મસ્તુભ'ઈ ગાર્ડનમાં જવલ્લે જ જાય... એ તમને મંદિરોમાં મળે.ભક્તિ-ભક્તિ... માય ફૂટ! મંદિરોમાં 'જે શી ક્રસ્ણ'કરતી રોજની૫૦-ડોસીઓ મળે. બે ઘડી બહાર મંદિરના ઓટલે બેસીએ,સુખ-દુઃખની વાતો કરીએ, હથેળી અડાડીને એકબીજાને પ્રસાદઆલીએ. સંબંધો તો ભ'ઈ, બાંધીએ એટલા બંધાય. આ મનખાદેહનો કાંઈ ભરોસો છે? આવરો-જાવરો રોજનો રાખ્યો હોય તોકોક ને કોક મંદિરમાં સ્કૂલ કે કૉલેજમાં સાથે ભણતી કોક ને કોકવળી મળી જાય, તો વાત આગળે ય વધારાય! ૭૦-ના થઈ ગયાએટલે શરીરના બધા અંગો કાંઈ વેચવા કાઢ્યા ન હોય... બધેબધ્ધું સલામત હોય, ખાસ તો આ હૈયું... બદમાશ હૈયું... નફ્ફટહૈયું... ભૂખાવડું હૈયું! 'તમન્ના મચલ કર જવાં હો ગઈ હૈ...'
વચમાં ઝીણકો ઝીણકો ય ઉંમરનો પ્રોબ્લેમ આવે તો ખરો,આપણી નહિ... સામેવાળીની ઉંમરનો પ્રોબ્લેમ! ૬૦-પછીની ૯૮-ટકા સ્ત્રીઓ ૨૫-૩૦ વર્ષ પહેલા સાલી બુઢ્ઢીઓ થઈ ગઈ હોય.ઘરમાં તો સમજ્યા, બહારે ય હૈયું રોમેન્ટિક રહ્યું ન હોય. 'જે શીક્રસ્ણ'સિવાયનું બધું બોલવાનું ભૂલી ગઈ હોય, ત્યાં નવેસરથી'આઇ લવ યુ'તો એની બા પાસેથી ય સાંભળવા ન મળે! આબાજુ આપણે તરોતાઝા હોઈએ. 'ફૂલ ખીલેં હૈ ગુલશનગુલશન'ની માફક શરીરના એકોએક અંગ એક નાનકડા સ્પર્શથીખીલી ઉઠતા હોય. હા, વરસાદમાં ઘરની ભીંત ઉપરથી ઉતરતાપાણીની માફક માથેથી વાળ ઉતરી ગયા હોય. મૌસમનું માવઠુંમાથે બેઠું હોય, પણ એથી રસ્તાએ ભીનાં થવાનું માંડી વાળવાનુંન હોય! મસ્તુભ'ઈને ક્રોધ આજની જનરેશન ઉપર ચઢે કે, જેવાછીએ એવા છીએ... અમને કાકાકાકા શેના કરો છો? જરાકઅમથી કોકને જોવા નજર ઝીણી કરી એમાં તો, ''વાઉ... બુઢાઉઅભી ભી ઇશ્ક લડાતા હૈ..!''અમારો વાંધો આ આશ્ચર્યચિહ્નસામે છે.
ગાર્ડનોમાં નહિ જવાનું કારણ એટલું કે, ત્યાં યંગસ્ટર્સ બહુ આવે,એમની સામે આપણી ઉંમર નડે. એ હોય ત્યાં આપણને કોણજુએ? મંદિરોમાં ડોસીઓ પાસે બીજા કોઈ વિકલ્પે ય નહિ...છેવટે 'જે શી ક્રસ્ણ'તો કરે! સુઉં કિયો છો?
મસ્તુભ'ઇ લૉ-ગાર્ડનના સમર્થેશ્વર મંદિરના કાયમી ઘરાક. ત્યાંજૂની તો જૂની, હવેલીઓ બહુ જોવા મળે. કોક ને કોક હવેલીતો કાઢવાની નીકળે કે નહિ? ક્યારેક તો સાવ અજાણી (પણએકલી હોય તે) કાકી પાસે જઈને મસ્તુભ'ઈ, ''જે શી ક્રસ્ણ,બા!''કહી આવે. 'બા'બોલ્યા હોય, એમાં સ્પેલિંગની ભૂલ જાણીજોઈને કરી હોય. એમને એક વાતની ચોક્કસ તસલ્લી કે, એકે યડોસીને 'બા'કહીને બોલાવો, એ ગમતું નથી અને આવું ન ગમતુંહોય, એ આપણા ફાયદામાં છે! અર્થાત, કોથળીમાંથી દૂધ કાઢીલીધા પછી મલાઇ ચોંટી રહી હોય, એટલો રોમાન્સ તો ડોસીમાંહજી રહ્યો છે... ને આપણે જોઈએ ય કેટલો..? પ્રસાદ જેટલો!
