ (વાડીલાલ) કાચની બરણીમાં કાચી કેરીના કટકા વેચતો, એની ઉપર મીઠું ભભરાવવાનું. તરત બચકું નહિ ભરી લેવાનું. ખાસ તો કોઈ જોતું હોય ત્યારે મીઠામાં બોળેલા કટકાને જીભ ઉપર અડાડવાનો… એમાં જોનારો આખા શરીરે મરડાઈ-તરડાઈ જાય. બહુ ગીન્નાય… એનાં મોડામાં પાણી આવે પણ કેરીનો કટકો આપણી જીભ ઉપર હોય એ એનાથી ન રહેવાય, ન સહેવાય. વનિતા-વિશ્રામ ગર્લ્સ સ્કૂલની બહાર બરફના ગોળાવાળો હીરાલાલ નામનો એક સિંધી ઊભો રહેતો, જેને ઇવન આજે ય લોકો ભૂલ્યા નહિ હોય. શાકવાળો ‘‘છન્નુ ભૈયો’’ આખી ખાડીયાની માતા અને બહેનોમાં લોકપ્રિય, કારણ કે ગમે તેટલું ઓછું શાક લો, કોથમીર-મરચા ને લીમડો એ મફતમાં આલતો. એક પૈસો લીધા વગર બાળકોની સેવા કરવામાં ગોટીની શેરીના ડૉ. દુધીયા સાહેબ આજે પણ આખી દુનીયામાં મશહૂર. ખાડીયા આખામાં નવલ નામનો એક ‘લાકડા-ચોર’ મશહૂર થઈ ગયેલો… એક પણ લાકડું ચોર્યા વગર! ગાંડો થઈ જવાને કારણે, એ જ્યાંથી નીકળે, ત્યાં છોકરાઓ બૂમ પાડે, ‘‘લાકડા-ચોર…’’ ક્યારેક નવલ ખીજાય ને ક્યારેક હાથ જોડીને ઇવન બાળકોને આજીજી કરે, ‘‘બે, નથી ચોર્યા… જાને !’’… (આ ‘બે’ શબ્દ માત્ર અને માત્ર ખાડીયામાં શોધાયેલો અને ગુજરાતભરમાં વપરાયેલો. એ શેના ઉપરથી ઉતરી આવેલો, તે કોઈ નથી જાણતું, પણ ખાડીયામાં એકબીજાને દાદુ, ગુરૂ, પાર્ટી, બોસ, લેંચુ, અને હીરોની માફક આમ ‘બે’ કહીને બોલાવાતો.) છોકરી સુંદર હોય તો એને માટે ‘કબાટ’ બરોબર હોય, પણ હેન્ડલ બરોબર ન હોય, તો કમાવવાનું શું ? આ તો એક વાત થાય છે… !

વાડીયાની લારીમાં બઘું મળે. ચૂરણ, ખાટાં/ખારા અને તીખા આંબોળીયા (જે આજે પણ મારો સૌથી મનપસંદ ટેસ્ટ છે.), કોઠું, હળદર ચોપડેલા ખારા આંબળા, આંબલી, કાતરા… રીસેસમાં આ બઘું ખાવામાં જલસા પડી જતા.

મતલબ, આમાંની મોટા ભાગની આઈટમો મીઠામાં ઝબોળેલી હતી અને રોજના ઘરાક હોવાને કારણે મારા આંગળા પણ મીઠામાં ઝબોળેલા રહેતા… ! ફિર ક્યા… ? એ જ આંગળા ચંદુલાલ માસ્તરના ચીરાં પડેલા ફૂગાઈ ગયેલા આંગળાઓ વચ્ચે ઘસું, એમાં તો બાજુમાં આવેલી આખી અમૃતલાલની પોળ સાંભળે એવી રાડો માસ્તરના ગળામાંથી નીકળે જ રાખે… નીકળે જ રાખે… ! મને મારી આ સિદ્ધિ અંગે કાંઈ ખબર નહિ, પણ દરેક રાડારાડ પછી માસ્તર મને બધાની વચ્ચે ફટકારતા, એ દરમ્યાન પણ દુઃખ સહન ન થવાને કારણે એમનું બન્ને પગ ઉલાળવાનું ચાલુ રહેતું. મફતમાં ખણાવવાનું મળતું હોય તો એમાં ય કાર્ય સંપન્ન કરાવ્યાનો પૂરો સંતોષ.

એ જમાનામાં હોશિયાર કે ડોબા છોકરાઓ જેવા કોઈ ભેદભાવો નહોતા. બધાને પાસ કરી દેવાતા, એટલે હું ચોથા ધોરણમાં આવ્યો. અમારા ખાડીયાની જેઠાભાઈની પોળમાં ઊન્નતિ બાલમંદિર નવું નવું શરૂ થતું હતું. અમે બાજુની ખત્રી પોળમાં રહીએ એટલે જરી નજીક પડે, એ હેતુથી મને ઊન્નતિમાં મૂકવામાં આવ્યો. બાલમંદિર નવું નવું હતું એટલે ત્રીજા ધોરણમાં તો સારી સંખ્યા હતી, પણ ધો. ૪-માં અમે ફક્ત ચાર જ બાળકો. રાજુલ, હેમાંગ, અન્નપૂર્ણા અને હું. (જીવતરમાં પહેલી વાર હું ચોથા નંબરે પાસ થયો હતો, એ આ પહેલી અને છેલ્લી વાર… !) પરિણામે, એક રૂમમાં એક બ્લેક-બોર્ડની વચ્ચે ચોકનો લીટો પાડીને માસ્તર બે ભાગ કરતા. ડાબી બાજુ ધો. ૩ અને જમણી બાજુ ધો. ૪. અમને ભણાવવા આવતા માસ્તર બાજુના કલાસવાળા ‘બેન’ સાથે રોજ ઘર-ઘર રમતા. ઉન્નતિની બરોબર સામે રહેતો તોફાની લાલીયો (દીપક) પોતાની અગાસીમાંથી છાનોમાનો આ બધો ખેલ જોયે રાખે. આ બધી પાયાની તાલીમને કારણે… કહે છે કે, લાલીયાના મેરેજ તો બહુ જલ્દી થઈ ગયેલા ને અમે લોકો હજી સ્કૂલમાં હતા, ત્યારે એના બાળકોને રમાડવા જતા. લાલીયાના લગ્ન અમારા બાલમંદિરની પેલી માસ્તરાણી સાથે નહોતા થયા… ! લાલીયો તો, કહે છે… કોક સારી જગ્યાએ પરણ્યો હતો. પાંચમા ધોરણમાં મને સારંગપુર દોલતખાનાની ‘કાલીદાસ દવે વિનય મંદિર’માં એટલા માટે મુકવામાં આવ્યો કે, એના માલિકો અમારી જ્ઞાતિના હતા… તે કાલ ઉઠીને છોકરો પાસ તો કરી આલે… ! અમારૂં ગણિત અરવિંદભાઈ લેતા. બાળકોએ ગણિત શીખવું જ જોઈએ, એવું એ બહુ માનતા. એમની આ માન્યતા સામે આખી કલાસમાં મારો એકલાનો વિરોધ. સિઘ્ધાંતોની આ લડાઈમાં વર્ષની આખરે રીઝલ્ટ્સ આવે ત્યારે સત્યનો એટલે કે સ્કૂલનો વિજય થતો. મને તો સાલાઓ અક્ષરના માકર્સ પણ ન આપતા. ત્યાં ૩-૪ શુકલ સાહેબો હતા. બધા એકબીજાના ભાઈઓ અને ફિલ્મના હીરો જેવી પર્સનાલિટી હોવાને કારણે અમને બધાને બહુ ગમતા. પણ ઘરથી દૂર પડતી એ સ્કૂલને ત્યજીને ફરી એકવાર હું દેસાઈની પોળમાં આવેલી સાધના હાઈસ્કૂલના ધો. ૬માં જોડાયો.

આ જરા જોઈ લેજો. મહાપુરૂષો જીવનકથા લખતા હોય, ત્યારે આ ‘‘જોડાયો’’ શબ્દ બહુ વપરાવાનો. ‘‘… ૪૨-ની ‘ભારત છોડો’ ચળવળમાં હું જોડાયો, એ પછી મીઠાના સત્યાગ્રહમાં જોડાયો. ’૬૦-ના દાયકામાં પં.નેહરૂની કોંગ્રેસમાં જોડાયો, પણ નૈતિકતા ખાતર મેં કોંગ્રેસ છોડી જનસંઘમાં જોડાયો…’’ હજી એ જીવતા હોય ત્યાં સુધીમાં તો તેઓશ્રી ભાજપ અને કોંગ્રેસથી માંડીને નદીકાંઠા ધોબીઘાટ મંડળમાં પણ જોડાયા હોવાના ફોટા એમના ઘરની ભીંતો પર લટકતા હોય.

દેસાઈની પોળને ભણતર નહોતું ચઢ્યું, એ વાતને સમર્થન આપે એવું એક જ વર્ષમાં બની ગયું. જે સારંગપુર હું છોડીને આવ્યો હતો, ત્યાં જ તળીયાની પોળમાં સાધના હાઈસ્કૂલ ખસેડાઈ. ભૂગોળ બદલાવાથી ભણતર બદલાશે, એ માન્યતા ખોટી પડી. ડોબા તરીકેની મારી છાપ ભૂંસાઈ નહિ. આ સ્કૂલના માસ્ટરો પશાકાકા, કેશુભાઈ, અંબુભાઈ, સૂર્યકાંતભાઈ, રાજાસુબા, નીમુબેન ગ્લોરીયાબેન, સુધાબેન, મહેન્દ્રભાઈ, પ્રહલાદભાઈ, ભગુભાઈ અને પ્રિન્સિપાલ રતિભાઈ… આ સહુએ ભેગા મળીને સમગ્ર દેશને ઉત્તમ વિદ્યાર્થીઓ ભેટ આપવા ઘણી મેહનતો કરી.

અમારી ’૬૮-ની એસ.એસ.સી. બેચના પરિણામો આવ્યા ત્યારે નાપાસ તો કોઈ નહોતું થયું… પણ દેશ તો ઠીક, પોતપોતાની પોળનું ય નામ રોશન થાય એવું તો આજ સુધી કોઈ ન ભણ્યું… છોકરીઓમાં મૈનાક, પન્ના, હર્મ્યા, મીના, જાગૃતિ, સ્મિતા, મૃદુલા, મીરાં, મિત્રા, રીતા અને ભૈરવી તો છોકરાઓમાં જતીન, દીપક, રાજેશ, મહેશ, સુનિલ, મૂકેશ, રજનીકાંત, પ્રવીણ-ખમણ, તુષાર, કિરીટ, રમેશ, નિલેષ, દિલીપ… બધા આગળ જતાં મોટું નામ અને ખૂબ પૈસા કમાયા…

કહે છે કે, એમાંના એક વિદ્યાર્થીએ તો આગળ જઈને જોક્સવેડાં જેવા હાસ્યલેખો લખી લખીને ગુજરાતીના ટીચરજીઓનું નામ બોળ્યું… ન પૈસા કમાઈ શક્યો… ન નામ!

સિક્સર
હમણાં એક લેખકની બાજુમાં સોફા પર બેસતા બેસતા મારાથી ‘‘હે ભગવાન…’’ બોલી જવાયું. લેખકે મારી સામે જોયું. મેં કીઘું, ‘‘આવું સાલું ઘણાં સમયથી થાય છે… હું જ્યારે જ્યારે ‘‘હે ભગવાન…’’ બોલું છું, તો મારા શરીરમાં ક્યાંકથી ‘‘હાં, બોલ…’’ એવો ઘ્વનિ આવે જ છે, બોલો !’’

દમણ ભ્રમણ

$
0
0
અમારા ચારેયની ઉંમર ચાર ધામ યાત્રા કરી આવવાની થઈ ગઈ હતી, પણ એ ચારેમાંના એકે ય ધામમાં 'છાંટો-પાણી'કરવાની છૂટ નથી, પછી એટલે દૂર કોણ પેટ્રોલ બાળે ? અને ગુજરાતમાં જ કહેવાય, એવા કેન્દ્રશાસિત પ્રદેશ (Union Territories) દમણાં સરકાર કે વાઇફના ડર વગર 'પી'શકાય !

આવે સ્થળે દૂર... જ્યાં શું કરીએ છીએ, એની કોઈને ખબર પડે એમ ન હોય ત્યારે સ્ત્રીઓ સાથે આંખમટક્કા કરી શકાય, એવી અમારી દાનત કે જરૂરતે ય નહોતી. સમજો ને, ઑલમોસ્ટ બુઢ્ઢા થઈ ગયા હોવા છતાં એમ પાછા મિસરની મહારાણી ક્લિઓપેટ્રાના ય ૮- ૧૦ બાળકો અમને પપ્પા કહે, એવા તંદુરસ્ત હજી ખરા. (ચારે ચાર ભેગા નહિ... ચાર ભાગ પાડીને વન-બાય-વન પપ્પા બનવાની વાત ચાલે છે !) બંદૂકમાં પોટાશ ભરચક ભરેલો હોય, પણહવે કોઈ ફોડવા ય ન દે ને ? કોક સામે જોયે રાખતી હોય અને એ ય અમને જોવી ગમે એવી હોય, તો પાછા અમારા હૃદયો વિશાળ. અમે એકબીજાને પૂછીએ પણ નહીં કે, 'તારી સામે જોતી'તી કે મારી સામે... ?'પણ એનાથી આગળ ઇવન પેલી ય વધે, તો અમારે 'જે સી ક્રસ્ણ, બેન'કહીને બાજી ફિટાઉન્સ કરી નાખવી પડે. ૬૦-ની ઉંમર વટાવ્યા પછી કેટલી ઇશ્કે-મિજાજી કરી શકાય ! આ ઉંમરે અમને 'જોવી'ગમે અને એ 'જોતી'હોય એટલું જ ગમે.... એથી આગળ તો અમારામાંથી ઉંમરમાં મોટી હોય તો ય, 'ઘરે જાઓ બેટા... મમ્મા રાહ જોતી હશે.'કહીને બાપ દીકરીને વળાવે એમ ભરચક આંખે વિદાય આપીએ. હાથમાં આવેલો આવો કોહિનૂર આમ જ... બસ, જવા દેવાનો હોય તો મનમાં ઢીલા થઈ જઈએ કે, 'માજી, પચ્ચી વરસ પહેલાં ક્યાં હતા ? લેવા- દેવા વિનાના અહીં દમણ સુધી લાંબા તો ન થાત !'' (સુઉં કિયો છો ? હું બરોબર જઈ રહ્યો છું ને ? હું આવો તાનમાં આવી ગયો હોઉં, ત્યારે મને રોકવો નહિ !)

પણ ૬૦- પછી સંસારના આ બધા મૂળભૂત રસો ટકાવી રાખવા નિહાયત જરૂરી છે, ભલે વાપરીએ નહિ ! 'ભાંગ્યુ ભાંગ્યું તો ય ભરૂચ', એમ ઘટમાં ઘોડા હણહણે ખરા, પણ મહાલક્ષ્મીના રૅસકોર્સ પર એમને દોડાવાય નહિ ! આ તો એક વાત થાય છે.

સાથે સાથે ઢળતી ઉંમરે વિચાર તો એ ય કરવો પડે કે, 'જીંદગીના રસને પીવામાં જલ્દી કરો 'મરીઝ', એક તો ઓછી મદિરા ને ગળતું જામ છે...'

દમણ જઈને પીવામાં એક મોટો ફાયદો છે. કોઈનાથી ફફડવાનું તો નહિ ! હજી આજે ય ગુજરાત વાંઝીયું રાજ્ય રહી ગયું હોવાને કારણે પીવાના શોખિનોની હાલત આપણાથી તો જોઈ પણ ન શકાય એવી દયામણી હોય છે. ફફડાટ એટલી હદનો હોય કે, ખિસ્સામાં રૂમાલ જેટલી જગ્યા રોકીને વરીયાળી ભરી હોય, જેથી પીધા પછી ફાકડા ઉપર ફાકડા મારી જવાય ને ઘેર વાઇફને અને રસ્તામાં પોલીસને ખબર ન પડે. જેને ઘેર પીવા જવાનું હોય, ત્યાં પોલીસ તો ગોઠવાઈ નથી ને, એવા ફફડાટમાં ખાદીના કપડાં પહેરીને પીવા ગયા હોઈએ. પરમિટ તો હોય નહિ, એટલે બીક લાગે તો, કેમ જાણે જન્મ્યો ત્યારથી પી- પી કરવાનો બહોળો અનુભવ હોય એમ બીજો પાછો શાયરીમાં વાત કરવા માંડશે, 'પરમિટ લઈને કે લીધા વગર, ક્યાં ચાલે છે કોઈને પીધા વગર !'

આ પીવામાં કે અન્ય એવા કોઈ પણ નાનાનાના ગુન્હાઓ ચોરીછૂપીથી કરવામાં જે લઝ્ઝત મળે છે, એ ખુલ્લેઆમ કરવામાં નથી મળતી. યાદ કરો, પહેલીવાર સિગારેટ પીધી હતી, ત્યારે આજુબાજુ તો ઠીક ઉપર આકાશના ચંદ્ર-તારા અને નીચે આપણો ધૂળજી ય જોઈ ન જાય, એનો ફડકો રાખવો પડતો. ટ્રાફિક સિગ્નલ પર હજી પીળી લાઇટ હોય ને પોલીસ ઊભો હોય છતાં ધમધમ ગાડી ભગાવવાનો જે ટેસડો પડે છે, એ સડસડાટ નીકળી જવામાં ક્યાં પડે છે ? વાઇફને ઉલ્લુ બનાવી અન્યત્ર મૂડીરોકાણ કરનારા વીરપુરુષોને ત્યાં સુધી જ જલસા પડે છે, જ્યાં સુધી વાઇફથી સાચવવાનું હોય છે. એકવાર એને ખબર પડી ગઈ તો બે દહાડા ધૂમધામ અને ધડાકા.. પછી 'હૂ કૅર્સ ?'પછી આ સેકન્ડ-હેન્ડ પ્રેમીઓને અંધારાનો આનંદ ન આવે ! નાના ગુન્હાઓની અસલી લઝ્ઝત છાનીમાની જ આવે ! સુઉં કિયો છો ? (એવી લઝ્ઝતો લેનારાઓને જ આ પૂછ્યું છે... બાકીનાઓએ આ પ્રશ્ન ઑપ્શનમાં કાઢવાનો છે.)

એ રીતે દમણ પવિત્ર ભૂમિ છે. અહીં ભક્તોના માન-સન્માન જળવાય છે. પીવામાં પોલીસ જોઈ જાય તો ય કોઈ ખૌફ નહિ... થોડું વધ્યું હોય, તો એમને ય આપણી સાથે જોડાવા બોલાવી શકાય. એ વાત જુદી છે કે, પોલીસો ડયુટી ઉપર 'પીતા' (કે 'ખાતા') નથી.

યસ. મને ય ડ્રિન્ક્સ બેશક ગમે, પણ પીતા આવડતું નથી એટલી ચોક્કસ ખબર કે, વ્હિસ્કી રકાબીમાં કાઢીને કે લસ્સીની માફક ગ્લાસમાં સ્ટ્રો નાંખીને ચૂસી ચૂસીને ન પીવાય. પણ ગ્લાસમાં કેટલી ભરવાની હોય, એની પહેલા ખબર નહોતી પડતી... હવે પડે છે કે, જાલીમ જમાનાને ખબર પડવા ન દેવી હોય તો પિત્તળના લોટામાં પીવી. વટેમાર્ગુઓને લાગવું જોઈએ કે, 'ડોહા છાશ-બાશ પીતા લાગે છે.'વર્ષમાં બસ કોઈ ૩- ૪ વાર યારદોસ્તોની સાથે આવા સેશનો થઈ જાય એ તો !

દમણનો દેવકા બીચ શનિ- રવિમાં કુંભમેળાનું સ્વરૂપ ધારણ કરે છે. સુરત- નવસારીના પદયાત્રીઓ આ વૈકુંઠધામમાં ગાડીઓ લઈને એટલી મોટી સંખ્યામાં આવે છે કે, હોટલોમાં જગ્યા ન મળે. મળે એનો ભાવ ટીંચર જેવા હોય (અલબત્ત, મેં ટીંચર ચાખ્યું નથી, એટલે માત્ર ભાવની ખબર છે !) યુનિયન ટૅરીટરી હોવાથી અહીં સૅલ્સ-ટૅક્સ લાગે નહિ, એટલે છાશના ભાવમાં મઠો મળે, એવી જાહોજલાલી થઈ. કહેવાય બીચ, પણ દરિયો પગમાં ઘુંચી જાય એવા કાંકરાવાળો. નહાવાની વાત તો દૂરની છે... મહી પડતું મૂકવા ય જવાય નહિ.

અમે ચારે ય દોસ્તો ખૂબ ભટક્યા, પણ ક્યાંય હોટલ મળે નહિ. ચાર- પાંચ કલાકના દમણ-ભ્રમણ પછી પાછા વળ્યા. પીવાનું તો ઘેર ગયું. ભૂખ્યા પેટે અમે દરદર ભટકતા હતા. હાઇ-વે પરની એક હૉટલમાં કૂપન લઈને ફાફડા- સમોસા ખાવાના હતા. હવે પીવાની નહિ, ખાવાની એટલી ભૂખો લાગી હતી કે, આપેલો ઓર્ડર સર્વ ન થાય ત્યાં સુધી ભૂખના માર્યા અમારા પોતાના શર્ટની બાંય ચાવતા હતા... થૅન્ક ગોડ, એને માટે કૂપન લેવાની નહોતી, પણ ડરી એવા ગયા હતા કે સેલ્ફ સર્વિસ હોવા છતાં ય ટેબલ પર બેઠા બેઠા તબલાં- ઢોલકની થાપ આપીએ પણ ઊભું થઈને કોઈ લેવા જાય નહિ, એટલે તૂટી ગયા હતા. છેવટે પેટ ભરીને નાસ્તા કર્યા, એમાં એક જણ વૉશરૂમ જતો હતો તો બીજાએ પૂછ્યું, 'કૂપન લીધી છે... ?'લઈને જજે અને જરા સંભાળજે... ત્યાં ય સેલ્ફ સર્વિસ છે...!

ઉફ્ફ.. એક ટીપું ય પીવા મળ્યું નહોતું, છતાં ઘેર આવીને છાપ એવી પડી કે, આ લોકો દમણમાં ડ્રિન્ક્સ લેવા ગયા હતા.

આ મામલે, હજી બસ્સો વર્ષ જમાવટ કરે જાય, એવા યુવા કવિ ભાવિન ગોપાણીનો શે'ર...
'એક ખાલી જામના તળિયેથી મળતી હોય છે,
લાગણીઓ ક્યાં ક્યાં રખડતી હોય છે !'

સિક્સર
બાયપાસ પછી મેં સિગારેટ છોડી દીધી, એનાથી ખુશ થઈને એક દોસ્ત ગિફ્ટમાં મને બિયરની બોટલ આપી ગયો.

એકી કરવામાં શરમ શેની?

$
0
0
ગત ભરના એકીઓ કરનારાઓ, કોઈ માફ ન કરી શકાય એવો અપરાધ કર્યો હોય, એવા ગુન્હાઇત ભાવે એકી કરવા જાય છે. એકી શબ્દ બોલવામાં જ નહિ, એકી કરવા જવામાં પણ પોતે કોઈ જધન્ય અપરાધ કરવાનો હોય, એવા ડરે છે. કોકના ઘેર બેઠા હોય ને લાગી હોય, તો બધાની વચ્ચે પૂછતા તેમના મોઢાં તરડાઈ જાય છે. જાણે કંઈ ખોટુ કરવા માંગતા હોય, એવા આજીજીભર્યા સ્વરે પરમિશનો માંગે છે. બોલી ન શકે, ઉભા થતા ઈશારાથી મોઢું વાકું કરે, એટલે પેલા સમજી જાય, ‘‘ઓહ.... વૉશરૂમ જવું છે ને....? આ સામેના રૂમમાંથી બહાર નીકળશો એટલે ડાબી બાજુ જ છે.’’ મારે એકી કરવા જવું છે, અથવા મને લાગી છે, એવું બોલવું તો કેમ જાણે અસભ્યતાની નિશાની હોય, એમ ગુજરાતીમાં કોઈ બોલી શકતું નથી. આ સાયન્સ જ એવું છે કે, આમાં તો તાબડતોબ આવેલો પડકાર ઝીલી જ લેવો પડે. આ ગીતનો સહી મતલબ આજ સુધી લોકો ખોટો સમજતા રહ્યા છે, ‘લાગી છૂટે ના, અબ તો સનમ.... હોઓઓ....!’

મનુષ્ય એકી કરતા કરતા ડરે છે અને એકીનું કોઈને પૂછતાં ય ડરે છે. જેને બી ઘેર એ ટોઈલેટ જવાની પરમીશન માંગે, ત્યારે કોઈ પૂછતું નથી કે, ‘જાતા કહાં હૈં દીવાને, સબ કુછ યહાં હૈ સનમ....’ હકીકતમાં તો આ પ્રવાસ એણે એકલાએ ખેડી નાંખવાનો હોય. ‘ચલ એકલા, ચલ અકેલા, ચલ અકેલા, તેરા મેલા પીછે છુટા રાહી ચલ અકેલા....હોઓઓઓ.’ જીવનભર એકબીજાને સુખ-દુઃખનો કોલ આપનારાઓને પણ આ યાત્રામાં સાથ-સંગાથનું સપનું જોઈ શકતા નથી. આતો એક વાત થાય છે.

આ જગતમાં તમે વિવેક-વિનય અને સભ્યતાંથી જીવન જીવવા માંગતા હો તો, પણ ગુજરાતના શહેરોમાં જાહેર સ્થળોએ એક પબ્લિક યુરિનલ શોધવું ઈમ્પોસિબલ છે.... ખાસ કરીને સ્ત્રીઓ માટે. અમદાવાદના સી.જી. રોડ જેવા ભરચક વિસ્તારોમાં જવું હોય તો ક્યાં જાઓ...? આમાં તો ફૂટપાથો ય તમારી મદદે ન આવે, પણ ભોળો માનવી કોક છુપીછુપાઈ જગ્યાએ ફૂટપાથ શોધીને ઉભો રહેવા જાય તો કેવો ફફડતો હોય, એ તમે કદી જોયો છે ? (જવાબઃ આવું તો અમે ના જોયું હોય ને ? જવાબ પૂરો) હમણા કોક બૂમ પાડશે.... હમણા કોક જોઈ જશે...નો ભય એના આંતરડા સાફ કરી નાંખે છે. એનું ઘ્યાન ચાલુ યજ્ઞમાં રહેતું નથી. ચહેરા પર શાંતિના ભાવ છલકાતા નથી. પૂર્ણાહુતિ પ્રસંગે કંઈક કરી બતાવ્યાનો ને કંઈક પામ્યાનો સંતોષ તેના મોઢાં પર દેખાતો નથી. સંસ્થા ફક્ત એટલું જ જાણવા માંગે છે કે, એકી કરવા જવું શું પાપ છે ? (આકાશમાંથી ૩૬ કરોડ દેવી-દેવતાઓના મોઓઓ.... ટા મોટ્ટા પોકારો, ‘‘પાપ નથી..... પાપ નથી...પાપ નથી... !’’)

ફુટપાથ તો શું ચીજ છે.... કોકના ઘરે મહેમાન બનીને આવ્યા પછી જાતક કહી પણ શકતો નથી કે એને જવું ક્યા છે, એની મંઝિલ ક્યાં છે, આવનારી પાંચ મિનિટ માટે એનો ઘ્યેય શું છે ? એ સહન બઘુ કરશે પણ આવી લાગે તો પોતાનું કેટલું ખરાબ દેખાશે, એ ભયથી બી જાય છે. આટલે દૂર બેઠા-બેઠા નવાઈઓ આપણને લાગે કે, આમાં ડરવાનું શું ? ભાઈ જીવનમાં તે કદી ખોટું કામ કર્યુ નથી. તું હમેશા બીજાના કામમાં આવ્યો છું,એટલે અહીં પણ કોક તારા કામમાં આવશે, એ અપેક્ષા શું વધારે પડતી નથી ? (જવાબઃ ઘણી વધારે પડતી છેઃ જવાબ પૂરો) આખરે એને કચ્ચી કચ્ચીને લાગે, ત્યારે ભીખ માંગવા જવું હોય, એવા ગરીબ હાવભાવ સાથે એ પૂછે, ‘‘ઈફ યુ ડોન્ટ માઈન્ડ....બાથરૂમ કઈ બાજુ..... ?’’ ઓહ નો....! પેલો માઈન્ડ કરે અને કહી દે, ‘‘છુટા નથી..... આગળ જાઓ’’ તો શું પ્રવાસ પડતો મૂકવાનો છે ? અરે મૂરખ મનવા....! આવા યજ્ઞો માટે ભૂમિદાન કરવાની કોઇ ના પાડતું હશે ? આમાં તો પેલો માઇન્ડ કરે કે ન કરે, કવિ નર્મદ કહી જ ગયો છે કે ‘ડગલું ભર્યું કે ના હઠવું, ના હઠવું....હોઓઓ !’ નર્મદે ના કીઘું હોત તોય જીવનમાં અમુક ડગલાં તો ભરવા જ પડે.... ! સુઊં કિયો છો ?