યસ. સમર્થેશ્વરમાં મસ્તુભ'ઈ બહાર ચોગાનમાંથી જમહાદેવજીને હાથના ઈશારે, ''ઓ હાય, ભોલે...''કહી દે...અંદર-બંદર જવાનું નહિ પણ સંબંધની શરૂઆતમાં જ, આજનાસીસીડી-બ્રાન્ડના છોકરાઓની માફક, ''ઓ હાય સરલુ...''કહીનેસરલાબેનને ન બોલાવાય. પ્રારંભ તો ધાર્મિક ઢબે જ થાય.ડોસીઓને નજીક લાવવાની એક જ ચાવી, એની વહુ વિશેપૂછવા માંડો... નૉનસ્ટોપ બોલતી રહેશે.
મસ્તુભ'ઇને આ વાતની ય ચીઢ કે, એમના જમાનામાં બૈરાઓનામો ય સારા પાડતા નહોતા. આજની પિન્કી, બૉબી કે લજ્જુજેવા નામો નહિ... અમારે તો લક્ષ્મી, કમળા, સવિતા અનેઇચ્છાગૌરીમાં જ રાજી રહેવાનું. એ સાલાં નામો ય એવા કે,આજની જેમ એમને ટુંકા કરો તો ય વાત રોમેન્ટિક ન બને. 'લક્ષ્મી'નું ટુંકુ કરી કરીને કેટલું કરો? બહુ બહુ તો આગળનો 'લ'કાઢી નંખાય ને એમ કરીએ તો પાછળ કાંઈ રહેતું નથી!જ્યોત્સનામાંથી 'જ્યો'કાઢી લઈએ તોય ઉપાધી. 'પુષ્પી'લાગેતો મીઠડું, પણ 'પુષ્પકાંતા'જેવી બીજી કાન્તાને ય યાદ રાખવીપડે. કમળાડીની તો ફોઇને ઊંધી લટકાવવી જોઈએ કે, આવાભયાનક રોગ ઉપરથી એનું નામ 'કમળા'પાડયું.
જો કે, પરમેશ્વરનું નિરંતર સ્મરણ કરવાથી ક્યારેક તો એ ફળઆપે છે. મસ્તુભ'ઇને ય મળું-મળું થતું એક ફળ મળ્યું... આઈમીન, ગોદાવરી, જેને એક જમાનામાં મસ્તુભ'ઇ વહાલથી 'ગોદુ'કહીને બોલાવતા. સામે પેલી આખું 'મસ્તુ'કાઢીને ફ્કત 'ભ'ઈ'બોલાવવા તૈયાર હતી, પણ મસ્તુએ આખો 'ભ'ઈ'જ કઢાવીનાંખેલો... ફક્ત 'મસ્તુ'રખાવ્યું.
આંખો ઝીણી કરીને જોવી પડે, એટલી ઉંમરે તો થઈ હતી, તો યઓળખી ગયા. ગોદુ એવી કંઈ ઘરડી થઈ નહોતી. ૬૫-ની ઉંમરકાંઇ ઘરડી ન કહેવાય. (આવું લેખક નથી બોલ્યા.. ગોદુ બોલીહતી..! આ તો એક વાત થાય છે!!)
એ જમાનામાં ગોદુ-મસ્તુ ધોરણ ૬-બ માં સાથે ભણતા. હવે એઉંમરે તો પેમલા-પેમલીની શી ખબર પડે? ...પણ બીજા બે-ત્રણવર્ષો બિનઉત્પાદક ગયા એમાં મમ્મી- પપ્પાએ ગોદુને શાળામાંથીઉઠાડી લીધી ને... એની માં ને... સૉરી, એની માં ને નહિ, ગોદુનેજ પૈણાઇ દેવાઈ..!
આ બાજુ, મસ્તુના ફાધરે મસ્તુ માટે જે આંગડીયું છોડાવ્યું નેલગ્ન કરાવી દીધા, લીલાગૌરી સાથે, એ ખાસ કાંઇ જામ્યું નહિ.મસ્તુભ'ઈ બધું મળીને આઠેક બાળકોના પિતાશ્રી બન્યા,એમાંથી ત્રણ તો પોતાના જ, એટલે કે લીલાગૌરીના જ!મસ્તુભ'ઈનું કામકાજ આખી શેરીમાં વખણાય! બધી પડોસણોનેએમ જ થાય, ''મસ્તુ મ્હારો... મસ્તુ મ્હારો...''બસ, એકલીલાબેનને ''મસ્તુ મ્હોરો''ફક્ત ત્રણ વખત જ બોલવાનું આવ્યુંહતું. ''હું તો ખોબો માંગુ ને દઈ દે દરિયો... હોઓઓઓ.''
એ દરમ્યાનમાં ગોદુ પરણીને ક્યાં જતી રહી હતી, તેની આસમર્થેશ્વર મહાદેવના મંદિર સુધી ખબર નહોતી, તે આજે પડી.
''ગોદુઉઉઉ... તુંઉઉઉ...???''મસ્તુભ'ઇએ વટથી ગોદુના ખભેહાથ મૂકીને પૂછ્યું.
''તત્ત... તમે... આઇ મીન, તું... મસ્તુ?''મસ્તુનું નામ ગોદુ તુંકારાસાથે હક્કથી બોલી હતી. આ બાજુ મંદિરમાં પ્રચંડ ઘંટારવ સાથેઆરતી શરૂ થઈ... આને કહેવાય, 'હવનમાં હાડકાં...!'પણ એનોફાયદો એ થયો કે, બન્નેને એકબીજાની સામે નિરંતર જોવાનોમોકો ય મળ્યો. કહે છે ને કે, ભગવાન ભૂખ્યો સુવડાવે ખરો, પણભૂખ્યો ઉઠાડતો નથી... જય મહાદેવ! બન્નેના નેત્રપટલો ઉપરભૂતકાળ ડીવીડીની માફક ફરી વળ્યો. એજ પિપળાનું ઝાડ, એજ ગામના કૂવા તરફ જતો રસ્તો, એ જ કૂવા પાછળ ગોદુનુંસંતાઈ જવું ને એ જ છાનીમાની બચ્ચાબચ્ચીઓ! સઘળું કાચીસેકન્ડમાં યાદ આવી ગયું.
''ગોદુ... યાદ છે, તું ત્રીજી વાર વિધવા થઇ ત્યારે મેં તનેઇંગ્લિશમાં 'કાઁગ્રેચ્યુલેશન્સ'કીધા'તા... યાદ છે?''
''યાદ હોય જ ને મસ્તુ. તને યાદ હોય તો તારા કાઁગ્રેચ્યૂલેશન્સમાટે મેં શરમના શેરડાં સાથે તને ઝીણો ઠપકો પણ આવ્યો હતો,કે 'અત્યારે આવું ન બોલાય!'યાદ છે?''
''હોય જ ને! વિધવા થવા ઉપર તારો હાથ એવો સૉલ્લિડ બેસીગયો'તો કે, મેં પછી... તારી સાથે માંડી જ વાળ્યું.''
''આઇ નો... આઇ નો... તારા ઘરેથી તો એવો કોઈ સપોર્ટ તારીવાઈફે આપેલો જ નહિ ને? હજી છે એ...? યાદ છે, મને જોઈનેલીલી બહુ અકળાતી હતી... યાદ છે?''
''ઓહ થૅન્ક ગૉડ... એ તારા નક્શેકદમ પર ન ચાલી... એનાનામની આગળ 'ગંગાસ્વરૂપ''જરા ય ન જામે.'
''મસ્તુ, મારા દીપુનો ફાધર... આઇ મીન, ચોથી વારવાળો-માણસ બહુ સારો હતો. મને બહુ પ્રેમ કરે. મને રોજ કહે, ''ગોદાવરી, મારા જીવનમાં તારા સિવાય બીજા કોઇ સ્ત્રીને મેં પ્રેમનથી કર્યો..!''મેં મનમાં મલકાઈને કીધેલું, ''અહીંના કર્યાં અહીં જભોગવવાના છે, ભ'ઇ! જેવા જેના નસીબ એ તો... હેં?''