મારી લાઈફમાં ઘોડા ઉપર બેસી, તીરો-તલવાર કે ભાલા બરછી પકડીને હું એક પણ યુઘ્ધ લડ્યો નથી. એવા ફોટા ય પડાવ્યા નથી. શહેનશાહો યુઘ્ધમાં પહેરે એવા બખ્તર પહેર્યા નથી. એમાં મારી રાષ્ટ્રભક્તિ કાંઈ ઓછી ન હોય. હું ડરપોક નથી પણ ચાલુ યુઘ્ધે સમરાંગણમાં જો મને એકી લાગે તો, મારૂં શું થાય એ ચિંતાથી હું હલબલી જાઊં છું. દુશ્મન એક ઝાટકે ધડથી મારૂં માથું ઉડાડવા જતો હોય ને ત્યાં જ એકી લાગે તો શું હું ‘એકસક્યૂઝમી......થૂપ્પિસ.... !’ કહીને મેદાન છોડી શકવાનો છું ? રણભૂમિમાં પાકા બાંધેલા કંતાનના કામચલાઉ ટોઈલેટો હોતા નથી. અને માની લો કે દરિયાવદિલ દુશ્મન મારી હાલત સમજીને મને મેદાન-એ-જંગ છોડવાની બે ઘડી આપે તોય હું શું કરી લેવાનો હતો ? રણમેદાનમાં દુશ્મન અને આપણા જીવનમાં લાગેલી એકીઓ, કોઈના રોકયા રોકાતા નથી. યુઘ્ધશાસ્ત્રમાં તો કહ્યું છે દુશ્મનને કદાપિ પીઠ ન બતાવવી, પણ શું.... આવા તાકીદના કામો માટેય ન બતાવવી ?..... આ તો જરા અમથું પુછું છું.

ઓકે. રણ છોડ્યા પછી પહેરેલ બખ્તરે ભૂદાન કરવું, તમે માનો છો એટલું સહેલું નથી હોતું. ફૌલાદની જંઝીરો સાથે એકી કરવામાં એક સિપાહીનું ઝનુન, વીરતા, મર્દાનગી કે ભાયડાના ધડાકા....... કાંઈ કામમાં આવતા નથી. અહીં તો સૌમ્ય ચહેરે તનબદનમાં શાંતિ પ્રાપ્ત કરવાની ટ્રીકો વાપરવાની હોય છે. આપણા જેવા ને તો તાલીમને અભાવે બખ્તર ખોલતાય ૨૦ મિનિટ લાગે.

મને સમજ નથી પડતી કે રોજના રેગ્યુલર કામો જેવું આ એક કામ છે, જેમાં તમે કંઈ ખોટું કરતા નથી, કોઈનું જીવન બર્બાદ કરતા નથી કે, એમના બાથરૂમમાં ગયા પછી મહીંથી સ્ટોપર બંધ કરીને ધીમા અવાજે ગીતો ગાતા નથી. તો ફિર ડર કાહે કા.....? એકી એ રોજ ૧૫-૨૦ વખત કરવું પડતું વૈજ્ઞાનિક કામ છે, સામાજીક જરૂરિયાત છે. શરીરમાંથી ઉઠેલો એક કરૂણ પોકાર છે. આમાં ઘરના સારા સંસ્કાર, ઉચ્ચ વિચારો, અભૂતપૂર્વ વિવેક-વિનય કે તમારી દિલ્હી સુધીની ઓળખાણો કામમાં ન આવે. આ એક એવો યજ્ઞ છે જેમાં બા ખીજાતા હોય તો જવું જ પડે. એકી લાગવી એ ગુજરાતી ભાષાનો માન્ય શબ્દ પ્રયોગ છે. ‘મૂ’ થી શરૂ થતો શબ્દ પણ અફકોર્સ જોડણીકોષ માન્ય શબ્દ છે. પણ જાણે કોઈ ગાળ બોલ્યું હોય એવા મોઢાં ચઢાવવામાં આવે છે. પણ પોતે બહુ ભણેલા અને સંસ્કારી છે. એટલું દેખાડી આપવાની લ્હાયમાં ને લ્હાયમાં હાલમાં લાગેલી તાકીદની લ્હાયને લોકો ગૂન્હા જેવી ગંભીર ગણે છે. ધોળીયાઓનું શીખી શીખીને આપણેય હવે એકી કરવા જવું છે, ને બદલે Can I useyour toilet? (હું તમારો બાથરૂમ વાપરી શકું ?) રામ જાણે કઈ કમાણી પર બોલવામાં આવે છે ? તારી ભલી થાય ચમના.....! પેલો એનો બાથરૂમ વાપરવાની ના પાડે તો શું તું એના બંગલાની ટેરેસ પર જઈને પ્રાણ-પ્રતિષ્ઠા કરવાનો છું ? ખોટી ફીશીયારીઓના માર.... વાંદરા.....! સીઘું પૂછ કે, મને એકી લાગી છે, કહાં જાઊં, કિધર જાઊં.. ?’ બાથરૂમ ન બોલાય, મેહતા સાહબ બાથરૂમ ન બોલાય. પેલો નહાવાનું સમજે. વોશરૂમ પણ ધોળીયાઓને બીજો કોઈ શબ્દ મળતો નહી હોય એટલે કૉઈન કર્યો છે. શું વોશરૂમનો અનુવાદ ‘એકી-ઓરડી’ કે ‘ધોલાઈ-ઘાટ’ કરી શકવાના છો ?

હાઈવે પર ગાડી લઈને જતા હો અને ગાડીમાં પુરૂષો-પુરૂષો હોય તો વાંધો નહિ. પણ કોઈ સ્ત્રી બેઠી હોય તો શરમથી માથું ઝૂકી જાય છે. એકી એક અરમાન નથી. એકી એક સપનું નથી. એકી કોઈ પાપે ય નથી. રોજ નિયમિત પુરૂં કરવાનું કામ છે.

આપણેય, સમજીએ કે ડીસન્સી ખાતર હાઈવે પર ગાડી ઉભી રાખ્યા પછી, લહેરાતા ખેતરોમાં તમે મનોરમ્ય છતા કોઈ ગીચ ઝાંડી-ઝાંખરા ગોતવા જાણે મફત સાબુની ભેટ-કુપન લેવા નીકળ્યા હો એમ, બહુ દૂર નીકળી જાઓ છો ! આવો જાતક ઝાડીઓમાં ગૂમ થવા જતો હોય ત્યારે જતી વખતે તમે ગાડીમાં બેઠા-બેઠા, પાછળથી એનો આકાર અને શરીરમાં થતી હલચલનો અભ્યાસ કરો, તો કરફ્યૂ વખતે સૂનસાન સડક પર છાપાનું પડીકું આમથી-તેમ હરફર-હરફર કરતું હોય, એવો આ ભટકતો લાગે. છેલ્લી ક્ષણો દરમ્યાન કાળી ભેંકાર રાતમાં શીતળ ચંદ્ર કાળા ડીબાંગ વાદળોની પાછળ આહિસ્તા...આહિસ્તા ખોવાઈ જાય, એમ આ પાર્ટી હળવે હળવે ગીચ ઝાડીઓની પાછળ ઓઝલ થતી દેખાય છે.

અફ કોર્સ, એની અઢી મિનિટ પછીનો સૂર્યોદય અલૌકિક હોય છે. શિકાર પતાવીને કોઈ જંગલી વરૂ ઝાડી-ઝાંખરામાંથી બહાર નીકળ્યું હોય, એવી બેફિકરાઈથી પ્રગટ થાય છે. એના ચહેરા પર કોઈ અનોખું તેજ અને શાંતિ મહેસૂસ થતી જણાય છે. આમ, બહુ ખુશ થવા જેવું એણે કાંઈ કર્યું નથી. પણ એના ચહેરા પર કોઈ અનુપમ શાંતિના ઘને બાદલ છલકાય છે. એને આવતો જોવો એક મંગલમય ઘટના છે. આવીને તરત, આ જ ઘટના સ્થળે નેનો જેવી કારનું કારખાનું નાંખશે, એવી આશા ઉભી થાય છે. હજી હમણા પતાવેલું કામ જ એવું છે કે, એની પૂર્ણાહૂતિ પછી મનુષ્યને કશું કરી બતાવવાનો વિચાર આવે.

નાનપણમાં હું વેકેશનમાં થાનગઢ (ચોટીલા પાસે) જતો ત્યાં ટોઈલેટ-ફોઈલેટની વ્યવસ્થા આખા ગામમાં કોઈને ત્યા નહિ. રોજ વહેલી સવારે ગામના પાદરે હાથમાં ડબલું લઈને જવું પડતું. વહેલી પરોઢે ત્યાં કોઈ સેલ ખૂલ્યું હોય, એમ આખું થાનગઢ પાદર પર છલકાય. પુરાણકાળમાં ઋષિમુનિઓ હાથમાં કમંડળ લઈને આમ જ નીકળી પડતા. ગામમાં બધાને ખબર એટલે આવે સમયે જતાં વટેમાર્ગુઓને કોઈ ન બોલાવે..... પાછા ફરતા બોલાવાય..... એમાં કોઈની બા ના ખીજાય. જતી વખતે સ્પીડ પકડવાનું અને કોઈની સાથે નહિ બોલવાનું કારણ એ રહેતું કે, શહેરના બિલ્ડરોની માફક થાનગઢવાસીઓને પણ રોજ નવી નવી ભૂમિ શોધવા નીકળવું પડતું. કેટલાક ભૂમિપૂજકો તો એવા દુર દુર નીકળી જતા કે, ઘરે ચિંતા થતી કે, ‘સુઊં એમણે સમાધિ ય તીયાં જ લય લીધી......?’ આજની જનરેશન આને ટ્રેકિંગ સમજે.

આ લેખ લખવા પાછળ ગુજરાતની સાડા પાંચ કરોડની જનતાને મારો સંદેશ એટલો જ છે કે, જે કામ કરવામાં તમારો કોઈ વાંક ન હોય એ કરતી વખતે, કર્યા પછી કે એ વિશે બે માણસને વાત કરતા ગભરાવું નહિ.

‘‘એકી ‘કરણ’માં શરમ શેની !’’

સિક્સર
- અમિતાભ બચ્ચને મલ્લિકા શેરાવત સાથે કામ કરવાની ના પાડી !
- હવે........ઊંમર થઈ કહેવાય !
(Published on 05-01-2011)

'ચક્ર' ('૮૧)

$
0
0
ફિલ્મઃ'ચક્ર' ('૮૧)
નિર્માતા : પ્રદીપ ઉપ્પુર - નીઓ ફિલ્મ્સ
દિગ્દર્શક : રવિન્દ્ર ધર્મરાજ
સંગીતકાર : હૃદયનાથ મંગેશકર
ગીતકાર : મદહોશ બિલગ્રામી
રનિંગ ટાઇમ : ૧૪૦ મિનિટ્સ: ૧૫ રીલ્સ
કલાકારો : સ્મિતા પાટીલ નસીરૂદ્દીન શાહ, કુલભુષણ ખરબંદા, રણજીત ચૌધરી, રોહિણી હટંગડી, જયદેવ હટંગડી, કુંદન શાહ, અંજલિ પૈંગાવકર, સવિતા બજાજ, દિલીપ ધવન, સુધીર પાન્ડે, ઉત્તમ સિરીર, અલકા કુબલ, સલિમ ઘાઉસ, મદન જૈન, સતિષ કૌશિક, અરૂણ બક્ષી, રતન ગૌરાંગ અને યૂનુસ પરવેઝ.



ગીતો
૧...કારે કારે, ગહેરે સાયે, તારારૂરૂરૂ... લતા મંગેશકર
આ ઉપરાંત ભૂપિન્દરસિંઘનું એક ગીત ટૂકડે ટૂકડે ગવાતું રહે છે.

'
૮૦-ની આસપાસનો આ જમાનો'આર્ટ ફિલ્મો'નો હતો. રાજ કપૂરો કે મીના કુમારીઓ જે કાંઇ અભિનય કરી ગયા, એ જન્મજાત હતો, જ્યારે પૂનાની ફિલ્મ એન્ડ ટેલીવિઝન ઈન્સ્ટિટયૂટ ઑફ ઈન્ડિયામાં એક્ટિંગ (અને ફિલ્મ નિર્માણને લગતી સઘળી બાબતો) સ્કૂલ-કૉલેજની માફક શીખવવામાં આવતી. જયા ભાદુરી, શત્રુઘ્ન સિન્હા, અનિલ ધવન અને અસરાની અહીંથી બધું શીખીને આવ્યા હતા અને શિક્ષણની ચોખ્ખી અસર એમના અભિનયમાં દેખાઇ. એકલી જયા ભાદુરી કાફી હતી, એ પુરવાર કરવા માટે કે વ્યવસ્થિત અભિનય શીખીને આવનારાઓ અગાઉના જમાનાના એકે ય એકટરની સરખામણીમાં ઉતરતા નહોતા. એ પછી તો સ્મિતા પાટીલ અને શબાના આઝમીએ પોતાની નેચરલ એક્ટિંગ દ્વારા વધુ સાબિતીઓ આપી.

...
અને સ્મિતા પાટીલે ખૂબ નાની ઉંમરે ગૂજરી જતા પહેલા એ બધું સાબિત કરી આપ્યું, જેની વ્યાખ્યામાં અભિનય આવતા હોય ! આ જ ફિલ્મ'ચક્ર'માટે તેને નેશનલ એવૉર્ડ અને ફિલ્મફેર એવૉર્ડ શ્રેષ્ઠ અભિનેત્રીના મળ્યા, પણ પછી તો જે ફિલ્મોમાં સ્મિતા, શબાના કે નસીરૂદ્દીન હોય, તો એવૉર્ડસ તો હોય જ ! યસ. આર્ટ ફિલ્મો એટલે એવી ફિલ્મો જે ઉતારવામાં પૂરી ગંભીરતા અને જવાબદારી હોય, જે સમાજ સાથે વાસ્તવિક રીતે જોડાયેલી હોય, એક ગીત ગાવા પહાડોના ઢાળ પર ગબડતા ગબડતા કપડાંની ઈસ્ત્રી ય ન ભાંગે, એવા હીરો-હીરોઇન આમાં ન હોય. ફિલ્મની વાર્તા અને રજુઆત આપણા સમાજને સીધી સ્પર્શતી હોય. સત્યજીત રે કે મૃણાલ સેન પ્રકારના સર્જકો જેવી ફિલ્મો બનાવતા, તેમાં પ્રેક્ષકોને સમજવામાં ગૂંચવણો રહેતી, ખાસ કરીને, ફિલ્મનો અંત પ્રેક્ષકોને અર્થઘટીત કરવાનો હોય, એ તમારા ઉપર છોડાયો હોય.

'૭૫ પછી આર્ટ ફિલ્મોનો દસકો ચાલ્યો, તે બાસુ ચેટર્જી, બાસુ ભટ્ટાચાર્ય અને ઋષિકેશ મુકર્જી બ્રાન્ડની ફિલ્મો હતી, જેમાં રેગ્યુલર હિંદી ફિલ્મોનો મસાલો ન હોય. એ ફિલ્મો ટિકીટબારી ઉપર સદા ય ફલોપ રહેવા સર્જાઇ હતી અને તેમને બનાવનારાઓ પણ ટંકશાળ પાડવા ફિલ્મો નહોતા બનાવતા. કહેવાય આર્ટ ફિલ્મ છતાં ય સામાન્ય દર્શકને માત્ર ગમે નહિ, સમજાય પણ ખરી, એમાંની એક આ 'ચક્ર'.