બન્ને ખડખડાટ હસી પડયા...
* * *
આમ તો બે-ચાર દિવસ બધું સરસ ચાલ્યું. પણ આ ઉંમરનાપ્રેમોમાં બધું તો સરસ ન ચાલે ને? ગોદાવરી ઘરમાં ગબડી પડીએમાં ત્રણ ફ્રેક્ચર ને આઠ મહિનાનો ખાટલો! સાલું, બન્નેએકબીજાનું સરનામું કે મોબાઇલ નંબરો આપવા-લેવાના ભૂલીગયેલા. ગોદી અઠવાડીયે તો ભાનમાં આવી, ત્યારે આંખ સામેમસ્તુનો રસભર્યો ચેહરો નિતરતો હતો, પણ મસ્તુ પોતે ન હતો,એની કેવળ યાદો જ હતી. એને ખબરે ય શી રીતે આપવી?આપીએ તો એ આવે ય કયા બહાને? દાયકાઓ જૂનો પ્રેમઆટલા વર્ષે પાછો મળ્યો ને કોની નજરૂં લાગી કે, એ ખોટી કીદબાવવામાં બધું ડીલિટ થઈ ગયું? એકાદ-બે વાર તો વહુઓનાદેખતા જ નહિ, સાંભળતા પણ ગોદુથી ભૂલમાં અને પ્રેમાવેગમાં'મસ્તુ... મસ્તુ'બોલાઈ ગયું ને વહુએ પૂછ્યું ય ખરૂં, ''કોણમસ્તુ... બા?''
''મસ્તુ નહિ... અમસ્તુ... અમસ્તુ.. એમ બોલી હું...!''
આ બાજુ ડોહાની શી હાલત થઈ હશે?
ખાસ કાંઈ નહિ... એમણે તો કંટાળીને સમર્થેશ્વર પડતું મૂક્યું નેસ્વામિનારાયણના મંદિરનો રાહ અપનાવ્યો. આઠેક દિવસમાં તો,જૂના સહાધ્યાયી ગં.સ્વ. ચંદ્રિકાબેન મળી ગયા... ને ૩-૪વખતના ''યાદ છે... યાદ છે...?''માં ગોળધાણા ય ખવાઈ ગયા...
બસ, આ વખતે મસ્તુભ'ઇ ચંદ્રિકાનો મોબાઈલ નંબર લેવાનુંભૂલ્યા નહોતા.
સિક્સર
કોઈકે મને પૂછ્યું, ''તમે રીટાયર ક્યારે થવાના છો?''
મેં કીધું, ''મારા લેખો વાંચીને લોકોને હસવું આવતું બંધ થઇ જશેત્યારે...''
''એમણે તો ક્યારનું બંધ કરી દીધું છે.''
વચમાં ઝીણકો ઝીણકો ય ઉંમરનો પ્રોબ્લેમ આવે તો ખરો,આપણી નહિ... સામેવાળીની ઉંમરનો પ્રોબ્લેમ! ૬૦-પછીની ૯૮-ટકા સ્ત્રીઓ ૨૫-૩૦ વર્ષ પહેલા સાલી બુઢ્ઢીઓ થઈ ગઈ હોય.ઘરમાં તો સમજ્યા, બહારે ય હૈયું રોમેન્ટિક રહ્યું ન હોય. 'જે શીક્રસ્ણ'સિવાયનું બધું બોલવાનું ભૂલી ગઈ હોય, ત્યાં નવેસરથી'આઇ લવ યુ'તો એની બા પાસેથી ય સાંભળવા ન મળે! આબાજુ આપણે તરોતાઝા હોઈએ. 'ફૂલ ખીલેં હૈ ગુલશનગુલશન'ની માફક શરીરના એકોએક અંગ એક નાનકડા સ્પર્શથીખીલી ઉઠતા હોય. હા, વરસાદમાં ઘરની ભીંત ઉપરથી ઉતરતાપાણીની માફક માથેથી વાળ ઉતરી ગયા હોય. મૌસમનું માવઠુંમાથે બેઠું હોય, પણ એથી રસ્તાએ ભીનાં થવાનું માંડી વાળવાનુંન હોય! મસ્તુભ'ઈને ક્રોધ આજની જનરેશન ઉપર ચઢે કે, જેવાછીએ એવા છીએ... અમને કાકાકાકા શેના કરો છો? જરાકઅમથી કોકને જોવા નજર ઝીણી કરી એમાં તો, ''વાઉ... બુઢાઉઅભી ભી ઇશ્ક લડાતા હૈ..!''અમારો વાંધો આ આશ્ચર્યચિહ્નસામે છે.