અમ્મા (સ્મિતા પાટીલ) ધારાવી ઝૂંપડપટ્ટીમાં રહેતી યુવાનપુત્ર બેનીયા (રણજીત ચૌધરી)વાળી વિધવા હતી. અલબત્ત, જે સંસ્કાર અને સભ્યતામાં એને રહેવાનું હતું, એમાં ગરીબીને કારણે નીચલા સ્તરની આ સ્ત્રીઓ દેશી દારૂ પીએ, અનેક પુરૂષો સાથે શરીર-સંબંધ બાંધે અને તે પણ પોતાના યુવાનપુત્રની હાજરીમાં. અહીં વાસ્તવિકતા માત્ર ગરીબી છે, બાકી બધું જાઇઝ છે, જેમ કે એક દ્રશ્ય મુંબઇનો મવાલી ગુંડો લુક્કા (નસીરરૂદ્દીન શાહ) બેનીયાને કહે છે, ''બધા દુઃખોનું મૂળ પેટ અને તેની નીચે આવેલું અંગ છે.''અને અવારનવાર ફૉકલેન્ડ રોડના વેશ્યા બજારમાં પડયા રહેતા એ જ લુક્કાને સિફીલીસ નામનો મહાભયાનક રોગ થાય છે. અમ્મા મૂળ તો એના ગામમાંથી પતિ (દિલીપ ધવન) અને પુત્ર બેનીયાને લઇને ભાગીને મુંબઇ આવી હતી, પરંતુ ચોરી કરીને ભાગવા જતા એનો વર પોલીસ-ગોળીબારમાં માર્યો જાય છે. અહીં બસ્તીના મવાલી લુક્કા સાથે એ નિયમત શરીર-સંબંધ બાંધે છે, પણ મહિને એકાદ-બે વાર આવતા ટ્રક-ડ્રાયવર અન્ના (કુલભુષણ ખરબંદા)ને ય શરીર સોંપવામાં ઝીઝક અનુભવતી નથી-એના યુવાન પુત્રના દેખતા. પુત્ર પણ આ જ સંસ્કારમાં ઉછર્યો હોવાથી એને ય આમાં કાંઇ ભ્રમરો ઊંચી કરવા જેવું લાગતું નથી. એ તો લુક્કાનો ખાસ દોસ્ત પણ છે. બેનીયાના લગ્ન બાજુની ઝૂંપડીમાં રહેતી છોકરી સાથે કરવામાં આવે છે. એના ચાલુ હનીમૂને પોલીસની રેડ પડતા ભારે ગુસ્સામાં એ પોલીસ-પાર્ટી ઉપર હૂમલો કરે છે. પોલીસ લુક્કાને પકડવા આવી હોય છે, જેનાથી સિફીલિસનું દર્દ સહન ન થતા કેમિસ્ટ ઉપર ચાકુ હૂલાવીને દવા ચોરી કરીને ભાગે છે. બધું ગૂમાવી ચૂકેલી અમ્માના ચેહરા ઉપર દર્દ એ છે કે, જીવન એક ચક્ર જેવું છે, જેમાંથી બહાર નીકળીને પાછું અંદર આવવાનું હોય છે, એ બન્ને પ્રક્રિયામાં યાતના સિવાય કાંઇ નથી.

આ ફિલ્મના દિગ્દર્શક રવિન્દ્ર ધર્મરાજ હતા. હજી તો થીયેટરમાં ફિલ્મ રીલિઝ થાય છે. એના મહિનામાં જ માત્ર ૩૪ વર્ષની કુમળી વયે'રોબિન'ના હૂલામણા નામે ઓળખાતા આ આશાસ્પદ સર્જકનું અવસાન થયું હતું. ફિલ્મના અનેક કલાકારો પછીથી તો પોતપોતાની રીતે નામ કમાયા, કૉમેડિયન અને દિગ્દર્શક સતિષ કૌશિક આ ફિલ્મમાં હજી તો કૉલેજમાં ભણતા છોકરા જેવો છે. ફિલ્મ'જાને ભી દો યારોં'ના કાબેલ ગુજરાતી દિગ્દર્શક કુંદન શાહ કેમિસ્ટના નાનકડા રૉલમાં છે. અરૂણ બક્ષી, યુનુસ પરવેઝ, સવિતા બજાજ, રોહિણી હટંગડી, મદન જૈન, સુધીર પાન્ડે અને સ્વ. દિલીપ ધવનને તમે ઘણી ફિલ્મોમાં જોયા છે, પણ વિશેષ પરિચય આપવાની જરૂર રણજીત ચૌધરી માટે છે.

ખૂબ વહાલો લાગે એવો આ કિશોર ફિલ્મ'ખટ્ટા-મીઠા', 'બાતોં બાતોં મેં'અને'ખૂબસુરત'માં જોયો છે. અત્યારે એના ફોટા જુઓ તો ઘરડો થઇ ગયો છે, પણ આ ઝીણકો કૉમેડિયન ઍલેક પદમશીની પત્ની પર્લ પદમશીનો દીકરો હતો. ઍલેક ભારતની બહુ મોટી ઍડવર્ટાઇઝિંગ ઍજન્સીનો માલિક ઉપરાંત સ્ટેજ અને ફિલ્મોનો જાણિતો કલાકાર હતો. ફિલ્મ'ગાંધી'માં એ મુહમ્મદઅલી ઝીણાનો કિરદાર નિભાવે છે. એ કચ્છનો પારસી છે, પણ પોતાને ધર્મની બહાર રાખ્યો છે. પર્લ પદમશી એની બીજી પત્ની હતી. પર્લ પણ બાતોં બાતોં મે, જૂનુન કે ખટ્ટા-મીઠા જેવી ફિલ્મોમાં હતી. અમિત કુમાર-લતા મંગેશકરનું'ઉઠે સબ કે કદમ, દેખો રમપમ પમ.. આ ભારતની યહૂદી માતા અને ક્રિશ્ચિયન પિતાની પુત્રી પર્લ ઉપર ફિલ્માયું હતું. રણજીત ચૌધરી (ગૂજ્જર) પર્લના પહેલા પતિનો પુત્ર હતો. રણજીતે ચાળીસેક ફિલ્મોમાં કામ કર્યું છે, પણ મોટા ભાગની હૉલીવૂડની ફિલ્મો હતી, ઍલેક પદમશીએ પર્લને છોડીને ખૂબસુરત ગાયિકા-એક્ટ્રેસ શૅરોન પ્રભાકર સાથે લગ્ન કર્યા હતા.

કુલભૂષણ ખરબંદાને એની હૈસીયત પ્રમાણે કામ નહિ મળ્યું, નહિ તો ફિલ્મ'શોલે'ના ગબ્બરસિંઘની સફળતા પછી રમેશ સિપ્પીએ ફિલ્મ'શાન'માં ખાસ કુલભૂષણ માટે'શાકાલ'નો રોલ બનાવ્યો. જે જેમ્સ બૉન્ડના વિલન કેરેકટર બ્લૉફેલ્ડ પર આધારિત હતો. એનો અસરકારક રોલ મહેશ ભટ્ટની ફિલ્મ'અર્થ'માં હતો, જે પ્રેમિકા સ્મિતા પાટીલ અને પત્ની શબાના આઝમી વચ્ચે અટવાતા પતિનું કૅરેકટર છે. શ્યામ બેનેગલ જેવા મજેલા દિગ્દર્શકોની ફિલ્મો'નિશાંત', મંથન, ગોધૂલી, જૂનુન, કલયુગ અને ભૂમિકામાં તેની નોંધ લેવી પડે, એવા દમદાર કિરદારો સોંપાયા હતા.

ફિલ્મ'ચક્ર'માં નાનકડો છતાં નોંધ લેવો પડે એવો રોલ નવીસવી આવેલી અભિનેત્રી અલકા કુબલનો છે.

અલકા હિંદી ફિલ્મમાં ભલે નવીસવી હોય, પણ મરાઠી ફિલ્મો ખાસ કરીને'મહેરચી સાડી'માં લક્ષ્મીનો એનો અભિનય મરાઠી દર્શકોને યાદ છે.

એક પ્રશ્ન ચોક્કસ ઊભો થવો જોઇએ કે, હિંદી ફિલ્મોમાં અર્થપૂર્ણ ફિલ્મોને પ્રેક્ષકોએ કેમ જાકારો દઇ દીધો? શ્યામ બેનેગલ, ગોવિંદ નિહાલાણી કે બાસુ ચેટર્જી જેવા સર્જકોએ શિક્ષિત પ્રેક્ષકોને ગમે એવી ફિલ્મો આપી. ફિલ્મો મનોરંજન માટે વિશેષ હોય, એ દલિલનો ઇન્કાર નથી, છતાં સિનેમા જોઇને આવ્યા પછી આખો પરિવાર જોયેલી ફિલ્મની ચર્ચા કરવા બેસી જાય. એવી એ ફિલ્મો હતી. કારણ એ હોઇ શકે કે, ત્રીજા વિશ્વના આપણા આ દેશમાં બહુમતિ પ્રેક્ષકો સામાન્ય શિક્ષિત હોવાથી, એમને'અમર, અકબર, એન્થની'જેવી ફિલ્મો વધુ ગમે. હવે આર્ટફિલ્મો જવલ્લેજ બને છે અને બને ત્યારે ભાગ્યેજ જોવાય છે, કારણકે ૧૦૦-કરોડનો ધંધો લાવી આપતી કમર્શિયલ ફિલ્મોની હરિફાઇમાં આવી ફિલ્મોના નિર્માતા શહેરની દિવાલો ઉપર પોસ્ટરો ચોંટાડવાનો ખર્ચો ય ઉપાડી ન શકે, ત્યાં'કપિલ શર્મા'જેવા શો માં ફિલ્મની પબ્લિસિટી માટે અઢળક નાણાં ખર્ચવા તો ક્યાંથી પોસાય ?

હવે અલબત્ત, ઇરફાન ખાન અને નવાઝુદ્દીન સિદ્દીકી જેવા મજેલા અભિનેતાઓને લઇને ફરી પાછી એ કક્ષાની ફિલ્મો બનવા માંડી છે, એ જ સંતોષ.

ઍનકાઉન્ટર : 03-07-2016

$
0
0
* જો તમને એક દિવસ માટે ભારતના વડાપ્રધાન બનાવે તો ?
-તો ય, હું અમેરિકાની પાર્લામેન્ટમાં આવું અસ્ખલિત ભાષણ ઈંગ્લિશમાં ન આપી શકું.
(ગૌતમ વેકરીયા
પિપળવા-લાઠી)

આપ દેશ વિશે સુંદર જવાબો આપો છો... ને બાકીના ઉડાવી મારો છો... એમ કેમ?
-એમ?
(સચિન જે. દેવમુરારી, અમદાવાદ)


એક સફળ પુરુષ પાછળ એક સ્ત્રીનો હાથ હોય છે, તો શું નિષ્ફળ પુરૂષની પાછળ બે-ત્રણ સ્ત્રીઓના હાથ હોય?
-હાથનો વાંધો નથી... પગ હોય ત્યારે ચિંતા.

(યોગેશ મિસ્ત્રી
નાના આંકડીયા-અમરેલી)

'એનકાઉન્ટર'શરૂ થયું, ત્યારે પહેલો સવાલ કયો પૂછવામાં આવ્યો હતો?
-પછી આવતા હપ્તે તમે એ પૂછશો કે, મેં એનો જવાબ શું આપ્યો હતો?
(રાજુ દેસાઈ, ખડસલીયા-ભાવનગર)


અનુપમ ખેર વિશે શું કહેવું છે?
-કાશ્મિરી પંડિતોના પુનર્વસન માટે આટલી હિમ્મતથી બીજો કોઈ બોલ્યો નથી.

(ગૌરાંગ કાંકોટીયા, સુરત)


મારે મારી દીકરીને ગુજરાતી માધ્યમમાં ભણાવવી છે, પણ ઘણા વિરોધ કરે છે. મારે શું કરવું?
-દીકરીને પરણાવવા પૂરતી ભણાવવી હોય તો તમે સાચા છો, પણ એ કાંઈ બને, એવું ઈચ્છતા હો તો ગ્લોબલ-વર્લ્ડમાં ઈંગ્લિશ સિવાય નહિ ચાલે!

(મમતા દિલીપ કામદાર, મુંબઈ)


શું મીડિયાની દેશ પ્રત્યે કોઈ જવાબદારી ખરી કે નહિ?
-મીડિયા માણસોથી બનેલું હોય.

(એસ.એન. રાણાવત, કોસમ્બા)


ભારતના આગામી વડાપ્રધાન કોણ હશે?
-જોઉં... મને ઑફિસમાંથી રજાઓ મળે છે કે નહિ!

(નાઝનીન કૌકાવાલા, સુરત)


ભગવાન તમારું એનકાઉન્ટર કર્યા પહેલા પહેલી ઈચ્છા પૂછે તો શું જવાબ આપો?
-દુનિયાભરમાં આપણો તિરંગો સદાય લહેરાતો રહે.

(માધવ જે. ધ્રૂવ, જામનગર)


'એનકાઉન્ટર'ના સવાલોમાં 'ડિમ્પલ'શબ્દ આવતા જ તમે રાજીરાજી થઈ જાઓ છો... કારણ?
-ક્યાં વાગ્યું?
(ચંદ્રકાંત બગરીયા, પૂણેં-મહારાષ્ટ્ર)


દ્રાક્ષ અને રૂદ્રાક્ષ વચ્ચે શું તફાવત છે?
-રૂદ્રાક્ષ ચાવી જુઓ.

(પારસ ગોંડલીયા, કુંકાવાવ)


છુટાછેડાના સમારંભમાં મુખ્ય મેહમાન બનાવી શકાય, એવી કોઈ સેલિબ્રિટી ધ્યાનમાં છે?
-છુટાછેડા મળી ગયેલો સેલિબ્રિટી જ કહેવાય!

(શિલ્પેશ રાવલ, સુરત)


ભારત એક રાષ્ટ્ર છે, તો પછી રાષ્ટ્રમાં 'મહારાષ્ટ્ર'ક્યાંથી આવ્યું?
-ધ્રુતરાષ્ટ્ર કરતા મહારાષ્ટ્ર વધારે સારું.

(જુઝેર અબ્બાસ પેઢીવાલા, મુંબઈ)


તમને કોઈ હિંદી ફિલ્મની ઑફર આવે તો કઇ હીરોઈન પાસ કરો?
- જે મળે એ.

(ચેતન ત્રિવેદી, અમદાવાદ)


ટીવી પર કઈ ચેનલના સમાચાર તમને જોવા ગમે છે?
-મને ઓર્નોબ (અર્ણવ) ગોસ્વામી ખૂબ ગમે છે, એના બૂમબરાડાવાળા પ્રોગ્રામો સહેજ પણ નહિ!

(મધુકર મેહતા, વિસનગર)


આટલી મોંઘવારીમાં ફક્ત હાસ્યલેખો લખીને ઘર ચાલી જાય છે કે સાઈડમાં કંઈ કરો છો?
-દારૂની બાટલીઓ વેચવાના ધંધામાં પડવાનો વિચાર છે... પછી સાઇડમાં હાસ્યલેખો લખીશ.

(દીપક એસ. માછી, વડોદરા)


'એનકાઉન્ટર'કૉલમનો ઉદ્દેશ્ય શું છે? હાસ્ય, કરૂણા કે ટાઈમપાસ?
-મારા માટે હાસ્ય, વાંચનારા માટે કરૂણા અને સવાલ પૂછનારાઓ માટે ટાઈમપાસ.

(હાર્દિક ભટ્ટ, બોટાદ)


જે રીતે ચારે તરફ વૃક્ષોનું નિકંદન નીકળી રહ્યું છે, તે જોતા 'વૃક્ષ બચાવો'સ્લોગનનો કોઈ અર્થ રહેતો નથી. તમે શું માનો છો?
-હમણાંની વિદ્યા બાલન મંડી છે, 'જહાં શોચ, વહાં શૌચાલય'એક નેતાએ ''બચાવવાની''આ ઝૂંબેશમાં બાફી માર્યું, ''શૌચ બચાવો.''
(રોહિત યૂ. બૂચ, વડોદરા)


જેએનયૂ-ના કન્હૈયાકુમાર વિશે તમે શું માનો છો?
-દેશ વિરૂધ્ધ એક શબ્દ પણ બોલાતો હોય તો લોહી તપી જવું જોઈએ... આ માણસમાં તો લોહી પણ દેશનું લાગતું નથી.

(દિશા શાહ, મુંબઈ)

નાસ્તાપાણી ય નહિ...?

$
0
0
રાત પણ પરોઢને સવાર સુધી મૂકવા જાય છે. એ પરોઢ ખરેખર ગઈ કે નહિ એ જોવા પૂરતી રાત દાઝીલી પણ ખરી! સાંજ પછી દિવસડો રોકાઈ જાય નહિ, એ જોવાનું કામ રાત પૂરી ચોકસાઈથી કરે છે. આવું આપણી સાથે ય થાય છે; પરોઢ જેવું...! નહિ રાતના, નહિ દિવસના! કોઈના ઘેર મળવા ગયા હો અને પાછા જતા એ લોકો તમને ક્યાં સુધી મુકવા આવે છે, એના ઉપર તમારું માન કેટલું છે, એની ખબર પડે. આપણે એમ નથી કહેતા (કે ઈચ્છતા) કે એ લોકો ફેમિલી સાથે આપણા ઘર સુધી મૂકવા આવે, પણ કેટલાક તો આપણા ઊભા થવાની રાહ જોઈને બેઠા હોય છે અને મૂકવા આવવું જ પડે એમ હોય તો, સ્મશાને મૂકવા આવતા હોય એવી ઉતાવળથી આપણને ઝાંપા સુધી છોડી જાય! એટલો એમનો વિવેક કે, આપણને મૂકવા ઝાંપે આવતા પહેલા, 'ઍક્સક્યૂઝ મી' કહીને એ લોકો ધોળા હાડલા અને લેંઘા-ઝભ્ભા પહેરવા જતા નથી!
આમ તો જવા માટે તમે ઊભા થાઓ, ત્યારે એ સોફામાં બેઠેલા ઊભા ય ન થાય અને બેઠા બેઠા 'આવજો' કહી દે, ત્યાં સમજવું કે, કાં તો ભ'ઈને લકવો થયો છે, ને કાં તમારું કોઈ વજન પડયું નથી એટલે ઊભા થતાં નથી. તમે 'આવો' કે 'જાઓ', એનાથી એમને કોઈ ફેર પડતો નથી. યસ. આપણે જવા માટે ઊભા થઈએ અને એ લોકો કેવળ એમના દરવાજા સુધી નહિ, બહાર ઠેઠ ગેટ સુધી કે નીચે લિફ્ટમાં મૂકવા આવે અને તમારી ગાડી વિદાય ન થાય ત્યાં સુધી હસતા મોંઢે ઊભા રહે, તો અર્થ એવો કાઢી શકાય કે, જ્યાં ગયા છો, ત્યાં બરોબર ગયા છો. તમારું આવવું, એમને ગમ્યું છે. છેક સુધી તમે દેખાઓ એટલા દેખી શકાય, એવી એમની લાગણી કહેવાય.
બીજું કૌભાંડ! ત્યાં નાસ્તાપાણીમાં તમારા માટે શું મંગાવાય છે, એના ઉપર તમારું ત્યાં મૂલ્ય અંકાયું હોય છે. મોટા ભાગે તો ચા થી પતાવાય અને એક હાથી ખરીદો તો સાથે બે સસલાં ફ્રી મળે, એમ બેન બહુ માયાળુ હોય તો ચાની સાથે બિસ્કીટના બે-ત્રણ કટકા મૂકયા. મોટા ભાગની મહિલાઓ અભેરાઈ ઉપરથી મદારી સૂંડલામાંથી સાપ કાઢતો હોય એમ એલ્યુમિનિયમનો ડબ્બો કાઢી આપણા માટે સેવ-મમરા કે ઝીણકા ગાંઠીયા પધરાવી દે છે. કેટલા દિવસના પડયા હોય, એ તમારું નસીબ!

ગરમ નાસ્તો બનાવીને મૂકાય તો બેશક ત્યાં તમારું માન વધારે સમજવું. આજકાલ તો ગુજરાતણોને ઠંડા પાણીમાં મેંગોની પડીકી નાંખીને મેહમાનોને પધરાવી દેવાનું ફાવી ગયું છે, એટલે બીજી કોઈ માથાકૂટ નહિ. ફ્રીજમાંથી બૉટલ કાઢીને એક ચમચી 'કહેવાતા' શરબતની નાંખીને આમથી તેમ હલાવીને તમને પધરાવી દેવાનું.

આમ તો સલાહ આપવાની કાંઈ જરૂર નથી કે, આવા ઘેર બીજી વાર ન જવાય, પણ મારા જેવાને આવા જ ઘેર બીજી વાર જવું પડયું હોય તો કેવી મજબુરી હશે ?

મારે તો બાકી નીકળતા પૈસા લેવાના હતા એટલે શરબત-બરબત ન પીવડાવે કે ઝાંપા સુધી મૂકવા ન આવે, તો ય જવું પડે એમ હતું. પહેલા એમ હતું કે, ત્યાં કરવાનો નાસ્તો હું જ બહારથી લેતો જઉં અને બહાર ઝાંપે ઊભા ઊભા નાસ્તો પતાવીને અંદર જવું, પણ એમ તો એમણે મને 'આવો' ય કીધું. 'સુલેમાન સુધર ગયા'! હું સજાગ હતો કે, અહીં માનપાન મળવાના નથી અને મારું આવવું એમને માટે કેવળ એક આંચકો છે. વરસાદ આવશે જ, એમ માનીને દર વર્ષે અમદાવાદીઓ ખોટી આશાઓ લઈને બેઠા હોય છે, એમ ભૂખ મને લાગી હતી, એટલે ઔપચારિકતા પૂરતો ય કોઈ નાસ્તો તો આવશે જ, એવી આશામાં હું બેઠો. એ તબક્કો એવો હતો કે, હાથમાં  ૧૦૦/-ની નોટ પકડાવીને એ લોકો મને બજારમાં નાસ્તો લેવા મોકલે તો ય હું જઉં એવો હતો. નાસ્તાના મામલે મને ખોટું અભિમાન નહિ. આમ તો ભૂખ લાગી હોય ત્યારે એકે ય વિષયનું અભિમાન નહિ! આ તો એક વાત થાય છે.

કૃષ્ણને બદલે રાધાએ સુદર્શન ચક્ર પકડયું હોય ને વિફરી હોય એમ એ બહેને મારા માટે નાસ્તાની ડિશ લઈને કિચનમાંથી બહાર આવ્યા. નાસ્તામાં જે મૂકાયું હતું, એ એમના બંગલાની બહાર કચરામાં ય પડયું હતું, એટલે મને ખ્યાલ આવી ગયો કે, આટલું બધું ફેંકી દેવા કરતા કોઈ ભૂખ્યા ગરીબના કામમાં આવશે, એવા શુભ આશયથી એ ડિશ લાવ્યા હતા. ''લો ને... લો ને...''વાળો એ વિવેક હજી શરૂ કરે તે પહેલા જ મેં વળતો વિનય કર્યો કે, ''હું જમીને આવ્યો છું. થૅન્ક યૂ...'' એ સાથે જ એમણે બાફી માર્યું, ''આ સેકેલા વટાણા મહિનાથી બનાવી રાખ્યા છે, પણ ખબર નહિ કેમ, કોઈ ખાતું જ નથી... એક કામ કરો, હું બાંધી આપું છું... ભાભી માટે લઈ જાઓ.''

મારે તો ફક્ત વિકૃત આનંદ લેવો હતો એટલે વળતા હૂમલા તરીકે એ જ ડિશ મેં એમના ગોરધન સુબોધભ'ઈને ધરી, ''લો ને સુબુભ'ઈ... તમે...'' એ સાથે તો ડિશમાં છિપકલી પડી હોય એવી ઘૃણાથી ડિશ સામે ય જોયા વિના સુબુભ'ઈએ તિરસ્કાર કર્યો, ''અરે, મને તો વટાણા જોઈને ય સુગ ચઢે છે, હું ખાતો હોઇશ... તમે અશોકભ', થોડા તો ચાખો..! અને ગીતુ... એમની વાઈફ માટે એક પડીકામાં થોડા ભરી આપ.'' વાઈફનું નામ ગીતા હોવું જોઈએ, પણ એમણે નાન્યતર જાતિનું 'ગીતુ' કરી નાંખ્યું, એનો ખુલાસો એમની વાઇફને સરખી રીતે એક વાર જોયા પછી મને ય મળી ગયો કે, ''સુબલો આમાં બરોબરનો ભરાયો છે...!''

હવે નવો તાયફો શરૂ થયો છે. જેને ઘેર ડિનરનું આમંત્રણ હોય, ત્યાં 'ખાલીહાથ' નહિ જવાનું. સમજોને, રૃા.૪૦૦/૫૦૦ની રીટર્ન-ગિફટ કે આઇસક્રીમ જેવું લેતા જવાનું ! આ ખાલી હાથની 'ખાલી વાત' મને હાસ્યાસ્પદ લાગે છે. તમારે જાતને પુરવાર કરવાની જરૂર કેમ પડે છે કે, 'તમે બહુ સારા માણસ છો ?' ખાલી હાથે નહિ જવાનું કાયમી જ હોય તો, હવે પછી કોઇને ત્યાં 'ખાલીપેટ' પણ ન જવાય ! કોઇને ઘેર બાબો આવ્યો, તેનો હરખ કરવા જવા તમારે પોતાને 'આઠમો-નવમો' મહિનો જતો હોય, ત્યારે જ જવાય... ખાલી પેટે નહિ !

બીજાના ઘેર નાસ્તાપાણી કરવા ખૂબ વહાલા લાગે છે, પણ પોતાને ત્યાં એ બધું યાદ રહેતું નથી. મોટા ભાગની વાઈફો કોયલ જેવી હોય છે, ગાવામાં નહિ... ઘરનું કામ કરવામાં! બધાને એ ખબર છે કે, કોયલ પોતાના ઇંડાં પોતે માળો બનાવીને નથી મૂકતી... એ કાગડાના માળામાં મૂકી આવે છે. 'ભોળા' કાગડાભ'ઈ... સૉરી, કાગડીબેન એને પોતાના ઈંડા સમજીને સેવે છેૅ. બચ્ચું મોટું થઈ જાય એટલે કોયલ બનીને ઊડી જાય છે, કાગડી બનીને નહિ! (કાગડાભ'ઈ બીજે ક્યાંય કસરત કરી આવતા હોય, તો ખબર નથી!) કાગડાને પાછી શરમે ય ન આવે કે, આ બાળકને મેં નથી ઉછેર્યું. વડોદરાના મૂળ મરાઠી છતાં ગુજરાતીઓના ગ્રામરમાંથી ભૂલ કાઢી શકે એવા સમર્થ યુવાકવિ મકરંદ મૂસળેની ગઝલપંક્તિઓ જરા જોઇ જુઓ, અહીં બંધબેસતી થાય એવી છે?

લાખ ભલે ને હોય કુટેવો, માણસ તો ય મળવા જેવો,
બાળક ખાલી આંખ મિલાવે, ત્યાં જ મને છુટે પરસેવો

નૉર્મલી, નમાલાં ગોરધનોની વાઈફો આવી બદમાશીઓ કરતી હોય છે, જ્યાં ઘરમાં ભ'ઈનું કાંઈ ચાલતું ન હોય. એના કોઈ દોસ્તારો આવ્યા હોય તો એમને માટે વાઈફને ચા-પાણી મૂકવાનું કહેતા ફફડતા હોય છે. પહેલા બે-ત્રણ ટ્રાયલમાં અનુભવો એવા થઈ ગયા હોય કે, ઘરમાં તો કદી ય નહિ, પણ ડ્રિન્ક્સની બેઠકો માટે પણ યારદોસ્તોની સખાવતો જોઈએ. કંઈક બાકી રહી જતું હોય એમાં ગાવલી મારીને છુ રહેતા નોકરો-મહારાજોનો પ્રોબ્લેમ. એમાં આવી વાઇફોને ફાવતું મળી જાય છે.

એક ડાયલોગ તો જમવાનું આમંત્રણ સ્વીકારતા પહેલા ભૂલ્યા વિના બોલાય છે, 'જો જો... બહુ કાંઇ બનાવતા નહિ ! ગમે તે એક જ ચીજ બનાવજો.' એનો મતલબ, એકાદ ચીજમાં 'પતાવતા નહિં.'

એક વાર જેને ત્યાં જમી આવ્યા, તેમને બોલાવીને ગુજરાતીઓ વ્યવહારપરસ્ત થઈ ગયા છે, ને તો ય મનમાં ગણત્રીઓ તો ખરી જ કે, એ લોકો આવ્યા ત્યારે આપણે વૅલકમ ડ્રિન્ક, સૂપ, સ્ટાર્ટર, સલાડ્સ, ત્રણ સબ્જી, દાલ-તડકા, જીરા રાઇસ, કેરીનો રસ અને કેવું મસ્ત ડેઝર્ટ રાખ્યું હતું... અને એ લોકો જુઓ, બસ... પુરી-શાકમાં પતાઈ દીધું. સાલું, પહેલા ખબર હોત તો મુખવાસ પણ આપણે ઘરેથી લઈ ગયા હોત ને?