ગાર્ડનોમાં નહિ જવાનું કારણ એટલું કે, ત્યાં યંગસ્ટર્સ બહુ આવે,એમની સામે આપણી ઉંમર નડે. એ હોય ત્યાં આપણને કોણજુએ? મંદિરોમાં ડોસીઓ પાસે બીજા કોઈ વિકલ્પે ય નહિ...છેવટે 'જે શી ક્રસ્ણ'તો કરે! સુઉં કિયો છો?
મસ્તુભ'ઇ લૉ-ગાર્ડનના સમર્થેશ્વર મંદિરના કાયમી ઘરાક. ત્યાંજૂની તો જૂની, હવેલીઓ બહુ જોવા મળે. કોક ને કોક હવેલીતો કાઢવાની નીકળે કે નહિ? ક્યારેક તો સાવ અજાણી (પણએકલી હોય તે) કાકી પાસે જઈને મસ્તુભ'ઈ, ''જે શી ક્રસ્ણ,બા!''કહી આવે. 'બા'બોલ્યા હોય, એમાં સ્પેલિંગની ભૂલ જાણીજોઈને કરી હોય. એમને એક વાતની ચોક્કસ તસલ્લી કે, એકે યડોસીને 'બા'કહીને બોલાવો, એ ગમતું નથી અને આવું ન ગમતુંહોય, એ આપણા ફાયદામાં છે! અર્થાત, કોથળીમાંથી દૂધ કાઢીલીધા પછી મલાઇ ચોંટી રહી હોય, એટલો રોમાન્સ તો ડોસીમાંહજી રહ્યો છે... ને આપણે જોઈએ ય કેટલો..? પ્રસાદ જેટલો!
યસ. સમર્થેશ્વરમાં મસ્તુભ'ઈ બહાર ચોગાનમાંથી જમહાદેવજીને હાથના ઈશારે, ''ઓ હાય, ભોલે...''કહી દે...અંદર-બંદર જવાનું નહિ પણ સંબંધની શરૂઆતમાં જ, આજનાસીસીડી-બ્રાન્ડના છોકરાઓની માફક, ''ઓ હાય સરલુ...''કહીનેસરલાબેનને ન બોલાવાય. પ્રારંભ તો ધાર્મિક ઢબે જ થાય.ડોસીઓને નજીક લાવવાની એક જ ચાવી, એની વહુ વિશેપૂછવા માંડો... નૉનસ્ટોપ બોલતી રહેશે.
મસ્તુભ'ઇને આ વાતની ય ચીઢ કે, એમના જમાનામાં બૈરાઓનામો ય સારા પાડતા નહોતા. આજની પિન્કી, બૉબી કે લજ્જુજેવા નામો નહિ... અમારે તો લક્ષ્મી, કમળા, સવિતા અનેઇચ્છાગૌરીમાં જ રાજી રહેવાનું. એ સાલાં નામો ય એવા કે,આજની જેમ એમને ટુંકા કરો તો ય વાત રોમેન્ટિક ન બને. 'લક્ષ્મી'નું ટુંકુ કરી કરીને કેટલું કરો? બહુ બહુ તો આગળનો 'લ'કાઢી નંખાય ને એમ કરીએ તો પાછળ કાંઈ રહેતું નથી!જ્યોત્સનામાંથી 'જ્યો'કાઢી લઈએ તોય ઉપાધી. 'પુષ્પી'લાગેતો મીઠડું, પણ 'પુષ્પકાંતા'જેવી બીજી કાન્તાને ય યાદ રાખવીપડે. કમળાડીની તો ફોઇને ઊંધી લટકાવવી જોઈએ કે, આવાભયાનક રોગ ઉપરથી એનું નામ 'કમળા'પાડયું.
જો કે, પરમેશ્વરનું નિરંતર સ્મરણ કરવાથી ક્યારેક તો એ ફળઆપે છે. મસ્તુભ'ઇને ય મળું-મળું થતું એક ફળ મળ્યું... આઈમીન, ગોદાવરી, જેને એક જમાનામાં મસ્તુભ'ઇ વહાલથી 'ગોદુ'કહીને બોલાવતા. સામે પેલી આખું 'મસ્તુ'કાઢીને ફ્કત 'ભ'ઈ'બોલાવવા તૈયાર હતી, પણ મસ્તુએ આખો 'ભ'ઈ'જ કઢાવીનાંખેલો... ફક્ત 'મસ્તુ'રખાવ્યું.
આંખો ઝીણી કરીને જોવી પડે, એટલી ઉંમરે તો થઈ હતી, તો યઓળખી ગયા. ગોદુ એવી કંઈ ઘરડી થઈ નહોતી. ૬૫-ની ઉંમરકાંઇ ઘરડી ન કહેવાય. (આવું લેખક નથી બોલ્યા.. ગોદુ બોલીહતી..! આ તો એક વાત થાય છે!!)
એ જમાનામાં ગોદુ-મસ્તુ ધોરણ ૬-બ માં સાથે ભણતા. હવે એઉંમરે તો પેમલા-પેમલીની શી ખબર પડે? ...પણ બીજા બે-ત્રણવર્ષો બિનઉત્પાદક ગયા એમાં મમ્મી- પપ્પાએ ગોદુને શાળામાંથીઉઠાડી લીધી ને... એની માં ને... સૉરી, એની માં ને નહિ, ગોદુનેજ પૈણાઇ દેવાઈ..!
આ બાજુ, મસ્તુના ફાધરે મસ્તુ માટે જે આંગડીયું છોડાવ્યું નેલગ્ન કરાવી દીધા, લીલાગૌરી સાથે, એ ખાસ કાંઇ જામ્યું નહિ.મસ્તુભ'ઈ બધું મળીને આઠેક બાળકોના પિતાશ્રી બન્યા,એમાંથી ત્રણ તો પોતાના જ, એટલે કે લીલાગૌરીના જ!મસ્તુભ'ઈનું કામકાજ આખી શેરીમાં વખણાય! બધી પડોસણોનેએમ જ થાય, ''મસ્તુ મ્હારો... મસ્તુ મ્હારો...''બસ, એકલીલાબેનને ''મસ્તુ મ્હોરો''ફક્ત ત્રણ વખત જ બોલવાનું આવ્યુંહતું. ''હું તો ખોબો માંગુ ને દઈ દે દરિયો... હોઓઓઓ.''
એ દરમ્યાનમાં ગોદુ પરણીને ક્યાં જતી રહી હતી, તેની આસમર્થેશ્વર મહાદેવના મંદિર સુધી ખબર નહોતી, તે આજે પડી.
''ગોદુઉઉઉ... તુંઉઉઉ...???''મસ્તુભ'ઇએ વટથી ગોદુના ખભેહાથ મૂકીને પૂછ્યું.
''તત્ત... તમે... આઇ મીન, તું... મસ્તુ?''મસ્તુનું નામ ગોદુ તુંકારાસાથે હક્કથી બોલી હતી. આ બાજુ મંદિરમાં પ્રચંડ ઘંટારવ સાથેઆરતી શરૂ થઈ... આને કહેવાય, 'હવનમાં હાડકાં...!'પણ એનોફાયદો એ થયો કે, બન્નેને એકબીજાની સામે નિરંતર જોવાનોમોકો ય મળ્યો. કહે છે ને કે, ભગવાન ભૂખ્યો સુવડાવે ખરો, પણભૂખ્યો ઉઠાડતો નથી... જય મહાદેવ! બન્નેના નેત્રપટલો ઉપરભૂતકાળ ડીવીડીની માફક ફરી વળ્યો. એજ પિપળાનું ઝાડ, એજ ગામના કૂવા તરફ જતો રસ્તો, એ જ કૂવા પાછળ ગોદુનુંસંતાઈ જવું ને એ જ છાનીમાની બચ્ચાબચ્ચીઓ! સઘળું કાચીસેકન્ડમાં યાદ આવી ગયું.
''ગોદુ... યાદ છે, તું ત્રીજી વાર વિધવા થઇ ત્યારે મેં તનેઇંગ્લિશમાં 'કાઁગ્રેચ્યુલેશન્સ'કીધા'તા... યાદ છે?''