વાતમાં સચ્ચાઈ છે અને અનેક લોકો આવું કરતા પણ હોય છે. જાહિર હૈ... બધી હાઉસ-વાઇફોને પોતાની રસોઇ પર ભરોસો હોતો નથી અને એ પછી એમની રસોઈમાં ય વખાણ કરવા જેવું કાંઇ નીકળતું નથી. તો ચોંકાવનારી હકીકત એ છે કે, આજકાલ હવે કોઈ કોઇના ઘેર જમવા જતું ય નથી. તમે ઇચ્છો એને તમારે ઘરે જમવા બોલાવી જુઓ... કેટલા આવે છે? તમે ય કેટલાને ઘેર જઇને જમી આવ્યા? હવે તો બીજાને ઘેર ડિનર લેવા જવાનું આમે ય પોસાતું નથી. શહેરનો ચીરી નાંખે એવો ટ્રાફિક, વધી ગયેલા અંતરો (distances) પહેલી વખત એમને ત્યાં જમવાનો બહુ કડવો અનુભવ, ટીવી-સીરિયલો અને ખાસ તો, તમારી વાઇફને એની વાઇફ વધુ સ્માર્ટ લાગતી હોય તો એ બળતરા...! આ બધા કારણોસર હવે એકબીજાને ઘેર જમવા જવાનું લગભગ ઓછું થઈ ગયું છે. બહુ બહુ તો એકબીજાને ક્લબમાં કે પંજાબી-ફૂડવાળી હોટલમાં લઈ જવાનો ટ્રેન્ડ ચાલ્યો છે.

હજી ગુજરાતમાં એક શિરસ્તો ભાંગતો નથી. તમે કોઈને ત્યાં જમી આવ્યા હો, એટલે વળતા હૂમલા તરીકે એ લોકોને ય જમવા બોલાવવાના જ, એ વ્યવહાર થયો. આમ તો એમાં કશું ખોટું નથી, પણ સંબંધ વ્યવહાર પૂરતો જ અટકી જાય છે. આમાં પ્રેમ ક્યાં આવ્યો? લોકો પોતાના માથે કોઈ કરજ બાકી રાખવા માંગતા નથી અને એજ વૃત્તિ સંબંધને સ્વાભાવિક બનાવવામાં આવે આવે છે. (મને તમે ફેમિલી સાથે સાતવાર જમવા બોલાવો અને સામે હું એકેય વાર તમને ન બોલાવું, તો ય તમને એમાં કાંઇ ખોટું ન લાગે, એ મને ગમે! મારા પૂરતી આ વાત ધ્યાનમાં રાખવા સૌને અપીલ છે. હું વીકના સાતેસાત દિવસ તમારું ડિનર લેવા તૈયાર છું.... તમારે કેવળ મારો પ્રેમ જોવાનો!)

સિક્સર
રાહુલજી ખાદીના સફેદ ઝભ્ભાને બદલે ક્યારેક વળી કલરફૂલ જર્સીઓ પણ પહેરે છે, ત્યારે વધુ સોહામણા લાગે છે. ઝભ્ભે ન ચઢ્યા હોત તો દેશના વડાપ્રધાન તો ઠીક, કમ-સે-કમ કોઈના ગોરધન તો થઈ ગયા હોત! આ મામલે મારા લાડકા કવિ ચંદ્રેશ મકવાણાનો શે'ર મસ્તમઝાનો છે :

ફૂંકી ટચરક વાત કબીરા, લાંબી પડશે રાત કબીરા,
જીવ હજી તો ઝભ્ભામાં છે, ફાટી ગઈ છે જાત કબીરા.

'ચોર મચાયે શોર' ('૭૪)

$
0
0
ફિલ્મ : 'ચોર મચાયે શોર' ('૭૪)
નિર્માતા : એન. એન. સિપ્પી
દિગ્દર્શક : અશોક રોય
સંગીતકાર : રવીન્દ્ર જૈન
ગીતકાર : રવીન્દ્ર જૈન, રાજકવિ, ઇન્દ્રજીત સિઘ 'તુલસી'
રનિંગ ટાઇમ : ૧૫ રીલ્સ- ૧૩૯ મિનિટ્સ
થિયેટર : રૂપાલી (અમદાવાદ)
કલાકારો : શશી કપૂર, મુમતાઝ, ડેની ડેન્ઝોન્ગપા, અસરાની, તરૂણ ઘોષ મદનપુરી, કમલ કપુર, ઉમા દત્ત, મીના ટી, સજ્જન, શ્યામકુમાર, અસિત સેન, રામમોહન, ચમનપુરી, ચંદ્રિમા ભાદુરી, ચિન્ટુ અને પ્રકાશ



ગીતો
૧...એક ડાલ પર તોતા બોલેએક ડાલ પર મૈના...... મુહમ્મદ રફી-લતા મંગેશકર
૨...ઘૂંઘરૂ કી તરહબજતા હી રહા હૂં મૈંકભી ઉસ પગ પર...... કિશોરકુમાર
૩...લે જાયેંગે લે જાયેંગે દિલવાલે દુલ્હનિયા લે જાયેંગે...... કિશોરકુમાર- આશા ભોંસલે
૪...પાંવ મેં ડોરીડોરી મેં ઘૂઘરૂંઘૂંઘરૂ કી રૂનઝૂન...... મુહમ્મદ રફી-આશા ભોંસલે
૫...આગરે સે ઘાઘરો મંગા દે રસિયાકિ મૈં તો મેલા દેખન જાઉંગી...... આશા ભોંસલે
ગીત નં. ૧ અને ૩ 'તુલસી', બાકીના રવીન્દ્ર જૈન

તમે જીંદગીથી કંટાળી ગયા હો અને ચારે બાજુ નિષ્ફળતા જ નિષ્ફળતાઓએ ઘેરી લીધા હોય, તો શશી કપૂરનો દાખલો તમને બહુ કામમાં આવે એવો છે. ફિલ્મો તો જાવા દિયો, રોજના સંસારમાં ય શશી કપૂર જેવું તકદીર બહુ ઓછાના ભાગ્યમાં આવ્યું હોય ! દાખલો સીધો છે. હિંદી ફિલ્મોના 'ફર્સ્ટ ફેમિલી'કપૂર ખાનદાનનો આ સ્માર્ટ સુપુત્ર અને એ ય રાજ કપૂર અને શમ્મી કપૂરનો સગો ભાઈ, છતાં ફિલ્મોમાં પ્રારંભથી જ તદ્ન ફ્લોપ. પહેલી ફિલ્મ 'ચાર દિવારી'એક પણ વાર જોઈ શકાય એવી નહોતી, તો બીજી, ત્રીજી, ચોથી, કે આઠમી... બધી 'ચાર દિવારી'ને ય સારી કહેવડાવે એેવી હતી.

એમાંની ય જે કોઈ સફળ થઈ એનો યશ કાં હીરોઈનને કાં સંગીતકારને ગયો. શશી બાબાને તો ફ્લોપ હીરોનું લેબલ લાગી ગયું હતું અને એની ખાસ દોસ્ત નંદા સિવાય એકે ય હિરોઇન એની સાથે કામ કરવા તૈયાર ન થાય... એટલે સુધી કે ફિલ્મ 'પ્રેમપત્ર'માં હીરો શશી કપૂર હોય તો પોતે કામ નહિ કરે, એવી નાનકડી ધમકી હીરોઇન સાધનાએ પણ બહાર પાડી હતી, પણ ફિલ્મ બિમલરોયની હતી એટલે બહેનથી વધુ કાંઈ બોલાયું નહિ. સઈદા ખાન કે કુમકુમ જેવી દારાસિંઘની હીરોઇનો પણ શશીબાબા સાથે કામ કરવા તૈયાર નહિ. એમાં એક તોતિંગ સફળ ફિલ્મ આવી અને એ ય નંદા સાથે, 'જબ જબ ફૂલ ખીલે...'પણ જહે નસીબ... એની ધૂમધામ સફળતાનો પૂરો યશ નંદા અને સંગીતકાર કલ્યાણજી-આણંદજીને મળ્યો... શશીનો તો કોઈએ ખાસ ભાવ પણ ન પૂછ્યો.

કુદરતનો ખેલ જુઓ. ધીમે ધીમે મુમતાઝ ટોચની હીરોઇન બની ગઈ અને આ ફિલ્મના નિર્માતા એન. એન. સિપ્પીએ પોતાની નવી ફિલ્મ 'ચોર મચાયે શોર'માટે શશી કપૂર સાથે મુમતાઝને હીરોઇન લીધી. હવે મુમતાઝ એની હીરોઇન બને તો શશી બાબા માટે ચાંદ- સૂરજ જમીન પર આવવા જેટલી સફળતા કહેવાય. એને શંકા હતી કે, એક જમાનામાં મુમતાઝને એણે ના પાડી હતી ને હવે બાજી મુમતાઝના હાથમાં છે, એટલે એ ય એના જેવા ફ્લોપ હીરો સાથે શું કામ હા પાડે ?

મુમુએ ના ન પાડી. છોકરીએ પોતાની ખાનદાની બતાવી. પોતે ઉપકાર કર્યો છે, એવો ભાવ લાવ્યા વગર શશી કપૂર સાથે કામ કરવાની તરત હા પાડી દીધી અને...

... અને શશી કપૂરનું તકદીર આ જ ફિલ્મથી ધૂમધામ ઉંચકાયું. ફિલ્મ સુપરહીટ ગઈ (એ વર્ષની બીજા નંબરની બ્લોક બસ્ટર) એ તો ઠીક, પણ ફિલ્મની સફળતાનો યશ એકમાત્ર શશી કપૂરને મળ્યો. સિપ્પીએ જરા ય રાહ જોયા વિના તરત જ બીજી ફિલ્મ આ જ ટીમ સાથે જાહેર કરી દીધી. એક મુમતાઝને બદલે શબાના આઝમીને લઈને, ફિલ્મ 'ફકીરા !'એ ય સુપરહિટ ગઈ. તરત જ મનમોહન દેસાઈનું 'આ ગલે લગ જા'આવ્યું અને એેણે તો સફળતાના તમામ માપદંડો બદલી નાખ્યા. (કંઈક બાકી રહી જતું હશે તેમ, આ ફિલ્મ 'ફકીરા'થી શશી-શબાના કંઈક વધુ પડતા આગળ વધી ગયા અને બન્ને વચ્ચે હાઇ-સ્પીડ રોમાન્સની વાતો ફિલ્મી- મેગેઝિનોમાં છપાવા માંડી.)

બસ. પોતાના નસીબને રોતા રહેતા વાચકો માટે આ દાખલો કાફી છે. શશીનું નસીબ એ હદે બદલાયું કે, એણે રોજની ત્રણ ત્રણ શિફ્ટોમાં કામ કરવું પડે, એટલી ફિલ્મો (અને પૈસા) મળ્યા.

તો શું, 'ચોર મચાયે શોર'એટલી બધી અદ્ભુત ફિલ્મ હતી ?

સૉરી... ના ! જાપાનીઝ ફિલ્મ સર્જક અકિરા કુરોસાવાનો પડછાયો દુનિયાભરના ફિલ્મ નિર્માતાઓ ઉપર પડયો છે. એની 'ધી સેવન સમુરાઈ'ઉપરથી આપણી ફિલ્મ 'શોલે'કે 'ખોટે સિક્કે'તો ઠીક, પણ હોલીવૂડની 'ધી મેગ્નિફિસૅન્ટ સેવન'જેવી અનેક ફિલ્મો બની અને બધી સુપરહિટ બની. 'ચોર મચાયે શોર'પણ એમાંની જ એક. કોઈ ભારતીય દર્શકે પહેલીવાર 'ધ સેવન સમુરાઈ'જોઈ હોય તો એમ જ કહે

આજની ફિલ્મ 'ચોર મચાયે શોર'પણ કોઈ અપવાદ નહોતી. ચોરી-ડકૈતીના આડાધંધામાં ડૂબેલા ચાર ગુન્હેગારો જેલ તોડીને એક નાનકડા ગામમાં જઈ 'ગાંવવાલો'ને રંજાડતા ડાકુઓનો સામનો કરવા ગામના લોકોને તૈયાર કરે છે, એ ચીલાચાલુ વાર્તા અહીં પણ છે. નાના મોટા ફેરફારો હોય, બાકી એનું એ જ !

એન્જિનિયર બનીને કરોડપતિ શેઠ (કમલકપુર)ની દીકરી મુમતાઝના પ્રેમમાં શેઠ વાંધો ઉઠાવે છે, અમીરી- ગરીબીનો. અને ભાવિ જમાઈ રાજ સામનો કરતાં, શેઠ છટકું ગોઠવી બળાત્કારના આરોપમાં હીરો શશી કપૂરને જેલમાં મોકલે છે, જ્યાં ડેની ડેન્ઝોન્ગપા, અસરાની અને તરૂણ ઘોષ (જે બંગાળી એક્ટરે આ ફિલ્મની વાર્તાનો આઇડિયા આપ્યો હતો.) જેવા બદમાશોનો તેને સાથ મળે છે. જેલમાંથી ભાગીને એ લોકો મદનપુરીના મતવિસ્તાર શાંતિનગર નામના ગામમાં આશરો લે છે. અહીં મદનપુરી ડાકુ રૂપા (શ્યામકુમાર)ની મદદથી ગામને રંજાડતો રહે છે, પણ આ ટોળકી ગામને મુક્ત કરે છે.

એ વખતનુ ય એવોર્ડનું ધોરણ કેટલું નીચું હશે કે, આ ફિલ્મના કિરદાર માટે અસરાની બેસ્ટ કોમેડિયનનો એવોર્ડ માટે નોમિનેટ થયો હતો. લગભગ ૨૦૦- ઉપરાંત ફિલ્મોમાં કેવળ પોતાની શરતે કામ કરતા વિલન ડેની ડેન્ઝોન્ગપા (મૂળ નામ શૅરિંગ ફિન્ટસો ડેન્ઝોન્ગપા) સહુને ગમતો વિલન છે. એ મૂળે સિક્કિમના ગેંગટોકમાં જન્મ્યો હતો અને ત્યાંના અંતિમ ચોગ્યાલની ભત્રીજી અને રાજકુમારી 'ગાવા'સાથે પરણ્યો છે. એના બે બાળકો રિનઝીંગ અને પેમા હવે મોટા થઈ ગયા છે. એક જમાનામાં સામાન્ય હીરોઇન કિમ (યશપાલ) સાથે એનો પ્રેમસંબંધ હતો. જે ફળીભૂત ન થયો. વિવાદાસ્પદ ફિલ્મો ઉતારનારા બી.આર. ઇશારાની ફિલ્મ 'જરૂરત' ('૭૧)માં ડેની પહેલી વખત આવ્યો અને પછી એ ગુલઝારની ફિલ્મ 'મેરે અપને'માં છવાઈ ગય

પાર્ટી-શાર્ટીઓમાં તો મુંબઈ આવે ત્યારે મૂમતાઝ (જન્મ તા. ૩૧ જુલાઈ, ૧૯૪૭) અચૂક જાય છે. મયૂર માધવાણી સાથે પરણીને નાયરોબી ઇસ્ટ આફ્રિકામાં વસેલી મુમતાઝ એના એક જમાનાના પ્રેમી ફિરોઝ ખાનની વેવાણ થાય. ખૂબીની વાત એ છે કે દારા સિંઘની ફિલ્મોમાં એ હીરોઇન તરીકે આવતી (એ જમાનામાં દારા સિંઘને એક ફિલ્મના  ૪,૫૦,૦૦૦/- મળતા મુમતાઝને  અઢી લાખ) ત્યારે કોમેડિયન મેહમૂદના અંધાધૂંધ પ્રેમમાં હતી. નામ તો જીતેન્દ્રનું ય આવ્યું હતું પણ હિંદી ફિલ્મોનો એ પોતે એક અજાયબ કિસ્સો બની. પાછળ કોઈ ગોડફાધર નહિ છતાં તદ્દન ફાલતુ અભિનેત્રીમાંથી મુમતાઝ નંબર વન હીરોઇન બની ગઈ. માત્ર હિરોઇન જ નહિ, રૂપ અને સેક્સી-દેખાવનો હર્યોભર્યો દરિયો એનામાં સમાયેલો હતો. એ મૂળ ભારતીય નહોતી, ઇરાની હતી. એના વાલીદ અબ્દુલ સમીદ અસ્કરી અને મા સરદાર બેગમ હબીબ આગા (જે પણ એક જમાનામાં ફિલ્મ અભિનેત્રી હતા.)