''યાદ હોય જ ને મસ્તુ. તને યાદ હોય તો તારા કાઁગ્રેચ્યૂલેશન્સમાટે મેં શરમના શેરડાં સાથે તને ઝીણો ઠપકો પણ આવ્યો હતો,કે 'અત્યારે આવું ન બોલાય!'યાદ છે?''
''હોય જ ને! વિધવા થવા ઉપર તારો હાથ એવો સૉલ્લિડ બેસીગયો'તો કે, મેં પછી... તારી સાથે માંડી જ વાળ્યું.''
''આઇ નો... આઇ નો... તારા ઘરેથી તો એવો કોઈ સપોર્ટ તારીવાઈફે આપેલો જ નહિ ને? હજી છે એ...? યાદ છે, મને જોઈનેલીલી બહુ અકળાતી હતી... યાદ છે?''
''ઓહ થૅન્ક ગૉડ... એ તારા નક્શેકદમ પર ન ચાલી... એનાનામની આગળ 'ગંગાસ્વરૂપ''જરા ય ન જામે.'
''મસ્તુ, મારા દીપુનો ફાધર... આઇ મીન, ચોથી વારવાળો-માણસ બહુ સારો હતો. મને બહુ પ્રેમ કરે. મને રોજ કહે, ''ગોદાવરી, મારા જીવનમાં તારા સિવાય બીજા કોઇ સ્ત્રીને મેં પ્રેમનથી કર્યો..!''મેં મનમાં મલકાઈને કીધેલું, ''અહીંના કર્યાં અહીં જભોગવવાના છે, ભ'ઇ! જેવા જેના નસીબ એ તો... હેં?''
બન્ને ખડખડાટ હસી પડયા...
* * *
આમ તો બે-ચાર દિવસ બધું સરસ ચાલ્યું. પણ આ ઉંમરનાપ્રેમોમાં બધું તો સરસ ન ચાલે ને? ગોદાવરી ઘરમાં ગબડી પડીએમાં ત્રણ ફ્રેક્ચર ને આઠ મહિનાનો ખાટલો! સાલું, બન્નેએકબીજાનું સરનામું કે મોબાઇલ નંબરો આપવા-લેવાના ભૂલીગયેલા. ગોદી અઠવાડીયે તો ભાનમાં આવી, ત્યારે આંખ સામેમસ્તુનો રસભર્યો ચેહરો નિતરતો હતો, પણ મસ્તુ પોતે ન હતો,એની કેવળ યાદો જ હતી. એને ખબરે ય શી રીતે આપવી?આપીએ તો એ આવે ય કયા બહાને? દાયકાઓ જૂનો પ્રેમઆટલા વર્ષે પાછો મળ્યો ને કોની નજરૂં લાગી કે, એ ખોટી કીદબાવવામાં બધું ડીલિટ થઈ ગયું? એકાદ-બે વાર તો વહુઓનાદેખતા જ નહિ, સાંભળતા પણ ગોદુથી ભૂલમાં અને પ્રેમાવેગમાં'મસ્તુ... મસ્તુ'બોલાઈ ગયું ને વહુએ પૂછ્યું ય ખરૂં, ''કોણમસ્તુ... બા?''
''મસ્તુ નહિ... અમસ્તુ... અમસ્તુ.. એમ બોલી હું...!''
આ બાજુ ડોહાની શી હાલત થઈ હશે?
ખાસ કાંઈ નહિ... એમણે તો કંટાળીને સમર્થેશ્વર પડતું મૂક્યું નેસ્વામિનારાયણના મંદિરનો રાહ અપનાવ્યો. આઠેક દિવસમાં તો,જૂના સહાધ્યાયી ગં.સ્વ. ચંદ્રિકાબેન મળી ગયા... ને ૩-૪વખતના ''યાદ છે... યાદ છે...?''માં ગોળધાણા ય ખવાઈ ગયા...
બસ, આ વખતે મસ્તુભ'ઇ ચંદ્રિકાનો મોબાઈલ નંબર લેવાનુંભૂલ્યા નહોતા.
સિક્સર
કોઈકે મને પૂછ્યું, ''તમે રીટાયર ક્યારે થવાના છો?''
મેં કીધું, ''મારા લેખો વાંચીને લોકોને હસવું આવતું બંધ થઇ જશેત્યારે...''
''એમણે તો ક્યારનું બંધ કરી દીધું છે.''