મુમતાઝની બહેન મલ્લિકા ય સાઇડ-એક્ટ્રેસ હતી અને દારા સિંઘના ભાઈ રણધાવાને પરણી હતી. મુમતાઝનો પિતરાઈ ભાઈ રૂપેશકુમાર વિલન હતો. રાજેશ ખન્નાની બેતહાશા ચમચાગીરી ઉપરાંત આડેધડ દારૂ પીવાને કારણે એ ભરયુવાનીમાં ગુજરી ગયો. મુમુની સૌથી પહેલી ફિલ્મ ૧૯૫૨માં આવેલી 'સંસ્કાર'હતી એ પછી એણે શમ્મી કપૂરની ફિલ્મ 'વલ્લાહ ક્યા બાત હૈ', 'યાસ્મિન', 'સ્ત્રી', 'મૈં શાદી કરને ચલા'અને 'ડૉ. વિદ્યા'જેવી ફિલ્મોમાં નગણ્ય રોલ કર્યા હતા.

જે રોલ સ્વીકારવાની હરકોઈ અભિનેત્રીએ ના પાડી, કારણ કે એ વેશ્યાનો રોલ હતો એ ફિલ્મ 'ખીલૌના'માટે મુમુ તૈયાર થઈ હતી અને કાયમ માટે છવાઈ ગઈ હતી. એક્ટિંગની તો એ મહારાણી હતી , પણ સુંદર હોવા ઉપરાંત એનું શરીર સેક્સી- ચઢાવ ઉતારોથી ભરપુર હોવાને કારણે અનેક પ્રેક્ષકો ફિલ્મ નહિ પણ 'મુમતાઝ'ને જોવા ફિલ્મ અનેકવાર જોતા. આશ્ચર્ય ત્યારે થઈ શકે એક વાતનું કે મુમતાઝનું સૌંદર્ય તેના મેકઅપ મેન અને હેરસ્ટાઇલિસ્ટને વધુ આભારી હતું. દેખાવ કોઈ આસમાની પરી જેવો નહોતો પણ મેક-અપની કમાલ અને સૅક્સી ફિગરને કારણે એ છવાઈ ગઈ. વાળ તો એના ટૂંકા અને કર્લી હતા, પણ હેરસ્ટાયલિસ્ટની કમાલ જુઓ. એની દરેક ફિલ્મોમાં એના વાળ દર્શકોને વધુ આકર્ષતા. સંભવ છે, આજના જમાનાનીહીરોઇનોની જેમ એને પોતાના અસલી વાળ સાથે પરદા ઉપર આવવાનું હોત, તો આટલી ના ચાલી હોત !

કિશોરનો જમાનો પૂરબહારમાં ચાલુ હતો છતાં મુહમ્મદ રફીના ભક્ત સંગીતકારોએ વફાદારી છોડી નહોતી, તેમાં પ્રજ્ઞાાચક્ષુ સંગીતકાર સ્વ. રવીન્દ્ર જૈને રફી પાસે બે મધુરા યુગલ ગીતો અહીં ગવડાવ્યા છે.,'એક ડાલ પર તોતા બોલે...'અને 'પાંવ મેં ડોરી, ડોરી મેં ઘૂંઘરૂ...'અલબત્ત, જમાનો એનો ચાલતો હતો, એ જોતાં કિશોરકુમારનું દર્દીલું ગીત 'ઘૂંઘરૂ કી તરહ, બજતા હી રહા હૂં મૈં'રેડિયો ઉપર વધુ વાગ્યું. રફીના બન્ને ગીતો શશી બાબાની પર્સનાલિટી ઉપર પરફેક્ટ બેસતા હતા. શશી ખૂબ સ્ટાયલિશ હતો અને એના બન્ને ભાઈઓની જમ ગીતોની અદાયગીમાં મોરલાની જેમ શોભી ઊઠતો એને કપડા ખૂબ શોભતા, ખાસ કરીને હાફ-સ્લિવ્ઝની જર્સી. આટલા સફળ થયા પછી એ અનક્રાઉન્ડ હીરો તો હતો જ, પણ અમિતાભનો જમાનો શરૂ થતા આ ભ'ઇએ પહેલી ભૂલ અમિતાભ સાથે ય પેરેલલ હીરોની ફિલ્મો સ્વીકારવાની કરી, એમાં દેખીતી રીતે જ એ બીજા નંબર પર આવી ગયો. પછી તો એને સિંગલ-હીરોની ફિલ્મો ય ક્યાંથી મળે ?

એ જ શશી કપૂર પાછો હતો ત્યાંનો ત્યાં આવી ગયો. વચમાં જે કાંઈ પૈસા કમાયો, એ બધા પાપા પૃથ્વીરાજની સ્મૃતિમાં બનાવાયેલ પૃથ્વી- થીયેટર્નસા નાટકો અને 'કલયુગ'કે 'ઉત્સવ'જેવી આર્ટ ફિલ્મોમાં વેડફી નાખ્યા... આજે તબિયતના મામલે અસહાય થઈ જીવન-મરણ વચ્ચે ઝોલાં ખાઈ રહ્યો છે. તકદીર !

ઍનકાઉન્ટર : 10-07-2016

$
0
0
* આજે સમય એવો છે કે, મનુષ્ય ઇચ્છે તો પણ ભલાઈ કરી શકે એમ નથી, તો પછી શું કરવું જોઇએ ?
- ઇચ્છવાનું બંધ કરી દો.

(દીપક એ. સોલંકી, અમદાવાદ)

   
* તમારી દ્રષ્ટિએ વિજય માલ્યા અને આસારામ બાપુ વચ્ચે શું ફેર છે ?

- બેમાંથી એકેય... પારકી સ્ત્રીને મા-બહેન ગણે છે ?

(નિધિ ગણાત્રા, પોરબંદર)

   
* શું મુહમ્મદ રફી જેવા મહાન ગાયક હવે આપણને ક્યારેય નહિ મળે ?

- બીજા મહાન ગાયકની હવે જરૂર ક્યાં છે ?

(શ્રેયસ જોશી, રાજકોટ)

   
* ભારત-પાકિસ્તાનના નેતાઓ મળે છે, ત્યારે તો દુશ્મની જેવું કાંઈ લાગતું નથી...!

- 'નથી મળતા', ત્યારે ય નથી લાગતું.

(એ.રહેમાન બોગલ, ગોધરા)

   
* લગ્ન પહેલા 'પીવા'બાબતે પૂછાય, તો શું કરવું ?

- પીવાથી નુકસાન થાય છે અને આવા સવાલો પૂછવા પડે છે !

(દીપમાલા મોરે, વડોદરા)

   
* શું આપ કોઈના પ્રેમમાં પડયા છો ?

- હજી પંદરેક વર્ષ ચાલુ એવો છું.

(વિમલેશ જાની, ડાભલા-વિજાપુર)

   
* મને ઘણીવાર પ્રેમ થયો છે, પણ સામેવાળીને ક્યારે નહિ... શું કરવું ?

- સામેવાળીઓ બધી બોદી લાગે છે... આવો 'રસિક'માણસ આ ભાવમાં મળે છે તો ય કદર નથી ?

(રસિક વરસાન્કીયા, ગીંગાણી-જામજોધપુર)

   
* છોકરીઓ બધી દગાબાજ હોય છે. તમે શું માનો છો ?

- તમને દગો કરી ગઈ, એ બધીઓને વારાફરતી મળું, પછી ખબર પડે !

(આકાશ પી. પટેલ, વિસનગર)

   
* વ્યાજનો દર ઘટવાથી નિવૃત્ત કર્મચારીઓનું શું થશે ?

- બસ. લોકો નિવૃત્ત થવાની ખો ભૂલી જશે.

(ધવલ સોની, ગોધરા)

   
* સવાલો શક્ય હોય ત્યાં સુધી ગુજરાતીમાં જ પૂછવાનું કેમ કહો છો ?

- મારૂં ગુજરાતી પાકું થાય માટે.

(પ્રિયંકા ચૌધરી, મહેસાણા)

   
* મારા પતિ કહે છે, 'મૌકા મિલને પર હમ તુમ્હેં બતાયેંગે, હમ તુમ્હેં કિતના પ્યાર કરતે હૈ...'તો  આ મોકો ક્યારે આવશે ?

- બહુ ભલા માણસ લાગે છે. તપાસ કરી જુઓ, કેટલીને આવા મૌકા ઉદાર દિલે વહેંચવા માંગે છે !

(શ્રીમતી ઈશ્વરી એમ. માંકડ, જામનગર)

   
* વાણીસ્વાતંત્ર્યનો દુરૂપયોગ કરીને સસ્તી લોકપ્રિયતા મેળવનારાઓને તમે શું કહેશો ?

- અરવિંદ કેજરીવાલ

(ડેનિશ પટેલ જૂનાગઢ)

   
* કીડીને કણ, હાથીને મણ તો અશોક દવેને... ?

- બસ. એ હાથી મને આપી દો.

(મયૂરી અર્જુનભાઈ રાઠોડ, પોરબંદર)

   
* તમને ફિલ્મ 'નાયક'ની જેમ એક દિવસના મુખ્ય મંત્રી બનાવવામાં આવે તો ?

- તો મારો એક દિવસ ૧૮૨૫-દિવસનો થાય !

(મિતુલ એસ. ખેની, સુરત)

   
* લગ્ન પછી 'નૈયા ઝૂકાવી મેં તો જોજે ડૂબી જાય ના, ઝાંખો ઝાંખો દીવો મારો જોજે બુઝાય ના...'આવું કેમ થતું હશે ?

- લગ્ન પછી ઝીરોનો બલ્બ વાપરવાનો ન હોય... મોટા ભડકાવાળો ગોળો વાપરવો.

(રૂચિ ભદે, મેરીએટા, જ્યોર્જીયા-અમેરિકા)

   
* મેડમ તુસાડઝના મ્યુઝીયમમાં મોદીનું પૂતળું મૂકાય, એમાં ઘણાના પેટમાં કેમ દુ:ખે છે ?

- પૂતળાંને બદલે મોદી પોતે ઊભા રહે એવી લાગણી હશે !

(નટવરલાલ જગાણીયા, સુરત)


* શું લાગે છે, આપણા ભારત દેશને કોણ બરબાદ કરી રહ્યું છે ?

- કોની મજાલ છે, આપણા દેશને આંગળી ય અડાડી શકે ?

(મધુકર મેહતા, વિસનગર)

   
* નારણપુરા ચાર રસ્તા પાસેથી રાત્રે ૧૨ પછી સ્કુટર પર નીકળવાનો કોઈ ઉપાય ખરો ? બહુ કૂતરાં હોય છે... !

- મારે એમાંના એકે ય સાથે ઘર કે થાંભલા જેવો સંબંધ નથી.

(ભરત પટેલ, અમદાવાદ)

   
* રોહિત શર્મા અને વિરાટ કોહલી વિશે શું માનો છો ?

- એ બંને ભાજપના સારા કાર્યકરો છે.

(નિસર્ગ એચ. પટેલ પાટણ)

   
* નામ તો આવી ગયું છાપામાં... હવે ફોટો છપાવવા શું કરવું ?

- બને એટલું પોલીસથી દૂર રહેવું.

(કૌશલ પંડયા, અમદાવાદ)

   
* ₹
૧૦૦/- આપો, તો જ સવાલ પૂછીએ...
- તમે વિધાનસભામાં વધારે શોભશો.

(વિક્રમ, જયમીન, વિનોદ પટેલ, ગોરડ)

   
* અમારે બે સાળીઓ છે. એકને અમે 'બચી ગયેલી'અને બીજીને 'રહી ગયેલી'સાળી કહીએ છીએ. તમારે કેમનું છે ?

- તમારી સાળીઓને જોયા પછી કહું.

(વિપીન એમ. ત્રિવેદી, મુંબઇ)

   
* અમારા સુરત વિશે શું માનવુ છે ?

- આપણા ભારત જેવું છે.

(આબિદ ગગન, સુરત)

   
* 'એનકાઉન્ટર'માં મહિને કેટલી કમાણી થાય ?

- ઇન્કમટેક્સ ભરવો પડતો નથી.

(મયૂરી એ. રાઠોડ પોરબંદર)

   
* ઉનાળામાં કેજરીવાલના મફલરનું શું થયું ?

- અમારે મન એની કિંમત એક મફલરથી વિશેષ કાંઈ નથી.

(કાજલ અને પૂજા ભાટીયા, રાજકોટ)

કવિઓ અને લેખકો... સારૂં કોણ ?

$
0
0
સ્ટેજ પર બેઠેલા અમારા સાહિત્યકારોને જોયેલા યાદ છે ? સ્ટેજની ખુરશીઓ ઉપર એવા દયામણા અને ચિંતાતુર ચેહરે બેઠા હોય, જાણે પ્રસૂતિગૃહની બહાર વેઇટિંગરૂમમાં, આવનારા બાળકોના ફાધરો દાઢી ઉપર (પોતપોતાની) હાથ રાખીને બેઠા હોય ! (અહીં હાથ મૂકવા માટે શરીરના એક અવયવ'દાઢી'ને ગણવામાં આવી છે... બાકી એકબીજાના'ગળાં'સમજવા !)'હમણાં આપણો વારો આવશે... હમણાં આવશે... !'એવી ચિંતામાં, આપણા કરતા બીજા ફાધરને પહેલો બાબો આવી ગયો હોય તો ય પડેલા મોંઢે'હલુલ્લુલ્લુ'કરતા પરાણે રમાડવા જવું પડે, એમ બીજા વક્તા બોલતા હોય ત્યારે સાવ ખોટેખોટા સ્માઇલો આપીને-સાવ ખોટેખોટી દાદ આપીને મોંઢું મુલાયમ રાખવું પડે. એ પાછા જાણતા હોય છે કે, 'આવડો આ ગમે તેટલો તૂટી જાય... શ્રોતાઓ ફક્ત મને જ સાંભળવા આવ્યા છે...'સ્ટેજ પર બેઠેલો એકે ય વક્તો એ સ્વીકારવા તૈયાર હોતો નથી કે, 'અત્યારે જે બોલી રહ્યો છે, એ પણ સારૂં બોલે છે... એને ય પોતાનો ચાહકવર્ગ છે... એની સરખામણીમાં આ સ્ટેજ પર મારે ટકી રહેવું મુશ્કેલ બનવાનું છે !'આ નિરીક્ષણ કવિ-લેખકોને સરખે હિસ્સે લાગુ પડે છે.

અનેકવાર ઓડિયન્સમાં હોય એના કરતા સ્ટેજ પર વધુ ભીડ જોવામાં આવે છે- સાંભળનારા કરતા બોલનારા વધુ ! સ્ટેજ પર અનેક એવા હોય છે, જેમને વર્ષ-બે વર્ષમાં માંડ એકાદ આવો ચાન્સ મળ્યો હોય છે, પછી એ શ્રોતાઓને છોડે ? મારા સૌરાષ્ટ્રની ભાષામાં એ ઓડિયન્સના'ભૂકાં બોલાવી દિયે... !'આમાં સરવાળે મરવાના થાય છે શ્રોતાઓ. પહેલાવાળો જ એટલો મૂઢમાર મારીને ગયો હોય કે, મનમાં ધૂંઆફૂવા થઈ જઈને શ્રોતાઓ રીતસરના ગણવા માંડે છે, ''બે પત્યા... હજી સાત બાકી રહ્યા... ! આ લોકો ઈન્ટરવલ જેવું ય કાંઈ પાડતા નથી !''

સ્ટેજ પર બેસવાની એક ગરિમા હોય છે. ઘરમાં ભલે તમે ટુવાલ પહેરીને ફરતા હો, સ્ટેજ પર'ડીસન્ટ'કપડાં હોવા જોઇએ. સારી ક્વોલિટીના કપડાં, જે એમને બને ત્યાં સુધી સામાન્ય શ્રોતાથી શારીરિક રીતે પણ જુદા પાડે. પેલો બોલવા ઊભો થાય ત્યારે માઇક સરખું કરી આપવા આવેલો સાઉન્ડવાળો આ ભ'ઈથી વધારે સારો લાગવો તો ન જોઈએ ને ? પણ આને જોઈને શ્રોતાઓને જોવામાં કોઈ ફરક જ ન પડે કે, માઇકવાળો બોલે છે કે આપણો મુખ્ય મેહમાન !

હવે એમના કપડાં યાદ કરો. દયા આવી જાય કે, આ બિચારાઓને ઢંગના કપડાં ખરીદવા જેટલો ય પુરસ્કાર નહિ મળતો હોય ? કવિઓ અને શાયરો તો હજી એ ભ્રમમાંથી બહાર નથી આવ્યા કે, કપડાં જેટલા મુફલીસ પહેરીએ, એટલી પર્સનાલિટી વધારે પડે !''અમારી રચનાઓ બોલતી હોય છે, અમારૂં સાહિત્ય બોલતું હોય છે... અમારા કપડાં નહિ ! શ્રોતાઓ ધોબીઓ નથી કે, અમારા પ્રવચનને બદલે અમારા કપડાંને જોયે રાખે.''

હજી તો કાંઈ બાકી રહી જતું હોય એમ, અમારા સાહિત્યકારો ખભે બગલથેલા લટકાઈને આવે છે. કઈ કમાણી ઉપર આ લોકો બગલથેલા લઇને ફરતા હશે, તે ઇન્કમટેક્સવાળાઓ ય સમજી શક્યા નથી, ક્યારેય કોઈ સાહિત્યકારને ત્યાં દરોડો પડયો હોય એવું સાંભળ્યું ?

વાસ્તવિકતા તો એ છે કે, તમને સાંભળવા આવેલ શ્રોતાઓ કરતા આ વિષયમાં તમે વધુ જ્ઞાની છો અને સહુ તમારી કદર કરે છે. માત્ર સાંભળીને નહિ, તો તમને જોઈને પણ એ લોકો ભલે ઈમ્પ્રેસ ન થાય... ડીપ્રેસ તો ન થવા જોઈએ ને ? વ્યવસ્થિત કપડાં પહેરવાથી તમારી રચનાઓ સુધરી જવાની નથી, પણ પર્સનાલિટી બેશક સુધરેલી લાગશે ! અહીંથી બધું પતાવીને ઘરે પાછા પહોંચો ત્યારે ફરી એકવાર તમારા અડધા ચડ્ડા કે ટુવાલમાં આવી જાઓ... કોઈની બા નહિ ખીજાય !'

કપડાંની આવી વાત સાંભળીને ખાસ કરીને કાઠીયાવાડ બાજુના અમારા સર્જકો તો કોપાયમાન થઈ જશે અને સામી ચોપડાવશે, ''લૂગડાં હારા પે'રવાથી જ જ્ઞાાનપીઠું મળતા હોત તો અમારા ગામમાં ક્રિકેટના સટ્ટાવાળા જવાનીયાવને ભારતરત્નનું પહેલા નો મળે ??''
સવાલ કેવળ ઢંગના કપડાં પહેરીને પબ્લિકમાં દર્શન આપવાનો છે. શર્ટ કે ઝભ્ભા તો પાંચસો-હજારમાં ય મળે છે, પણ બ્રાન્ડેડ કપડાં અને તે ય તમને શોભે એવા પહેરવાથી સ્વયં તમે ય તમારી જાતને નોખા પામી શકશો... સારા કપડાંનો અર્થ એવો ય નહિ કે, તરણેતરના મેળામાં રંગબીરંગી છત્રીઓ લઈને ગ્રામ્યજનો આવતા હોય, એ છત્રી ફાડીને આમણે ઝભ્ભો બનાવ્યો હોય ! જસ્ટ બીકોઝ... તમે કવિ છો, એટલે રેશમી ઝભ્ભા અને બંડા પહેરવાના જ ? અને વાતવાતમાં ખભે શોલ ઓઢીને શેના હાલ્યા આવો છો ? મૂર્ધન્ય સાહિત્યકાર ગણાવવા માટે કદાચ શોલ કે ખાદી-ભંડારવાળી ગરમ ટોપી જરૂરી હશે, તો એનો મતલબ એ પણ થયો કે, શ્રોતાઓના લાભમાં આ ભ'ઈ શોલ અને બગલથેલો ઘેર ભૂલીને આવ્યા હોય તો સ્ટેજ ઉપર એમનાથી કોઈ સાહિત્ય નીકળી જ ન શકે. આવા લોકોના ઘેર તો ખીજાવા માટે સ્પેરમાં બાઓ ય ન પડી હોય !

ઈશ્વરે જે ચેહરો આપ્યો હોય, એમાં તો નામનો ય ફેરફાર કરી શકવાના નથી, પણ બાકીના શરીરને શોભાવવું તો આપણા હાથમાં છે ને ? આ તો કાંઈ બાકી રહી જતું હોય એવા દાઢાં રાખશે. મૂળ કાળી હોય તો ય''સફેદ''હેરડાઈ લગાવીને અદબ વાળીને સ્ટેજ પર બેઠા હશે. દાઢી રાખવાથી મેક્સિમમ તમે નરેન્દ્ર મોદી જેવા લાગી શકો...

અને એમનું જોઈને હવે તો કેટલાક સાહિત્યકારો અડધી બાંયના'મોદી-ઝભ્ભા'ય પહેરતા થઈ ગયા છે. એમ કરવામાં ય તમે હૂબહૂ મોદી જેવા લાગવાના હો, તો ય તમે'તમે'તો નથી જ લાગવાના ! શ્રોતાઓને મોદીને જ સાંભળવા હોય તો ટીવી ક્યાં નથી ? ચાહકો મોદીની જેમ તમારા ય ઓટોગ્રાફ લેવા આવે છે ને તમારી સાથે ય સેલ્ફી પડાવે છે. એ સેલ્ફી જોઈને કોઈને એમ તો લાગવું ન જોઈએ ને કે, આજકાલ સ્કૂટર-મીકેનિકો અને પાનવાળાઓ ય ઓટોગ્રાફ આપતા થઈ ગયા... ?

પાણી-પુરીવાળા સાથે'સેલ્ફી'પડાવવા જેવી વાત થઇ!

બ્રાન્ડેડ કપડાંની વાત નીકળી છે તો કવિ-લેખકોના બચાવમાં એ ય કહેવું પડે કે, એમને મળતા પુરસ્કારોમાંથી જે પહેરીને આવ્યા છે, એ કપડાં જ પોસાય... જસ્ટ બીકોઝ, એમને સ્ટેજ પર બોલવા જવાનું છે એટલે કોઈ તાજા પરણેલા પડોસીનો શૂટ માંગવા ન જવાય... આ તો એક વાત થાય છે ! લગભગ દરેક સાહિત્યકાર પૈસેટકે મામૂલી હોય છે અને દરેકને મોંઘા બ્રાન્ડેડ કપડાં પોસાય પણ નહિ, એ સ્વીકારીએ તો પણ એ હું નથી સ્વીકારવાનો કે, મિનિમમ બે જોડી એમને ન પોસાય. સ્ટેજ પર પહેરવા માટે મોંઘી તો મોંઘી, તમને શોભે એવી વસાવો.

પાછી એ વાતે ય સાચી કે, પ્રકાશકો કે તંત્રીઓ એમના કવિ-લેખકોને એવા કોઈ પુરસ્કારો ય આપી દેતા નથી, જેથી સ્ટેજ સુધી આ લોકો ગાડી લઈને આવી શકે. હકીકતમાં કોઈ કવિ-લેખક'પોતાની'ગાડીમાં આવતો-જતો હજી હમણાં-બસ, કોઈ આઠ-દસ વર્ષ પહેલા થયો. બાકી તો જ્યાં એણે બોલવા જવાનું હોય ત્યાં પુરસ્કાર તો પછીની વાત છે, આયોજકો પૂરતું રીક્ષાભાડું આપશે કે નહિ, એ ચિંતામાં થાકેલી અને કરૂણ રચનાઓ સ્ટેજ પરથી ઝીંકાઈ જતી. હવે થોડા કવિ-લેખકો પોતાની ગાડી (ઘોડાગાડી નહિ... ગુજરાતમાં કારને ગાડી કહેવાય છે !) લઈને આવતા થયા છે. અર્થ એનો એ નથી કે, પ્રકાશકો-તંત્રીઓ આ લોકોનું મૂલ્ય સમજ્યા છે... અર્થ એનો એ થાય છે કે, આજકાલ તો કવિ-લેખક જેવા ય ગાડીઓમાં ફરતા થઈ ગયા છે. સેકન્ડ-હેન્ડ ગાડીઓ હવે હપ્તે-હપ્તે મળે છે, એટલે બધું સહેલું થઈ ગયું છે. કેટલાકને પોતાની કિંમત સમજાઈ છે, એ સાહિત્યકારો પ્રવચન કરવાના કે સ્ટેજ પર શે'ર-શાયરી કરવાની હેન્ડસમ મજૂરી માંગતા થયા છે, નહિ તો આજ સુધી લેખકને લેકચર માટે બોલાવે, ત્યારે બધું પત્યા પછી લેખક પોતે ગભરાઈ જતો કે, આ લોકોએ આટલું મોટું ઓડિયન્સ આપ્યું છે, એનો સાલો ચાર્જ તો નહિ લે ને ? હજારના ઓડિયન્સમાં એકેએકના દસ-દસ રૂપિયા ગણો તો ય ટોટલ મારવા સુધીમાં લેખકને એટેક આવી ગયો હોય ! આયોજકોને ય આઘાત લાગતો કે, પ્રવચન કરવાના તે કાંઈ પૈસા હોય ? અને એ ય અમારે આપવાના ? કેમ જાણે, પ્રોગ્રામ પત્યા પછી ડિનર કે હોલનું ભાડું વિના મૂલ્યે મળ્યા હોય ! બધેબધ્ધું મોંઘુ પડતું હોય છે... માત્ર કવિને પુરસ્કાર આપવામાં ભાવની રકઝક કરવાની અને ઓળખાણો લાવીને પેલા કવિ પાસેથી એણે માંગેલો પુરસ્કાર અડધો કરાવવાનો ! કવિ-લેખકને પુરસ્કાર આપવામાં. હોલમાં એક વખત શ્રોતાઓ પાસે તાળીઓ પડાવવી કે સહુને ભરચક હસાવવા એ સોનિયાજીને હસાવવા અને રાહુલજીને ચૂપ રાખવા જેવું કઠિન કામ છે, એ કોઈ આયોજકો ક્યાં સમજે ?

હમણાં થોડા યુવા કવિ-શાયરોને હું મળ્યો ત્યારે હેરત પામી ગયો કે, એ લોકોમાં તો લેખકો જેવું કાંઈ છે જ નહિ ! એ લોકો તો સ્ટેજ પરથી એકબીજાની રચનાઓ કંઠસ્થ અને પૂરા આદરથી સંભળાવે છે. એમને કેવળ પોતાની જ કવિતાઓ કે શાયરીઓ મોંઢે હોતી નથી... પોતાના જેટલી જ સીનિયર શાયરો જ નહિ, પોતાના સાથી કવિઓની રચનાઓ પણ એટલી જ વહાલી હોય છે.

તો આ બાજુ, હે વાચકો... આજ સુધી તમે એકે ય લેખક પાસે બીજા લેખકનો સ્ટેજ પરથી જ નહિ, ચા ની કિટલી ઉપરે ય ઉલ્લેખમાત્ર થતો સાંભળ્યો છે ? ટ્રાયલ લેવા પૂરતો ય-તમે ઓળખતા હો, એવા કોઈ લેખક પાસે એના જ દાયરામાં આવતા બીજા લેખકનો ઉલ્લેખ કરી જોજો... ! મારવા તો નહિ આવે, પણ તમને માર ખાધા જેવો આંચકો લાગશે. આ'બુધવારની બપોરે'૩૯-વર્ષની થઈ-નોનસ્ટોપ, (મને લખાણપટ્ટી કરતા ૪૪-વર્ષ થયા !) પણ આ ૩૯-વર્ષમાં આજ સુધી'એક પણ લેખકને'મારો ઉલ્લેખ માત્ર કરતા સાંભળ્યો નથી. ખોદશે જરૂર...કવિઓ બેશક એવા નથી. (માટે જ તો તેઓ લેખક નહિ બન્યા હોય !)

આવી કોઈ ધારદાર વાતનો જવાબ યુવાકવિ ભાવેશ ભટ્ટ પાસે છે :
થઈ ગયો કેવો બધાનો લાડકો હું,
જ્યારથી માની લીધા ઉસ્તાદ સૌને !

સિક્સર
''
તમે બહારથી આવ્યા, એટલે ગરમી જરા વધારે લાગે છે...''મેં ચીનુ મોદીનું વળી ધ્યાન દોર્યું.
''
બીજા બહારથી આવ્યા હશે... હું તો અંદરથી આવ્યો છું... !''
Viewing all 894 articles
Browse latest View live


<script src="https://jsc.adskeeper.com/r/s/rssing.com.1596347.js" async> </script>